Bugünkü bültenimizde İran’ın gelecek yılda bütçesi, İran ve Fransa ilişkileri, İran ve Ukrayna ilişkilerinde yeni bir dönemin başlaması, İran ve Ermenistan’ın ortak iktisadi oturumu ve diğer bazı iktisadi gelişmeleri gözden geçirmek istiyoruz.

Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı İshak Cihangiri gelecek yılın bütçesinin detaylarına değinerek, iktisadi büyüme, istihdam alanlarını genişletme ve toplumda yoksullukla mücadelede, gelecek yılın bütçesinin en önemli öncelikleri arasında yer aldığını belirtti.

Bültenimizi gelecek yılın bütçesinin özellikleri hakkında hazırladığımız raporumuzla açıyoruz.

Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı İshak Cihangiri Pazartesi günü iktisat konseyinde yaptığı konuşmasında iktisadi büyüme, istihdam alanlarını genişletme ve toplumda yoksullukla mücadelede, gelecek yılın bütçesinin en önemli öncelikleri arasında yer aldığını belirtti.

Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı Cihangiri konuşmasında iktisadi diplomasiye daha fazla önem verilmesi gerektiğini belirterek, İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin de bu konunun üzerine özel vurgu yaptığını, Cumhurbaşkanı Ruhani ve Dışişleri Bakanı Zarif de bu konunun üzerinde odaklandıklarını, nitekim Dışişleri Bakanı Zarif başında bulunduğu bakanlığın yapısını ekonomi diplomasisine uygun biçimde yeniden yapılandırmaya gittiğini kaydetti.

Ekonominin motorları sayılan sektörlerin de önemine vurgu yapan Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı Cihangiri, petrol ve ihracatı gibi sektörlerden oluşan bu sektörlerin üzerinde de iyice odaklanmak gerektiğini vurguladı. Cihangiri, bu programların yanında bir de bankacılık sisteminde yaşanan sorunlar, emekli sandıkları, enerji, çevre ve su kaynakları gibi bazı büyük sorunların çözümü yönünde adım atmaları ve bu yollarda var olan engelleri ortadan kaldırmaları gerektiğini beyan etti.

Gerçekte hükümetin petrolden ekonominin güçlü motoru olarak yararlanma amacı, döviz gelir kaynağı olan bu kaynağı, petrole bağlı sanayiinin üretimini geliştirme ve kalıcı servetlere dönüştürme doğrultusunda kullanmaktır.

Uzmanlara göre bu önemli hedefe İran’da var olan imkanlara, kapasitelere ve inan gücüne bakıldığında ulaşmak mümkündür. Gerçekte iç üretimin takviye edilmesi, yabancılarla anlaşmalarda mutlaka teknoloji transferinin gözetilmesi ve ekonominin önemli bölümlerinin bilim temelli ekonomiye dönüştürülmesi ve özellikle mali fesat ve kaçakçılıkla ciddi bir şekilde mücadele edilmesi, İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin şimdiye kadar defalarca beyanatında üzerine vurgu yaptığı önemli konulardır.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei en on Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu üyelerini hükümet haftası dolaysıyla kabulünde de başta gençlerin işsizlik sorunu olmak üzere iktisadi sorunların çözümü, hükümetin en önemli öncelikleri arasında yer alması gerektiğini belirtti.

Aslında iktisadi krizlere karşı başarılı olan ülkelerin deneyimleri, bu alanda ancak iç kapasitelerinden en iyi şekilde yararlanan ve başka ekonomilerle teamülde iç imkanlarını azami ölçüde değerlendiren ülkelerin daha başarılı olduklarını gösteriyor. Nitekim dünyanın bir çok ülkesi gerekli planlamaları yapmak ve iç kaynaklarını değerlendirmek ve uzun vadeli projelerini uygulamakla dünya ekonomisinde önemli bir yer edinmeyi başarmıştır. Bu başarı ise iki etkene bağlıdır. Bu etkenlerden biri iç kapasiteleri iktisadi alanlara yönlendirmek ve diğeri ise dış kapasitelerden de uygun biçimde yararlanmaktır. Bu bağlamda nizam yetkilileri İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin belirlediği direniş ekonomisi genel politikaları çerçevesinde çeşitli stratejileri gözetlemeye başladığı anlaşılıyor. Nitekim şimdi İran ile ticaret ve iktisadi işbirliğini geliştirmek içen geniş fırsatlar bulunuyor.

Bu konuda bir açıklama yapan İran merkez bankası Başkanı Veliullah Seyf ise hali hazırda İran ekonomisi için gerekli olan mali kaynakları temin etmek üzere bir çok ülkeden bir çok talep geldiğini, bu ülkeler İran ekonomisine katılmak istediklerini belirtti.

Merkez bankası Başkanı Veliullah Seyf, önümüzdeki günlerde ve haftalarda dış mali kaynaklarla ilgili yeni anlaşmalar imzalanacağını, yeni kaynaklar gelmeye başlayınca da İran’da istihdam ve üretimin gelişmesi yönünde uygun şartlar oluşacağını vurguladı.

Merkez bankası Başkanı Seyf, şimdi yabancı ülkelerin İran ile finans anlaşmaları imzaladıklarına şahit olduklarını, İran ekonomisi için gerekli olan mali kaynakları karşılama yönünde talebin yüksek olduğunu ifade etti.

İran merkez bankası Başkanı Veliullah Seyf açıklamasının devamında ayrıca İran ekonomisi için geniş yabancı sermayelerin yolda olduğunu belirterek, bu durum hükümetin büyük iktisadi hedefleri gerçekleştirmek ve direniş ekonomisi siyasetlerini uygulamak için koordineli ve uyum içinde hareket ettiğini yansıttığını vurguladı.

Son yıllarda İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin belirlediği direniş ekonomisi nizam yetkililerinin üzerinde durduğu temel iktisadi politika olduğunu kaydeden merkez bankası Başkanı Seyf, hükümet ve İslami Şura Meclisi de çeşitli yasaları çıkarmak ve uygulamakla direniş ekonomisinde belirlenen hedefleri yakalama yönünde hareket ettiklerini ifade etti.

Geçen hafta merkez bankası Başkanı Veliullah Seyf bankacılık alanında ilişkileri geliştirmek ve bazı işbirliği belgelerini imzalamak üzere Çin’in başkenti Pekin’e gitti. Seyf’e bu ziyaretinde üst düzey bir heyet eşlik etti. Ziyareti hakkında muhabirimize açıklama yapan Seyf, Çin’in bankacılık alanındaki yetkilileri ile istişarelerde ve oturumlarda İran ekonomisine 35 milyar dolar finans sağlanması kararlaştırıldığını belirtti.

Merkez Başkanı Seyfi iki ülke arasında bu hacimde mali kaynak ve ödeneğin belirlenmesi İran ekonomisinin aydın geleceğinin işareti olduğunu, ayrıca İran ve Çin yönetimleri iktisadi ve ticari ilişkilerini geliştirmekte kararlı olduklarını ortaya koyduğunu vurguladı.

İran merkez bankası ile Çin kalkınma bankası arasında imzalanan protokolün hacmini 15 milyar dolar civarında açıklayan merkez bankası Başkanı Seyf, söz konusu protokolün Çin kalkınma bankası yetkilileri ile görüştükten sonra nihai şeklini aldığını ve taraflarca imzalandığını ifade etti.

Geçen hafta İran, Ermenistan ve AB yatırım fırsatlarını tanıtma oturumu bazı İranlı, Ermeni ve Avrupalı firmaların yöneticilerinin katılımı ile Erivan fuar merkezinde düzenlendi.

Ermenistan ekonomi Bakanı yardımcısı Robert Harutyunyan geçen Cuma günü düzenlenen oturumda yaptığı konuşmada  üçlü işbirliğinin önemine dikkat çekerek Tahran, Erivan ve AB arasındaki ilişkilerin gelişmesine vurgu yaptı.

Oturumda İran iktisadi ve teknik yardımlar ve yatırım kurumu temsilcisi Ekber Kahramani de İran’daki yatırım fırsatları ve kapasiteleri hakkında oturuma katılan temsilcileri bilgilendirdi.

Erivan fuar merkezinde düzenlenen üçlü oturuma paralel olarak tarafların arasında işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan ticari bir fuar açıldı.

Gerçekte İran’ın uzun karayolları ve 13 bin kilometre demiryolları ve kuzeyde ve güneydeki serbest ticaret bölgeleri özellikle Asyalı ihracatçılar başta olmak üzere tüm ihracatçılar için özel imkanlar sunuyor. Bu ticari birliktelikte ise Ermenistan adeta İran ve Avrasya iktisadi birliğine üye ülkelerin arasında bir köprü konumunda bulunuyor.

İran ve Ermenistan geçenlerde serbest ticaret anlaşması imzaladı ve şimdi hem serbest ticaret bölgeleri ve hem Avrasya iktisadi birliği çerçevesinde işbirliği yapabilecekleri anlaşılıyor.

Geçen hafta İran ve Avrupa ülkeleri arasındaki ticari ve iktisadi ilişkileri geliştirmek amacıyla İran ticaret, sanayi, madenler ve tarım odası Başkanı Golam Hüseyin Şafii başkanlığında bir heyet, Kiyev’de açılan ikinci İran ihracat ürünleri fuarının açılış törenine katılmak üzere Ukrayna’ya gitti.

Bu ziyaret esnasında Kiyev’de 2017 İran ihracat ürünleri fuarı açılış yaptı. Bundan başka İran ticaret, sanayi, madenler ve tarım odası Başkanı Golam Hüseyin Şafii ve Ukrayna enerji ve taş kömür sanayii Bakanı birinci yardımcısı Galina Carp’ın katılımı ile bir oturum düzenlendi.

İran ticaret, sanayi, madenler ve tarım odası Başkanı Şafii, Ukrayna enerji ve taş kömür sanayii Bakanı birinci yardımcısı Carp ile görüşmesinde Ukrayna ile doğrudan işbirliği ve bu ülkenin Avrupa kıtasındaki seçkin konumundan yararlanmak İran İslam Cumhuriyeti’nin gündeminde yer aldığını belirtti.

Gerçekte Ukrayna ile iktisadi ilişkilerin geliştirilmesi İran’ın AB ülkelerindeki piyasalara ulaşma yolunu açacaktır. Bu çerçevede İran ve Ukrayna ticaret odaları da oluşan fırsattan azami ölçüde yararlanabilir.

İran sanayi, maden ve ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari, geçen Pazartesi günü Fransa devletinin Tahran’daki AB işleri sekreteri Jean Baptiste Lemoyne ile görüştü. Görüşmede Bakan Şeriatmedari  Fransa yönetiminin Bercam nükleer anlaşmasına yönelik bağımsız bir tutum sergilediğine işaret ederek, anlaşmaya taraf olan tüm ülkelerin bu anlaşmayı korumaya yönelik ciddiyeti, İran ile milli, bölgesel ve uluslararası düzeyde işbirliği ve küresel barışın yararına olacağını kaydetti.

Bakan Şeriatmedari ayrıca Fransız firmaların İran’ın petrol, doğalgaz ve sanayi sektörlerine katılmalarını olumlu karşıladıklarını belirterek, Fransız firmalardan uçak alımı ve Fransız firmaların İran havaalanlarını geliştirme projelerine ortak olmaları ikili ilişkilerin iyi örnekleri olduğunu ifade etti.

İran havacılık, demiryolları ve karayollarını geliştirmek başta olmak üzere Fransa ile üç alanda müzakere ve işbirliği yapıyor.

Bu arada İran yol ve kentleşme Bakanı Abbas Ahundi, Fransa’nın Airbus firması temsilcisi Salı günü Tahran’a geleceğini ve İran havayolları firması ile Airbus firması arasındaki anlaşma ile ilgili müzakerelerin nihai aşaması gerçekleşeceğini açıkladı.

İran ayrıca demiryolları taşımacılığı alanında ortak yatırım konusunda da Fransa ile işbirliği yapmaya hazırdır. Bu çerçevede yol ve kentleşme Bakanı Abbas Ahundi, Fransa devletinin Tahran’daki AB işleri sekreteri Jean Baptiste Lemoyne ile görüşmesinde çevre kirliliğini hafifletmek amacıyla ulaştırma sistemini yenilemekte Fransa ile işbirliği yapmak istediğini belirtti.

Fransa devletinin Tahran’daki AB işleri sekreteri Jean Baptiste Lemoyne da görüşmede ülkesi Bercam nükleer anlaşmasının korunması gerektiğine inandığını belirterek Fransız firmaların İran’da yatırım yapmak için ilk sıralarda yer aldığını, Fransız firmalar İran’a iyi ve kaliteli ürün sunmak üzere hazır olduklarını ifade etti.

Bu arada İran ve Fransa arasında her türlü işbirliği için bankacılık alanında işbirliğinin geliştirilmesi ve bu yolda var olan engellerin ortadan kaldırılması gerektiği de belirtilmelidir.