Geçen hafta Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile görüşmesinde iki ülkenin gelişen ilişkilerine işaret ederek Erivan yönetimi İran İslam Cumhuriyeti ile başta iktisadi alanlar olmak üzere tüm alanlarda ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu belirtti.

Ermeni mevkidaşı Nalbandyan’ın resmi daveti üzerine Ermenistan’ı ziyaret eden Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Ermeni mevkidaşı ile ikili ilişkileri görüştü. Dışişleri Bakanı Zarif ayrıca  başta Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan olmak üzere Ermenistan’ın diğer bazı üst düzey yetkilileri ile temaslarda bulundu.

Geçen hafta Türkmenistan parlamentosu genel kurulun açık oturumunda bu ülkenin terörle mücadele yeni yasasını milletvekillerinin oy çoğunluğu ile onayladı. Yeni terör yasası bu ülkenin terörle mücadelede devlet erkanları, dernekler ve diğer kurumların ve ayrıca ilgili yetkililerin yetki ve sorumluluklarını belirliyor. Türkmenistan’ın yeni kanununa göre bu ülkede terörle mücadelenin ana ilkeleri vatandaşların temel hak ve özgürlükleri ve vatandaşlık haklarını temin etmekten oluşuyor.

Geçen hafta Tacikistan Cumhurbaşkanı toplu güvenlik anlaşması konseyi zirvesine katılmak üzere beyaz Rusya’nın başkenti Minsk’i ziyaret etti. Bu zirvede toplu güvenlik anlaşması kurumuna üye ülkelerin liderleri toplu güvenliği takviye etmek ve uluslararası durumun gelişme süreci gibi konuları ele aldı ve kurumun kuruluş yıldönümü ve uluslararası güvenlik meselesi üzerine bir bildirinin yayımlanmasını onayladı. Üye ülkelerin liderleri bu zirvede ayrıca toplu güvenlik anlaşması kurumunun 2025 yılına kadar toplu güvenlik alanında uygulayacağı strateji ile ilgili kararname taslağını ele aldı.

Geçen hafta 2011 yılından beri Özbekistan ekonomi Bakanı olarak görev yapan Galina Saideva bu görevden alındı ve yerine maliye Bakanı Batır Hocayev atandı. Saideva Özbekistan’ın en eski yetkililerinden biriydi. Saideva 2000 yılından itibaren Özbekistan ekonomi bakanlığında görev yapıyordu ve bu ülkenin eski Başbakan yardımcısı Rüstem Azimov’un yakınlarından biriydi.

Geçen hafta ayrıca Özbekistan’ın dış ekonomik ilişkiler, yatırım ve ticaret Bakanı Elyar Ganiyev de görevden alındı. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev bundan önce bir çok kez Galina Saideva ve Elyar Ganiyev’in faaliyetlerini eleştirmişti ve örneğin cari yılın başlarında bu ülkenin özel iktisadi bölgelerinde yürütülen faaliyetleri sorgulamıştı.

Geçen hafta beyaz Rusya’da düzenlene toplu güvenlik anlaşması kurum liderler zirvesinin kulisinde Kırgızistan ve Kazakistan cumhurbaşkanları ikili bir görüşme gerçekleştirerek iki ülke arasındaki sorunların çözümüne vurgu yaptı. İki lider görüşmedi ikili ilişkileri geliştirmenin yanı sıra sınır bölgelerinde yaşanan sorunların çözümünü de ele aldılar.

Geçen hafta Özbekistan savunma bakanlığı Rusya savunma bakanlığına bağlı Rus Abaron Export adlı firma ile Özbekistan silahlı kuvvetlerine 12 adet MI-35 askeri helikopterlerinin alımı için anlaşma imzaladı.

Söz konusu imlazanan anlaşmaya göre Rus firma MI-5 askeri helikopterlerinin Özbekistan savunma bakanlığına satışını kabul etti. Helikopterlerin teslimatı ise 2018 yılında başlaması bekleniyor. Bu anlaşma Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev’in Kasım ayının başında Özbekistan’a yaptığı ziyareti çerçevesinde imzalandı.

Geçen hafta Türkmenistan merkezi seçim komisyonu bu ülkede milletvekilliği seçim kampanyalarının başladığını duyurdu. Komisyonun açıklamasına göre milletvekilleri adaylarının seçim kampanyaları 4 Aralık gününden itibaren başlıyor ve bu bağlamlar Türkmenistan genelinde yürütülecek programların açıklanması bekleniyor.

Türkmenistan merkezi seçim komisyonunun açıklamasına göre milletvekilliği için adaylığını koyan adaylar seçim gününe 60 gün kala kampanyalarını başlatabilecek ve o zamana kadar da siyasi partiler ve sosyal gruplar ve teşekküller adaylarını belirleyecek. Bu arada merkezi seçim komisyonu da bu konuda gerekli yardımlarda bulunacak.

Geçen hafta Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile görüşmesinde iki ülkenin gelişen ilişkilerine işaret ederek Erivan yönetimi İran İslam Cumhuriyeti ile başta iktisadi alanlar olmak üzere tüm alanlarda ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu belirtti.

Görüşmede Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif de iki ülkenin derin ilişkilerine işaretle iki ülke arasındaki ilişkilerin siyasi ve iktisadi alanlarda gelişmesine ve karma ekonomik komisyonunun oturumunun düzenlenmesine vurgu yaptı.

İran ve Ermenistan arasında ortak ticari oturumun düzenlendiğine değinen Dışişleri Bakanı Zarif, iki ülkenin özel sektörlerini iktisadi ilişkilerin motoru niteledi ve Tahran ve Erivan arasında petrol, doğalgaz, elektri ve transit alanlarında işbirliği ve nakliyat alanında kolaylık ve firmaların sorunlarını gidermek ve iki milletin arasındaki ilişkileri geliştirmek gibi konulara vurgu yaptı.

Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in Ermenistan ziyareti sırasında İran ve Ermenistan ortak ticari oturumu Zarif ve Ermeni mevkidaşı Nalbandyan’ın katılımı ile gerçekleşti. İran ve Ermenistan ortak ticari oturumunda bir konuşma yapan Dışişleri Bakanı Zarif, İran ve Avrasya iktisadi birliği arasında tercihli ticaret tarifeleri ile ilgili anlaşma yakın gelecekte imzalanacağını açıkladı. Zarif bu konuda İran ve Avrasya iktisadi birliği arasında müzakerelerin nihai aşamaya geldiğini ve yakında İran ve birlik arasında tercihli ticaret anlaşmasının imzalanması ile birlikte işbirliğinin gelişmesinde yeni bir fırsatlar doğacağını vurguladı.

Dışişleri Bakanı Zarif oturumda yaptığı konuşmanın devamında Ermenistan bağımsızlığına kazandığı günden beri İran ve Ermenistan ilişkileri bugüne kadar sürekli yakın ve gelişen ilişkiler olduğunu ve iki komşu ülke olarak ikili ilişkilerin çok yönlü gelişmesi yolunda hiç bibr engel olmadığını vurguladı. Zarif, iki ülkeyi yöneten devletlere düşen görev ise iki milletin teamüllerinin kolaylaşması için gereken zemini oluşturmak, yani iki halk kesimlerini, elit kesimi, düşünürleri ve işadamlarını birbirine yakınlaştırmak olduğunu ifade etti. Zarif ayrıca bu bağlamda gerekli siyasi ve hukuki altyapıların hazırlanması ve iki ülke arasında bazı anlaşmaların imzalanması ve böylece ikili ticareti ve karşılıklı yatırımın kolaylaştırılması gerektiğini vvurguladı.

Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Erivan temaslarının devamında Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’la da görüştü. Görüşmede Ermenistan lideri Sarkisyan, iki ülkenin tarihi ilişkilerini gözeterek gelecekteki ilişkileri belirlemek ve bu ilişkileri sürekli geliştirmek gerektiğini belirtti. Sarkisyan ülkesinin İran İslam Cumhuriyeti ile iktisadi ilişkilerini geliştirmek için hiç bir kısıtlamaları olmadığını ve İran’ın iktidarı için özel önem verdiklerini vurguladı. Görüşmede Dışişleri Bakanı Zarif de karma ekonomik komisyonunun oturumları ikili iktisadi ilişkilerin gelişmesine vesile olacağını belirterek, bir de Aras ırmağının kirlenmesinin önlenmesine vurgu yaptı.

Geçen hafta beyaz Rusya’da düzenlene toplu güvenlik anlaşması kurum liderler zirvesinin kulisinde Kırgızistan ve Kazakistan cumhurbaşkanları Sooronbay Ceenbekov ve Nur Sultan Nazarbayev ikili bir görüşme gerçekleştirerek iki ülke arasındaki sorunların çözümüne vurgu yaptı. İki lider görüşmedi ikili ilişkileri geliştirmenin yanı sıra sınır bölgelerinde yaşanan sorunların çözümünü de ele aldılar.

Kazak lider Nazarbayev görüşmede Astana ile Bişkek arasındaki dostane ilişkilerin devam etmesi gerektiğine vurgu yaparak, hali hazırda sınır sorunlarının çözümü yönünde işbirliğini öngeren anlaşmanın taslaığı iki ülkenin yetkilileri tarafından hazırlanmakta olduğunu ve bu belge önümüzdeki günlerde iki ülkenin temsilci heyetlerinin ortak oturumunda gözden geçirileceğini kaydetti. Nazarbayev ayrıca bu anlaşma imzalanıncaya kadar ülkesi Kırgız vatandaşların sınırı geçme prosedürünü kolaylaştıracağını ifade etti.

Kazak ve Kırgız liderin görüşmesinde Kırgız lider Ceenbekov da Bişkek ve Astana bir çok konu üzerinde anlaşmaya vardığını belirterek iki ülke arasında yeni işbirliği anlaşması da yakın gelecekte iki tarafın yetkililerince hazırlanacağını ve Kazakistan ve Kırgızistan eskisi gibi tüm alanlarda işbirliği yapacaklarını kaydetti. Ceenbekov ayrıca Kırgızistan ve Kazakistan ortak sınırında ortak bir gözetleme merkezi kurulacağını ve ikili ilişkilerle ilgili tüm sorunların çözümleneceğini vurguladı.

Astana yönetimi geçen 10 Ekim tarihinde Kırgızistan ile ortak sınırında insanların ve ticari malların geçmesine sıkı kurallar uygulamaya başladı. Bu durum Kırgızistan tarafından Kazakistan’a doğru geçişte uzun insan ve kamyon kuyruklarının oluşmasına yol açtı ve iki ülkenin üst düzey yetkililerinin art arda görüşmelerine karşın çeşitli ürünleri taşıyan kamyonların oluşturduğu kuyruk sınır bölgesinde devam etti. Kırgızistan bu durumu dünya ticaret örgütü ve Avrasya iktisadi birliğine taşıdı ve Kazakistan’ın tutumundan davacı oldu.

Kazakistan yönetimi ise bu ülkenin Kırgızistan ile ortak sınırında denetimleri sıklaştırmasının gerekçelerini sahte ürünlerin kaçakçılığı ve sağlık tedbirleri şeklinde açıkladı. Bu yüzden iki ülkenin aralarındaki anlaşmazlığı giderme yönünde sarfettikleri çabaların doğrultusunda Kazakistan Başbakanı birinci yardımcısı ve Kırgızistan Başbakan yardımcısı iki ülke arasındaki iktisadi sorunların çözümü için Astana’da yol haritası programını imzaladı. Bu belgenin imzalanması üzerine anlaşma, Kazakistan ve Kırgızistan cumhurbaşkanlarının beyaz Rusya’nın başkenti Minsk’te düzenlenen toplu güvenlik anlaşması kurumu liderler zirvesinin kulisinde gerçekleştirdikleri ikili görüşmede sağlandı.

Kazakistan ve Kırgızistan arasında imzalanan yol haritası programı sınır teamülleri, nakliyat, veteriner denetimleri, sağlık tedbirleri, gümrük protokolleri ve vergi alanlarında var olan sorunların çözümü yönünde 50 temel uygulamayı içeriyor. Bu uygulamalar Kırgızistan ekonomisini Avrasya iktisadi birliğinin standartları ve elzemleri ile daha fazla uyumlu hale getirmek ve Kırgız ürünlerin bu birliğin piyasalarına ulaşmasını kolaylaştırmayı amaçlıyor.

Kazakistan ve kırgıziztan arasında imzalanan anlaşmanın ardından iki ülkenin ortak sınırında durum 3 Aralık tarihinden itibaren normal şartlara döndü. Bu bağlamda Kırgızistan sınır hizmetleri basın sekreteri ülkesi ile Kırgızistan arasındaki sınır faaliyetleri tam olarak başladığını açıkladı.

Bu arada Kazakistan’ın Nuratan partisi siyasi analiz ve stratejik etüt merkezi uzmanı Vladimir Tilenov Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ortak sınır bölgesindeki duruma işaretle, Kazakistan yönetimi iki ülkenin ortak sınırında gerginlik çıkmasından kaygı duyduğunu belirtti. Tilenov, Kazakistan’da halkın iki ülkenin ortak sınır bölgesindeki durum hakkındaki görüşünü almak üzere telefonla bir anket yapıldığını, ankete katılanların çoğu bu konudan kaygı duyduklarını açıkladıklarını ifade etti. Tilenov , anketin sonuçları Kazak halkının Kırgızistan’da yeni cumhurbaşkanının işbaşına gelmesinden sonra iki ülke arasındaki sınır gerginliğinin giderilmesi ve ikili ilişkilerin iyileşmesini umduklarını ortaya koyduğunu vurguladı. Aslında günümüzde yeni teknolojilerin kullanılmasının ardından karayolları ticaret bakımından denizyollarına nazaran daha öncelikli hale geldiği anlaşılıyor. Bu yüzden Avrasya da iktisadi gelişmenin merkezi olacağı ve Kazakistan’ın da bu yolda engel oluşturamayacağı anlaşılıyor.