Geçen hafta Avrupa kalkınma ve restorasyon bankası üst düzey temsilcileri bu banka ile küçük ve orta ölçekteki piyasaların arasında karşılıklı işbirliği yöntemlerinin ele alındığı oturuma katılmak üzere Özbekistan’ın başkenti Taşkent’e gitti.

Avrupa kalkınma ve restorasyon bankası heyeti bankanın orta Asya ve Rusya temsilcilik bürosu Başkanı Natalia Hanjinkava başkanlığında Taşkent’e geldi.

Söz konusu bankanın temsilci heyeti Taşkent ziyareti sırasında Özbekistan senato meclisi, dışişleri ve maliye ve ekonomi ve iletişim ve bilgi teknolojileri bakanlıkları ve ticaret odası yetkilileri ile görüşmelerde bulundu.

Avrupa kalkınma ve restorasyon bankası piyasa ekonomisi ve demokrasini desteklemek amacıyla 1991 yılında kuruldu. Dünyanın 65 ülkesi ise Avrupa kalkınma ve restorasyon bankasının hissedarlarını oluşturuyor. Özbekistan devleti 1992 yılında Avrupa kalkınma ve restorasyon bankasına üye oldu.

Avrupa kalkınma ve restorasyon bankası Özbekistan’da şimdiye kadar yaklaşık 900 milyon avro değerinde 55 proje uyguladı.

Geçen hafta Tacikistan içişleri Bakanı Pekin’de düzenlenen 86. İnterpol genel kurul zirvesinin kulisinde çeşitli ülkelerin mevkidaşları ve interpol genel sekreteri ile görüştü.

Tacikistan içişleri Bakanı Çin genel güvenlik Bakanı Ga Şinkon’la bir araya gelerek güvenlik alanında ikili işbirliğini geliştirme yollarının masaya yatırdı. Çin genel güvenlik Bakanı bu görüşmede, Pekin ile Duşanba arasında radikal terör örgütleri ile mücadelede, güvenlik kadroları hazırlıklı hale getirmekte ve iki ülke arasındaki kapasiteleri geliştirmekte ikili işbirliğini geliştirmeyi umduklarını belirtti.

Tacik Bakan da ülkesinin Çin ile pratik işbirliği seviyesini iki ülkenin genel güvenliği ve istikrarı yönünde geliştirmeyi istediğini vurguladı. Görüşmenin sonunda iki Bakan çağdaş tehditler ve tehlikelerle ortak işbirliğinin takviye edilmesine vurgu yaptı.

Geçen hafta Tacikistan bağımsız devletler topluluğunun askeri yetkililerini başkent Duşanba’da ağırladı. Söz konusu askeri yetkililer bağımsız devletler topluluğu savunma bakanları konseyine bağlı koordinasyon komisyonu oturumuna katıldı. Oturuma Ermenistan, beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan savunma bakanlığı heyetleri ve ayrıca bağımsız devletler topluluğu savunma bakanları konseyi sekreterliği katıldı. Oturumda üye ülkelerin askeri eğitimden silahlı kuvvetleri hazırlıklı hale getirmek ve ayrıca askeri öğrencilerin ilgili ülkelerde eğitim faaliyetlerini sürdürmek ve uluslararası işbirliğine kadar çeşitli konular masaya yatırıldı.

Geçen hafta Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov bir açıklama yaparak Taşkent yönetiminin dış politika önceliği komşu ülkelerle yakın işbirliği ve iyi komşuluk ilkesi olduğunu belirtti.

Taşkent’te düzenlediği basın toplantısında bu konuya temas eden Bakan Kamilov, ülkesi başta Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan olmak üzere komşu ülkeleri ile yakın işbirliği ile aralarındaki her türlü meseleyi halledeceğini vurguladı.

Bakan Kamilov açıklamasının devamında bölgede bir çok mesele Özbekistan ve Kazakistan’ın karşılıklı ilişkileri ve anlaşmalarına bağlı olduğunu, ancak Astana ve Taşkent aynı zamanda Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan ile işbirliğine de büyük değer verdiklerini ifade etti. Özbek Bakan aynı zamanda Kazak dostları ile ulaştıkları anlaşmaya göre orta Asya ülkelerinin dayanışması ve önceki yönetimden geriye kalan sorunların çözümlenmesi için tüm çabalarını harcayacaklarını vurguladı.

Geçen hafta Kırgızistan Başbakanı İsakov ilk yurtdışı ziyaretinde Rusya Başbakanı Medvedev ile görüştü ve Bişkek ile Moskova arasındaki ilişkilerin gelişmesine vurgu yaptı. Görüşmede Rusya ve Kırgızistan’ın yakın ilişkilerine temas eden Başbakan İsakov, bugün iki ülkenin ilişkileri kesinlikle stratejik mahiyeti olduğunu söyleyebileceğini ve Bişkek yönetimi Rusya ile ilişkilerini geliştirmeye büyük önem verdiğini vurguladı.

İsakov, Kırgızistan yönetimi Rusya ile ikili ilişkileri geliştirmek için tüm çabalarını sürdüreceğini de ifade etti.

Görüşmede Rusya Başbakanı Medvedev de İsakov’un Kırgızistan’ın yeni Başbakanı olarak atanması dolaysıyla kutladı. Medvedev ayrıca İsakov’un ilk yurtdışı ziyaretini Rusya federasyonuna yapması Moskova tarafından takdirle karşılandığını belirterek Kırgızistan’ın yeni hükümet yapısında da iki ülke arasındaki eski ilişkilerin olduğu gibi devam etmesini ve gelişmesini umduklarını kaydetti.

Geçen hafta Rusya lideri Vladimir Putin üst düzey siyasi ve iktisadi bir heyet başkanlığında Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’a geldi ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdi Muhammedov tarafından karşılandı.

Rusya lideri Putin Türkmen mevkidaşı ile görüşmesinde son yıllarda iki ülke arasında ticaret hacminde düşüş yaşandığını, iki ülke ikili ticaret hacmini nasıl geliştirebileceklerinin yollarını araştırmaları gerektiğini vurguladı.

Geçen hafta Avrasya iktisadi komisyonu ve Çin ticaret bakanlığı ticari ve iktisadi işbirliği belgesi imzaladı. Bu belgenin önemine işaret eden Avrasya iktisadi komisyonu ticaret Bakanı Veronica Nikişina, bu bölge Avrasya iktisadi birliği ile Çin arasında ticari ve iktisadi işbirliği konusunda olduğunu ve tüm taraflar için tarihi bir olay olduğunu kaydetti. Bakan Nikişina, bu anlaşma Avrasya iktisadi birliği ile Çin arasında uzun vadeli ve etkili işbirliği mekanizmasına katkısı olacağını ve Çin ile birliğe üye ülkelerin arasında ticari ilişkilerin gelişmesine vesile olacağını vurguladı.

Söz konusu belgeyi Avrasya iktisai komisyonu ticaret Bakanı Veronica Nikişina ve Çin ticaret Bakanı Jun Şan imzaladı. Belgede iki taraf en kısa sürede anlaşmanın hukuki ve teknik etüdünü tamamlama ve ardından anlaşmanın uygulama zeminini hazırlama yönünde mutabakata vardı.

Avrasya iktisadi birliği hali hazırda Rusya, beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Ermenistan’dan oluşuyor. Birliğe üye ülkelerin toplam yüzölçümü 20 milyon kilometrekare, toplam nüfusu 180 milyon ve toplam gayri safi iç hasılası 2013 yılında 4 trilyon dolardan oluşuyor.

Avrasya iktisadi birliğine üye ülkeler birliğin sınırları içinde ürün, sermaye, işgücü ve hizmetlerin serbest dolaşımı üzerine anlaştılar. Avrasya iktisadi birliği üyeleri ayrıca enerji, sanayi, tarım ve taşıt gibi alanlarda da ortak politika izleyeceklerini belirtiyor.

Geçen hafta Rusya lideri Vladimir Putin üst düzey siyasi ve iktisadi bir heyet başkanlığında Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’a geldi ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdi Muhammedov tarafından karşılandı.

Türkmenistan medyası Rusya lideri Putin’in Aşkabat ziyaretini iki ülke ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı şeklinde değerlendirdi. Özellikle Rusya lideri Putin Türkmen mevkidaşı ile görüşmesinde son yıllarda iki ülke arasında ticaret hacminde düşüş yaşandığını, iki ülke ikili ticaret hacmini nasıl geliştirebileceklerinin yollarını araştırmaları ve bu hacmin geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya lideri Putin’in Aşkabat ziyareti sırasında iki ülke arasında uyuşturucu madde kaçakçılığı ile mücadele, göç, tarım, sağlık, spor, turizm, kültür, standartlaştırma, meteoroloji, iktisadi teamül, sanayi, ticaret, bilim gibi alanlarda ve yine iki ülkenin bölgeleri ve eyaletleri arasında işbirliğini kapsayan 15 işbirliği belgesi imzalandı.

Rusya lideri Putin geçen sene Rusya ile Türkmenistan arasında ticaret hacmi düşüş yaşadığını belirterek bu konuda küresel ekonomik durgunluk gibi bir çok etken ikili ticaret hacmini etkilediğini, ancak her iki ülke yakın gelecekte ikili ticaret hacmini artırabileceklerini ve bunun için gerekli azim, irade ve kapasitelere sahip olduklarını belirtti.

Rusya lideri Putin, Moskova ve Aşkabat çeşitli alanlarda teamülleri geliştirme sistemi kurduklarını ve bu alanda iki ülkenin karma ekonomik komisyonu anahtar rol ifa ettiğini  ve imzalanan işbirliği belgeleri de iktisadi, ticari, sanayi vesaire ilişkileri geliştirme üzerinde etkili olacağını, zira imzalanan belgelere göre 2018 yılında iki ülke arasında 80 iktisadi ve ticari plan uygulanacağını vurguladı.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdi Muhammedov da yaptığı açıklamada, Türkmenistan ve Rusya ikili ve bölgesel işbirliği konularında ve özellikle terör ve radikalizm ve uluslararası sınırlarda suçlar ve uyuşturucu madde kaçakçılığı ile mücadelede ortak görüşleri paylaştıklarını ve Afganistan krizinin diplomasi yoluyla ve barışçıl bir şekilde BM’nin aktif işbirliği ile halledilmesi gerektiğine vurgu yapmak istediklerini belirtti.

Türkmen lider Berdi Muhammedov, Putin ile görüşmede ayrıca Hazar denizi kıyı ülkelerin arasında dostluk denizi olmasına vurgu yapıldığını ki bu da kıyı ülkelerin arasında teamüllerin artmasına vesile olacağını ifade etti.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdi Muhammedov, Hazar denizinin hukuki statüsünün belirlenmesi Aşkabat için stratejik bir mesele sayıldığını vurguladı. Berdi Muhammedov ayrıca Moskova ve Aşkabat iki ülke arasında ilişkileri ve işbirliğini geliştirmek için kararlı olduklarını ve Aşkabat yönetimi Rusya’nın büyük firmalarını Türkmenistan piyasalarında uzun vadeli varlığını olumlu karşıladığını vurguladı.

Geçen hafta Avrasya iktisadi komisyonu ve Çin ticaret bakanlığı ticari ve iktisadi işbirliği belgesi imzaladı. Bu belgenin önemine işaret eden Avrasya iktisadi komisyonu ticaret Bakanı Veronica Nikişina, bu bölge Avrasya iktisadi birliği ile Çin arasında ticari ve iktisadi işbirliği konusunda olduğunu  ve tüm taraflar için tarihi bir olay olduğunu kaydetti. Bakan Nikişina, bu anlaşma Avrasya iktisadi birliği ile Çin arasında uzun vadeli ve etkili işbirliği mekanizmasına katkısı olacağını ve Çin ile birliğe üye ülkelerin arasında ticari ilişkilerin gelişmesine vesile olacağını vurguladı.

Avrasya iktisadi birliği hali hazırda Rusya, beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Ermenistan’dan oluşuyor. Avrasya iktisadi birliğine üye ülkeler birliğin sınırları içinde ürün, sermaye, işgücü ve hizmetlerin serbest dolaşımı üzerine anlaştılar. Avrasya iktisadi birliği üyeleri ayrıca enerji, sanayi, tarım ve taşıt gibi alanlarda da ortak politika izleyeceklerini belirtiyor.

Aslında Avrasya iktisadi birliği üyelerinin faaliyetleri için belirlenen bu çerçeveler, Çin gibi ülkeleri eski sovyetler birliği cumhuriyetleri ile ticari ilişkilerini geliştirmeye teşvik ediyor. Bir başka ifade ile bir yandan Çin’in teknik ve sanayi kapasiteleri ve öbür yandan Avrasya iktisadi birliğine üye ülkelerin iktisadi alanlarda ve ilişkilerde daha fazla rol ifa etme ihtiyacı Çin ve birlik üyelerini iktisadi ilişkilerini geliştirme yollarını aramaya yöneltmiş bulunuyor. Bu durum pratikte ise Çin yönetiminin Rusya’nin temelini attığı bölgesel yapılanmalarda iktisadi varlığını geliştirmeye katkısı oluyor. Gerçi Moskova da Pekin’in Avrasya iktisadi birliğine üye ülkelerin ani ve iktisadi ihtiyaçlarını karşılamasına sıcak bakıyor. Nitekim hali hazırda Rusya bazı bölgesel ve küresel siyasi ve güvenlik sorunları ile uğraşıyor ve bu yüzden birliğe üye ülkelerin ticari durumundaki boşlukları ve mali ve iktisadi yardımların ağır bedelinin bir bölümünü Çin'e dayatmak istediği anlaşılıyor. Öte yandan bölge ülkeleri de Çin ile işbirliğini takviye ederek kamuoyuna Moskova’dan bağımsız bir politika izledikleri mesajını vermeye çalışıyor. Gerçi bu durum pratikte Çin’in eski sovyetler birliği cumhuriyetlerindeki varlığını güçlendirmesine de vesile oluyor.