Bültenimizin başında ilkin Güney kafkasya bölgesinde yaşanan dört önemli gelişmeyi ve ardından orta Asya bölgesine geçerek bu bölgenin dört önemli gelişmesini gözden geçirmek istiyoruz.

Güney kafkasya'nın birinci gelişmesinde, EKO üyesi ülkelerin 8. Gümrük başkanları oturumu ve gümrük işleri uzmanları alt komisyonunun 4. Oturumu Pakistan’ın başkenti islamabad’da düzenlendi. İki günlük oturumun amacı üye ülkelerin gümrük suçları, uyuşturucu madde ve diğer ürünlerin kaçakçılığı ile mücadelede işbirliğini geliştirme şeklinde açıklandı.

Güney kafkasya bölgesinde ikinci gelişmede, geçen hafta Azerbaycan Cumhuriyeti güvenlik yetkilileri bu ülkede önemli miktarda patlayıcı madde keşfettiklerini ve etkisiz hale getirdiklerini açıkladı.

Azerbaycan Cumhuriyeti mayın temizleme milli kurumu yaptığı açıklamada, doğal afetler bakanlığı ve içişleri bakanlığı ile  işbirliği çerçevesinde Azerbaycan Cumhuriyeti ordusuna bağlı birliklerinden birinin Bakü’nün 104 km dışında Hizi bölgesindeki patlayan silah deposunun yakınında bölgeye temizlik operasyonu uyguladıklarını açıkladı.

Güney kafkasyada üçüncü gelişmede, Azerbaycan cumhuriyetinin Kubistan adındaki korkunç hapishanesinde yatan dindar mahkumların avukatı Cevad Cevadov, mahkumların tutulduğu kötü şartlara itirazda bulundu. Kubistan zindanında Azerbaycan Cumhuriyeti İslam partisi lideri Dr. Muhsin Semedov ile görüştükten sonra bir açıklama yapan avukat Cevadov, hapishanenin su sıkıntısı başta olmak üzere sorunları hala çözümlenmediğini ve buradaki şartlarda hiç bir değişiklik olmadığını belirtti.

Güney kafkasyada dördüncü gelişmede ise Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikashvili, ülkesinde kamu giderlerini düşürmek amacıyla Tiflis yönetiminde bazı değişikliklere gidileceğini açıkladı.

Gazetecilere konuşan Başbakan Kirikashvili, bu değişikliklerin çerçevesinde kabinede Bakan sayısı 18’den 14’e düşürüleceğini ifade etti.

Şimdi orta Asya bölgesine geçiyoruz. Orta Asya bölgesinde birinci gelişmede Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan devletleri orta Asya bölgesinde sürdürülebilir kalkınma ve güvenlik başlıklı uluslararası zirvede üç sınır eyaletinin konumunu belirlemek amacıyla sınırları belirleme anlaşması imzaladı. Söz konusu anlaşmayı Özbekistan, Kazakistan ve Türkmenistan Dışişleri Bakanları Abdulaziz Kamilov, Hayret Abdurrahmanov ve Reşid Meredov Özbekistan’ın Semerkant kentinde imzaladı.

İkinci gelişmede, geçen hafta Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev Orta Asya bölgesinin iktisadi kalkınmasına ivme kazandırmak amacıyla orta Asya valileri derneğinin kurulmasını önerdi. Bir basın toplantısında konuşan Özbek lider Mir Ziyayev, orta Asya valileri derneğinin kurulmasını önerdiği açıklamasında, günümüzde orta Asya ülkelerinin eyaletleri arasında işbirliğinin takviye edilmesine özel önem verilmesi gerektiğini kaydetti.

Orta Asya bölgesinnde üçüncü gelişmede geçen hafta Tacikistan ve Kırgızistan Dışişleri Bakanları Duşanba kentinde bir araya geldi. İki Bakan görüşmede Tacikistan ve Kırgızistan ilişkilerinin şimdiki durumu ve geleceğe dönük ufkunu ve özellikle Duşanba ve Bişkek arasında gündemde olan siyasi, iktisadi, ticari ve kültürel konuları masaya yatırdı.

Ve son gelişmede Tacikistan yönetimi Afganistan yetkililerinin bazı Afgan sivil vatandaşları uyuşturucu madde kaçakçılığı bahanesi ile öldürüldüğü iddialarını reddetti. Tacikistan sınır muhafaza birliği bir bildiri yayımlayarak Afganistan yetkililerinin bazı Afgan sivil vatandaşları uyuşturucu madde kaçakçılığı bahanesi ile öldürüldüğü iddialarını reddederek, bu tür mesnetsiz haberlerin iki dost ülke arasında kin ve düşmanlık yaratmak ve iki milletin yapıcı ilişkilerini baltalamak için ileri sürüldüğünü belirtti.

Birinci gelişmede, Azerbaycan Cumhuriyeti sağlık Bakanı yardımcısı Ael Sur Agayev, Amerika Dışişleri Bakanlığının Amerikalı vatandaşlara Azerbaycan cumhuriyetinde ameliyat yapmamaları ve bu ülkenin ilaçlarını kullanmamaları yönündeki uyarısına tepki gösterdi.

Amerika Dışişleri Bakanlığının Azerbaycan cumhuriyetinde tıbbi imkanların hakkındaki uyarısını eleştiren Agayev, Azerbaycan cumhuriyetinde yaşayan Amerika ve diğer ülkelerin vatandaşları her türlü sağlık hizmetlerinden yararlandığını vurguladı.

Amerika Dışişleri Bakanlığı Amerikalı vatandaşlara Azerbaycan cumhuriyetinde ameliyat yapmamaları ve bu ülkenin ilaçlarını kullanmamaları yönünde tavsiyede bulundu. Amerika Dışişleri Bakanlığı Azerbaycan cumhuriyetinde tıbbi hizmetleri sunan kadronun profesyonel olmadığını ve sağlık sisteminde bazı sorunların bulunduğunu yaptığı tavsiyeye gerekçe gösterdi.

Hali hazırda Azerbaycan cumhuriyetinde 875 hastane ve sağlık merkezi ve 2300 eczane faaliyet yürütüyor. Azerbaycan cumhuriyetinde hastane ve eczane sayısı her geçen gün arttığı halde Azerbaycan hastanelerinde yapılan ameliyatların ve üretilen ilaçların kalitesi çok düşük olduğu belirtiliyor. Gerçekte Azerbaycan cumhuriyetinde hastane ve eczane sayısı arttığı halde tıbbi hizmetlerin çok düşük düzeyde olduğu anlaşılıyor.

Geçen sene Avusturya’nın Der Standard gazetesi Venezüella’da kötü sağlık şartları hakkında bir makale yayımladı ve bu makalede Azerbaycan Cumhuriyeti ve Afganistan’da sağlık durumu Venezüella’dan daha kötü değerlendirildi. Gazetenin yaptığı olumsuz değerlendirme, Azerbaycan cumhuriyetinde tıbbi standartların çok düşük olduğunu ortaya koydu. Ancak buna rağmen Bakü yetkilileri bu ülkenin standartları Avrupa ve Amerika standartları ile dünyaya tanıtılması gerektiğini savunuyor.

İlham Aliyev yönetiminin üst düzey yetkilileri aynı zamanda eğer Amerikalı diplomatlar ve üst düzey yetkililer Azerbaycan cumhuriyetinde yaşayan Amerikalı vatandaşların bu ülkede tedavi görmelerini istemiyorsa, bunun bütün dünyaya duyurmaları gerekmediğini vurguluyor. Ancak ne var ki Bakü yetkililerinin bu tutumu, Azerbaycan cumhuriyetinde tıbbi durumun iyileşmesine hiç bir katkısı olamayacağını bilmeleri gerekiyor.

Öte yandan Azerbaycan Cumhuriyeti meseleleri uzmanı Zahireddin İbrahimov geçenlerde bu ülkede sağlık durumunu eleştirdiği açıklamasında şöyle dedi: Venezüellalı vatandaşlar sağlık hizmetlerinin bedelinin %65 kadarını kendi cebinden ödüyor, fakat Azerbaycan Cumhuriyeti ve Afganistan vatandaşları sağlık hizmetleri bedelinin yüzde yüzünü kendileri ödemek zorunda kalıyor. Bu durum Azerbaycan cumhuriyetinde sağlık durumunu facia boyutuna ulaştırmış bulunuyor.

Nuraz.com sitesi Azerbaycan cumhuriyetinde sağlık merkezlerinde yaşanan kargaşa yüzünden bir makale yayımlayarak şöyle yazdı: Bundan önce Gence kentinde bir hastanın ölüm olayı yakınlarından iki kişinin hekimlerin müsamahakarlığına itirazda bulunmalarına  yol açtı. Bu tür facialar Azerbaycan Cumhuriyeti hastanelerinde art arta yaşanmaktadır. Tıbbi zafiyet ve ilaçların kötü durumundan Başkan Azerbaycan cumhuriyetinin sağlık bakanlığında yaşanan kargaşa da hastaların sorunlarını ikiye katlıyor. Örneğin bu bakanlıkta en üst düzey yetkililerden biri olan Oktay Şir Aliyev, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yakın akrabasıdır. Belki bu yüzden bakanlık çalışanları bu bakanlığa hakim olan kargaşaya itirazda bulunmaya cesaret edemiyor.

Azerbaycan cumhuriyetinde bu durum, Bakü yönetiminin resmi yetkilileri sürekli vatandaşların yaşam düzeyi kültür ve refah ve gelişme bakımından çok iyi seviyede olduğu yönünde propaganda yaptıkları bir sırada yaşanıyor. Oysa bu ülkenin durumundan haberdar olan uluslararası çevreler, vatandaşlarına 25 yıldır bir sağlık sigortası sistemi oluşturamayan bir devletin müreffeh bir devlet hele dursun, uygar bir devlet bile telakki edilemeyeceğini çok iyi biliyor.

Geçen hafta Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev Orta Asya bölgesinin iktisadi kalkınmasına ivme kazandırmak amacıyla orta Asya valileri derneğinin kurulmasını önerdi. Bir basın toplantısında konuşan Özbek lider Mir Ziyayev, orta Asya valileri derneğinin kurulmasını önerdiği açıklamasında, günümüzde orta Asya ülkelerinin eyaletleri arasında işbirliğinin takviye edilmesine özel önem verilmesi gerektiğini kaydetti.

Özbek lider Mir Ziyayev ayrıca çeşitli bölgelerin başkanlarının doğrudan müzakereleri, merkezi yönetimlerin çoğu durumlarda kalkınma yolunda engelleyici etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Mir Ziyayev, bu tür mekanizmaların orta Asya ülkeleri eyaletlerinin sanayi ve iktisadi kapasitelerinin harekete geçirilmesi ve sürdürülebilir kalkınma süreçlerinin takviye edilmesine zemin oluşturacağını vurguladı.

BM uzmanlarının bir değerlendirmesine göre orta Asya cumhuriyetleri geçen on yılda daha fazla işbirliği yapmış olsaydı bölgede iki kat gelişme kaydedebilirdi. Gerçekte eğer orta Asya cumhuriyetleri cari ihtilaflarını bir kenara bırakarak daha fazla dayanışmaya yönelseydi, gayri safi milli hasılalarını şimdiki oranın iki katına çıkarabilirdi. Oysa son onyılda orta Asya liderleri sürekli aralarındaki ihtilafları körükledikleri gibi daha çok kişisel, ailevi, parti eksenli çıkarları doğrultusunda iç ve dış politikalarını geliştirerek uyguladı.

Geçen hafta orta Asya ve kafkasya bölgelerinde yaşanan gelişmeleri, Amerika yönetimi hala Güney kafkasya bölgesinde kriz çıkararak Rusya’dan geri kalmak  istemediğini gösteriyor.

Geçen hafta Amerika’nın bölgeye yönelik kurduğu kumpasların bir bölümü daha ifşa edildi. Buna göre beyaz sarayın komplolarının uygulanmasının bir sonraki kurbanı Ermenistan olabilir.

Orta Asya bölgesinde liderler, aralarındaki ihtilaflardan ve gerginliklerden hoşnut olmadığı ve bu yüzden daha fazla dayanışma yolunda ilerlemek istedikleri ve bu yönde bazı önerilerde bulundukları gözleniyor.