Geçen bölümlerde İran’ın güneyinde güzel Fars eyaletine yolculuk ettik ve bu yörenin güzel tarihî, kültürel ve doğal cazibeleri ile tanıştık.

Bugün yine Fars eyaletinde seyahatimize devam etmek ve bu güzel yöremizin başka güzellikleri ile tanışmak istiyoruz.

Fars yöresi verimli toprakları, bol suyu ve güzel iklimi gibi doğal özellikleri yüzünden her zaman ilgi odağında olan ve bir çok yazar, seyyah, coğrafya bilgini ve tarihçi tarafından ziyaret edilen ve güzel ifadelerle anılan bir yöredir.

Fars dilinde en eski coğrafya kitabı olan ve kameri 372 yılında kaleme alınan “Hudud-ul Alem Men Maşrik İla Mağrib” adlı eserde Fars yöresi şöyle anlatılıyor: Fars, imarlı ve çeşitli nimetleri ile zengin bir yöredir ve bezirganların yaşadığı ve içinde dağların ve ırmakların bol bulunduğu bir diyardır ve yörenin insanları bilge ve akıllı insanlardır.

Tarih ve coğrafya bilimlerinde en muteber kitaplardan biri olan ve İbni Balhi tarafından kaleme alınan Farsname adlı eserde de Fars yöresinden çok güzel ve içinde dağlar, göletler ve ormanların yer aldığı ve her türlü tarım ürününün bulunduğu ve hür insanların yaşadığı bir yöre şeklinde söz edilmiştir. Nitekim geçen bölümlerde de belirtildiği üzere Fars yöresinin güzel iklimi bu yöreyi İran’ın tarım merkezlerinden birine dönüştürmüştür. Örneğin buğday üretiminde eyaletin Fesa ilçesi İran’da birinci sırada yer alır. Fars yöresinde ayrıca hurma, incir, narenciye ağaçları, buğday, arpa, mısır, pirinç ve ilaç yapımında kullanılan bitkilerin yanı sıra kuru yemiş gibi ürünler de üretilir ve eyaletin önemli ihracat ürünlerini oluşturur.

Son yıllarda Fars eyaletinin tarım sektörü, ayeletin sanayi sektörüne paralel olarak geliştiği ve büyük sanayilerde kullanılan ham maddenin %90 kadarı bölgenin tarım sektörünce karşılandığı belirtiliyor.

Öte yandan yörenin güçlü potansiyeli yüzünden eyalette sanayi sektörü de büyük ilerleme kaydettiği, öyle ki son yıllarda sanayi altyapısı iki kat geliştiği kaydediliyor.

Günümüzde Fars eyaletinin sanayi sektöründe ihracata yaptığı katkının da %14’ten %22 seviyesine yükseldiği ifade ediliyor.

Eyaletin petro kimya, şeker, çimento, lastik, madenler ve kimyasal maddeler ve diğer bazı sanayi alanlarında da nitelik ve nicelik bakımından büyük ilerleme gözleniyor. Nitekim Şiraz kentinden İran’ın elektronik sanayii merkezi şeklinde söz ediliyor.

Değerli dostlar, tarımdan ve sanayiden çok söz ettik. Şimdi seyahatimizin ikinci bölümünde biraz da eyaletin doğal güzelliklerini ve bu arada yörenin ünlü Margon şelalesini gezelim, diyoruz.

Margon şelalesi ile tanışmak için Fars eyaletinin Sepidan ilçesine doğru yol çıkmamız gerekiyor.

Sepidan ilçesi, Fars eyaletinin kuzeyinde ve Zagros sıradağlarının orman kaplı bölgesinde yer alıyor. Sepidan ilçesini eyaletin başka ilçelerinden farklı kılan özelliği, ilçenin doğal manzaraları, şelaleleri, çeşmeleri ve yemyeşil ormanlarıdır. Sepidan yılın dört mevsiminde İran’ın dört bir yanından gelen turistlerin akınına uğramaktadır.

Bu arada yörede bulunan doğal mineralli su kaynakları, çok sayıda içme suyu fabrikasının inşa edilmesine vesile olduğu ve bu fabrikaların ürünleri yurtdışına ihraç edildiği de belirtilmelidir.

Aslında Sepidan ilçesi sadece ilkbahar ve yaz aylarında serin havası ve güzel çeşmeleri ve doğal manzaraları ile bilinmiyor. Kış mevsiminde de kayak imkanları ve tele kabin tesisleri de Sepidan yöresinin turistik cazibelerine katkı sağlıyor. Nitekim kış mevsiminin tatil günlerinde bu yöre, kayak ve kış sporlarını seven turistlerin akınına uğruyor.

Sepidan ilçesinin en güzel turistik cazibelerinden biri ise Margon şelalesidir. Bu doğal güzellik İran’ın doğal milli eserleri listesinde kayda geçmiştir. Margon şelalesi İran’ın en muhteşem şelalelerinden biridir ve Şiraz kentinden 125 kilometre uzaklıkta ve Sepidan ilçesinin sınırında bulunan Margon köyü yakınlarında ve Fars eyaleti ile Kohkiluye Buyer Ahmet eyaletinin sınırında yer almaktadır. Margon şelalesi 70 metre yüksekliği ve 100 metre eni ile harikulade bir manzara arz ediyor.

Margon şelalesini diğer şelalelerden farklı kılan özelliği ise, bu şelalenin bir dağın zirvesinden fışkıran ve 100 metrelik eniyle harikulade bir manzara oluşturan bir ırmağın kaynağı olmasıdır. Sert yamaçları, bol ağaçları, yüksek dağları, yosun tutan kayaları, çevresinde bol sulu çeşmeleri ile Margon şelalesi bir doğa harikasıdır.

Kış mevsiminde ise soğuk hava şelalenin suyunu kandillere dönüştürerek bir başka göz kamaştırıcı doğa harikası yaratıyor.

Yörede çok sayıda elma bahçeleri ve kestane ve ceviz ve diğer bazı ağaçların varlığı ise Margon yöresinin doğal cazibelerini kat kat arttırıyor.

Değerli dostlar, Fars eyaleti güzel tarihî eserleri ve harikulade doğal manzaralarından başka, el sanatları ile de ünlüdür. Hatem işleme, münebbet işleme, fayans işleme ve yine aşiretlerin halı ve kilim gibi el sanatları, Fars eyaletinin ününe ün katan güzellikleridir. Geçen bölümde Fars yöresinde yaşayan Kaşkai aşiretinin el sanatlarıyla tanışmıştık. Şimdi yörenin diğer bazı el sanatları ile tanışmak istiyoruz.

Hatem sanatı, İran diyarının insanları ve zanaatkarlarının güzellik anlayışını ve zevkini yansıtan en güzel el sanatlarından biri olmakla beraber, Fars eyaletinin el sanatları arasında da özel bir konuma sahiptir.

Hatem sanatı gerçekte ahşap eşyaları, çok küçük üçgen şeklinde ve çeşitli ahşap ve fildişinden yapılan mozaik benzeri bir teknikle süsleme sanatıdır. Bu sanatta kullanılan üçgenler her ne kadar küçük ve zarif ve bu üçgenlerle yapılan motifler düzenli olursa, elde edilen hatem ürünü bir o kadar kalitelidir. Kuşkusuz bu sanatta kullanılan malzemenin kalitesi de elde edilen ürünün kalitesini arttırır.

Hatem sanatı dünyanın en zarif el sanatlarından biridir, öyle ki her santimetrekare hatem işlemede 150 ila 180 üçgen parçacığı kullanılır.

Fars eyaletinin bir başka ünlü el sanatı, münebbet işleme sanatıdır, ki bu da ahşap üzerinde oyma işidir. Fars eyaletinde Abade kenti münebbet sanatı bakımından dünyaca ünlüdür. Bu kentte en güzel münebbet eserleri kutu, satranç sayfası ve mobilya gibi ürünler şeklinde üretilir.

Fars eyaleti ve özellikle merkezi Şiraz da gümüş işleme ve gümüş üzerine kazıma sanatları da büyük üne sahiptir. Bu kentte gümüş üzerine kazıma sanatında ünlü Taht-i Cemşid kompleksinin motifi işlenir veya tepsi ve diğer kaplar şeklinde sunulur. Kazıma sanatı bakır gibi metallerin üzerinde de söz konusudur ve gümüşe nazaran daha ucuzdur.

Fars eyaletinde bu sanatlardan başka çanak ve seramik ve fayans ürünleri de diğer bazı el sanatlarının yanında yaygındır.

Fars eyaletini ve Şiraz kentini gezen turistlerin en güzel hobilerinden biri, bu yörenin güzel el sanatlarından bazı örnekleri satın almak ve güzel birer hediyelik eşya olarak götürerek seyrettiği zaman İran’ın bu güzel yöresini anmaktır.

Hediyelik eşyadan söz açılmışken, Fars eyaletinde el sanatlarından başka çeşitli bitkilerden elde edilen şerbetlerin ve yine Maskati adı ile ün yapan bir çeşit helvanın da eyaletin güzel armağanı olarak turistlerin ilgisine sunulur. Bundan başka eyaletin Meymend ilçesinin gülsuyu da dünya çapında ünlü olduğu belirtilmelidir.