Geçen hafta İran ve Afrika iktisadi ve yatırım zirvesi iki tarafın kamu ve özel sektörlerinin katılımı ile Tahran’da gerçekleşti.

Bu oturum İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in Güney Afrika, Uganda ve Nijer’den oluşan Afrika turundan sonra ve iki tarafın işadamları ve girişimcileri arasında karşılıklı iletişim ve bilgi alış verişini sağlamak amacıyla düzenlendi.

Oturumda konuşan Senegal büyükelçisi Babakarba, iki taraf arasında ticari ve iktisadi ilişkileri geliştirmek için iktisadi işbirliği stratejisinin belirlenmesini ve karşılıklı yeteneklerden ve kapasitelerden yararlanılmasını önerdi. Babakarba, İran ve kara kıta arasındaki iktisadi ilişkilerin başta petrol ve doğalgaz, sağlık ve ilaç ve teknolojik destek gibi alanlarda geliştirilebileceğini vurguladı.

Hali hazırda İran ve Afrika arasında denizcilik ve limanlar başta olmak üzere bazı alanlarda işbirliğini geliştirmek için uygun zemin hazırlanmış bulunuyor. İran denizcilik sektörü Fars körfezinden Afrika’nın Mon Sava ve Darusselam ve Cebel Ali limanlarına kadar uzanan bir alanda faaliyet yürütüyor ve Darusselam limanından Güney Afrika limanlarına yön değiştirmenin çok kolay olduğu ifade ediliyor. Nitekim İran denizcilik sektörünün Güney Afrika’nın Keyptown ve Port Elizabet ve Durban limanları ile işbirliği yapmasının yolunda hiç bir engel bulunuyor.

İran İslam Cumhuriyeti komşuları ile başta iktisadi projeler olmak üzere çeşitli alanlarda ilişkilerini geliştirmeye iktisadi diplomasisinde öncelik tanıyor. Bu bağlamda çeşitli fuarlara katılmak, İran’ın programları arasında yer alan aktivitelerden sayılır.

Geçen hafta uluslararası Bağdat fuarının kapanış töreninde İran standı fuara katılan ilk üç seçkin stand arasında açıklandı.

44. uluslararası Bağdat fuarı “topraklarımızı kurtardık ve sizin yardımlarınızla onu inşa ediyoruz” sloganı ile düzenlendi. Fuara 18 ülkeden 350 firma katıldı. Bu firmalardan 60 kadarı İran İslam Cumhuriyeti’nden katılan firmalardı. Fuar 21 ekim tarihinde açılış yaptı ve 30 ekim tarihinde de son buldu.

İranlı firmalar bu yılki fuara sanayi, tarım, petro kimya, hizmet ve gıda maddeleri gibi alanlarda katıldı.

Geçen hafta ayrıca İran ürünlerinin tanıtıldığı özel bir fuar da İstanbul’da düzenlendi. Fuarın açılışını İran sanayi, maden ve ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari ve Türkiye ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi gerçekleştirdi.

İstanbul’da açılan İran özel fuarına katılan firmalar petro kimya, inşaat, otomotiv, turizm ve diğer bazı alanlarda imkanlarını sergiledi. Bundan başka Maku ve Enzeli serbest ticaret bölgeleri de fuarda bu bölgelerde yatırım imkanlarını ve kapasitelerini tanıttı.

Geçen hafta İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti ikili iktisadi işbirliği alanında yeni bir adım daha attı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Bakü’de görüştüğü İran ekonomi ve maliye Bakanı Mesut Kerbasian’a iki ülke arasında imzalanan anlaşmaların uygulanmakta olduğunu ve sonuçlarını da göstermeye başladığını belirtti.

Geçen Cuma günü ve iki ülkenin karma ekonomik komisyonunun oturumundan sonra gerçekleşen görüşmede Aliyev ortak projelerin uygulanmasına işaretle İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında verimli işbirliği önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini kaydetti.

İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında iktisadi alanlarda işbirliğinin önemli boyutlarından biri, ulaştırma kapasitesinden yararlanılması ve Kuzey Güney koridorunun tamamlanmasıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti yetkililerinin belirttiğine göre Kuzey Güney koridorunun ilk merhalesi tamamlandı ve iki ülkenin demiryolları geçen Aralık ayında Astara köprüsünün tamamlanmasından sonra denemeli olarak hizmete girdi.

Geçen sene Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Tahran ziyareti sırasında iki ülke arasında enerji, sağlık, iş ve sosyal güvenlik, yatırım, özel sektör, gümrük, hidro elektrik santral inşaatı gibi çeşitli iktisadi alanları kapsayan 11 işbirliği belgesi imzalandı.

Hazar denizinin kıyısında bulunan ülkelerin çeşitli iktisadi kapasiteleri bulunuyor. bu bağlamda geçen hafta Ticari Hazar adı ile anılan ticaret odaları ticari işbirliği konseyinin iki günlük oturumu beş kıyı ülke olan İran, Rusya, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti ticaret odaları başkanları ve yetkililerinin katılımı ile Rusya’nın Astarahan liman kentinde düzenlendi.

Oturuma katılan İran ticaret, sanayi, madenler ve tarım odası Başkanı Golam Hüseyin Şafii, Hazar denizi kıyı ülkeleri iktisadi ihtiyaçlarının %70 kadarını birbirinden karşılayabileceklerini, oysa hali hazırda sadece %10 ila %20’lik bir alış veriş söz konusu olduğunu ve bu yüzden kıyı ülkelerin bu oranı yükseltmek için harekete geçmeleri gerektiğini vurguladı.

Tahran 1 Kasım Çarşamba günü İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhuriyeti liderler zirvesine ev sahipliği yapıyor. Rusya lideri Putin ve Azerbaycan Cumhuriyeti lideri Aliyev Çarşamba günü bu zirveye katılmak amacıyla Tahran’a geliyor.

Üçlü zirvenin arifesinde İran yol ve kentleşme Bakanı Abbas Ahundi ve Rusya enerji Bakanı Aleksandır Novak Moskova’da bir araya gelerek iki ülkenin başta ekonomi, sanayi ve enerji alanları olmak üzere tüm alanlarda ikili işbirliğini geliştirmelerine vurgu yaptı.

İran İslam Cumhuriyeti Amerika’nın tüm tehditlerine karşın 2018 yılında enerji alanında 20 milyar dolar değerinde anlaşmalar imzalamak istiyor.

İran petrol Bakanı yardımcısı Emir Hüseyin Zamaninia İngiltere’de yayımlanan Financial Times gazetesine verdiği demeçte bu konuya temas ederek bu bağlamda Mersac oil ve Rus Neft firmaları ile İran’ın Güney Pars petrol sahasını geliştirmek ve Lukoil ve Gazprom ve Zarubezhneft firmaları ile dünyanın en büyük doğalgaz sahası üzerine anlaşmak yapmak üzere müzakereleri yürüttüklerini ifade etti.

Geçen hafta bir başka gelişmede, Rusya’nın Astarahan kentinde Lotus özel iktisadi bölgesinin arazilerinden 20 hektar kadarı İran’ın Enzeli serbest ticaret bölgesi ile işbirliği yapan İranlı firmalara tahsis edildi. Konu ile ilgili imzalanan anlaşmanın ardından Rusya’nın Astarahan Lotus iktisadi özel bölgesi İranlı ürünlerin Avrasya ülkelerine ihracatı ile ilgili bilgi merkezine dönüşüyor.

Yine bu doğrultuda geçen hafta İran ve Ermenistan da ikili ticaret ve gümrük işlerinde kolaylıkların sağlanması yönünde bazı müzakereleri gerçekleştirdi.

Ermenistan İran ve Avrasya bölgesi arasında bir köprü konumundadır. İran’ın Erivan büyükelçisi Seyyid Kazım Seccadi ve Ermenistan devlet gelirleri komitesi Başkanı Vardan Harutyunyan arasında gerçekleşen görüşmede iki taraf ikili ticaret yolundaki engelleri ortadan kaldırmak ve gümrük meselelerini kolaylaştırmak ve serbest ticaret bölgelerinde işbirliği yapmak amacıyla ortak bir çalışma grubu kurulmasını ele aldı. Seccadi ve Ermeni yetkili ayrıca İranlı işadamlarını Ermenistan ticaret yasaları hakkında bilgilendirme zaruretine vurgu yaptı.

Geçen hafta ayrıca İran vergi kurumu Başkanı Kamil Tagavinejad iktisadi bir heyet başkanlığında Ermenistan’ı ziyaret etti. Tagavinejad ziyareti sırasında Ermenistan devlet gelirleri komitesi Başkanı Vardan Harutyunyan ile görüştü. Görüşmede Tagavinejad da İranlı yatırımcıların ve işadamlarının Ermenistan’da iktisadi faaliyet yürütmeleri ve yatırım yapabilmeleri için vergi yasaları konusunda bilgilendirilmelerine vurgu yaptı.

Görüşmede Ermeni yetkili de iki ülkenin iktisadi ve ticari alanlarda işbirliği mazisine işaretle İran ve Ermenistan arasında gümrük ve vergi alanlarında işbirliğinin geliştirilmesini istedi.

İran’ın Güney komşularına gelince, geçen hafta Tahran Katar ulaştırma ve iletişim Bakanı Casım Seyf bin Ahmet Seliti’yi ağırladı.

İran yol ve kentleşme Bakanı Abbas Ahundi geçen Pazartesi günü Tahran’da Katar ulaştırma ve iletişim Bakanı Casım Seyf bin Ahmet Seliti ile görüştükten sonra yaptığı açıklamada, İran ve Katar arasında hem ikili ticaret ve hem İran’ın kuzeyine ve Katar’ın güneyine doğru uzanan transit alanında geniş çaplı işbirliği söz konusu olduğunu kaydetti.

İran ve Katar ticaret ve yatırım alanlarında işbirliği bağlamında çeşitli kapasiteleri bulunan iki ülkedir. Bu işbirliği petrol ve doğalgaz alanından başka hava taşımacılığı ve iki ülkenin havayolları firmaları arasında ticari işbirliği alanlarında da geliştirilebilir.

İranlı yetkililerle müzakerelerine işaret eden Katar ulaştırma ve iletişim Bakanı Casım Seyf bin Ahmet Seliti, İran ve Katar arasında ticari işbirliği ve yatırımların gelecekte de devam edeceğini ve herhangi bir kısıtlama söz konusu olmadığını vurguladı.