Geçen hafta Tacikistan sosyal sigorta ve emekli maaşı kurumu Başkanı, son bir yılda Tacik vatandaşların maaşlarına ortalama %10.7 zam yapıldığını açıkladı.

Geçen yılın kasım ayında Tacik vatandaşların ortalama maaşı 133 Amerikan dolarına denk gelen 1174 samani kadardı, oysa bu rakam 2016 yılının aynı ayına kıyasla 14 dolar, yani yaklaşık 114 samani daha azdı. Tacikistan’da askeri ücret 45 dolar veya 400 samani kadardır.

Geçen hafta Özbekistan turizm kalkınma devlet komisyonu Başkanı Aziz Abdulhekimov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev’in Tacikistan’ın başkenti Duşanba’ya yaptığı ziyareti sırasında iki ülke vatandaşlarına vize uygulamasının kaldırılmasını öngören anlaşmanın imzalandığını açıkladı. Özbek yetkili, Tacik vatandaşlar için Özbekistan’a sağlık turizmi çerçevesinde gelmeleri ve yine Semerkant ve Buhara kentini ziyaret etmeleri cazip konular olacağını kaydetti. Abdulhekimov ayrıca bundan böyle her yıl Tacikistan’dan Özbekistan’a 150 ila 200 bin turistin seyahat etmesini tahmin ettiklerini vurguladı.

Geçen hafta üst düzey siyasi bir heyet başkanlığında Aşkabat’a gelen Filistin dışişleri bakanlığı müsteşarı Mazen Şamia Türkmen mevkidaşı ile görüştü.

Filsitin dışişleri bakanlığı müsteşarı Mazen Şamia ve Türkmen mevkidaşı arasında Aşkabat’ta gerçekleşen görüşmede iki ülke arasındaki ilişkilerin çok yönlü gelişmesi ele alındı. Görüşmede taraflar ayrıca Filistin ve Türkmenistan arasında iktisadi ve ticari teamülleri geliştirmek ve iki ülkenin özel sektörleri ve işadamları arasında işbirliğini aktif hale getirmek gibi konuları da ele aldı.

Geçen hafta Türkmenistan meclis Başkanı Akca Nurberdiyeva üst düzey parlamenter bir heyet başkanlığında Tahran’a geldi. Türkmenistan meclis Başkanı ve beraberindeki heyeti Tahran milletvekili Pervane Selahşuri, Dışişleri Bakanı Yardımcısı Hasan Kaşkavi ve Türkmenistan’ın Tahran büyükelçisi Ahmet Kurbanov uluslararası İmam Humeyni -ks- havaalanında karşıladı.

Türkmenistan meclis Başkanı Nurberdiyeva’nın Tahran ziyaretinin amacı 13. İslam ülkeleri parlamentolar birliği başkanlar zirvesi ve yine Müslüman parlamenter kadınların 7. Zirvesine katılma şeklinde açıklandı.

13. İslam ülkeleri parlamentolar birliği başkanlar zirvesi 18 Ocak Salı günü Tahran’da çalışmalarına başladı

Türkmenistan meclisi bu ülkenin en yüksek yasama kurumudur ve 125 milletvekili bulunmaktadır. Bu meclisin seçimleri ise her beş yılda bir düzenlenir. Türkmenistan meclisinde şimdiki dönemde Akca Nurberdiyeva meclis başkanlığını yürütüyor. Nurberdiyeva 2007 yılından beri bu mevkide bulunuyor.

Geçen hafta ayrıca Türkmenistan Dışişleri Bakanı üst düzey siyasi ve iktisadi bir heyet başkanlığında Pakistan’ın başkenti İslamabad’a iki günlük bir ziyaret gerçekleştirdi ve Pakistanlı mevkidaşı Hoca Muhammed Asıf’la görüştü.

Geçen hafta Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüştükten sonra 20 kadar ticari anlaşmaya imza attı. Amerika ve Kazakistan liderleri görüşmede Kazakistan’ın bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve ayrıca küresel barış ve refaha katkılarına vurgu yaptı.

Kazakistan ve ABD başkanları görüşmede orta Asya bölgesinde yaşanan sorunları başta C5+1 olmak üzere bölgesel işbirliği formatlarından yararlanarak çözmeye hazır olduklarını ilan etti. İki lider ayrıca uluslararası terör, şiddet ve radikalizmle mücadele yönünde işbirliğini geliştirmeye ve kanun ve insan hakları hakimiyetine destek vermeye hazır olduklarını belirtti. ABD Başkanı Trump Kazakistan’ın BM güvenlik konseyinde 2017 ve 2018 yıllarında dönem başkanlığına işaretle bu ülkenin nükleer silahların yayılmasını önleme bağlamındaki çabalarını olumlu değerlendirdiğini belirtti.

Geçen hafta Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev bir süre önce Türkmenistan ve Kazakistan’ın ilgili yetkililerince varılan sınırları belirleme yönündeki mutabakatı içeren kanunu imzaladı. Kazak lider Nazarbayev’in imzaladığı kanununa göre Türkmenisten ve Kazakistan arasındaki ortak sınırın uzunluğu 458.3 km olarak belirlendi ve sınır boyunca 330 sınır işareti yerleştirildi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev ayrıca Türkmenistan ile stratejik işbirliğini öngören kanunu imzaladı.

Türkmenistan ve Kazakistan’ın ilgili yetkililerince varılan sınırları belirleme yönündeki mutabakat metni bir süre önce iki ülkenin parlamentoları tarafından da onaylanmıştı. Kazakistan ve Türkmenistan arasında stratejik işbirliği anlaşması Türkmen lider Kurban Kulu Berdi Muhammedov’un geçen yılın Nisan ayında Astana’ya yaptığı ziyareti sırasında iki ülke liderleri tarafından imzalanmıştı.

Geçen hafta Özbekistan senato meclisi birinci Başkan yardımcısı Sadık Safayev yerli ve yabancı gazetecilerle düzenlediği basın toplantısında Taşkent yönetiminin medya mensupları ile yakın işbirliğine vurgu yaparak şöyle dedi: son yıllarda medya mensupları ile yeteri kadar işbirliğimiz olmadı ve bu konu ülkemizin iktisadi kalkınması üzerinde olumsuz etkileri oldu. Özbekistan parlamentosundan başka diğer devlet erkanları da basın ve medya ile az işbirliği yaptı, ki bu konu da ülkemize bazı sorunları armağan etti.

Safayev, bu yıl bu yetersizlikleri gidereceklerini ve medya mensupları ile işbirliği yapacaklarını vurguladı.

Geçen hafta Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov,  BM genel sekreteri Antonio Guterres ile Newyork’ta görüştü. Görüşmede Özbekistan ve BM arasında öncelikli işbirliği konularının boyutları BM genel sekreterinin Taşkent’ee yaptığı ziyareti ve 10 Haziran 2017’de Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev’le görüşmesi çerçevesinde varılan anlaşmaların uygulanması gözetilerek ele alındı. Taraflar ayrıca BM güvenlik konseyinin “kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi; güven tedbirleri” başlıklı gelecek oturumunun gündem maddelerini ve bölgenin Dışişleri Bakanlarının “Afganistan ve orta Asya bölgesinde bölgesel işbirliği, güvenlik ve kalkınma” başlıklı zirvede buluşması hakkında görüş alış verişinde bulundu.

Geçen hafta Özbekistan Müslümanlar idaresi, Amerika Dışişleri Bakanlığının yıllık raporunda Özbekistan’da mezhep özgürlüğü hakkındaki açıklamasına gösterdiği tepkide, geçen sene Özbekistan cumhuriyetinde mezhep alanında önemli gelişmelerin yaşandığını belirtti.

Amerika’nın raporuna tepki gösteren Özbekistan Müslümanlar idaresi, Özbekistan Müslümanları bu rapora karşı olduklarını, zira geçen sene mezhep alanında önemli değişikliklerin yaşandığını, örneğin Özbekistan’da İslamî medeniyet merkeze ve Buhari ve İmam Termezi adında uluslararası araştırma merkezleri açıldığını kaydetti.

Değerli dinleyiciler, bültenimizin ikinci bölümünde bölgede geçen hafta yaşanan iki önemli gelişmelerin detaylarını gözden geçirmek istiyoruz.

Geçen hafta Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüştükten sonra 20 kadar ticari anlaşmaya imza attı. Amerika ve Kazakistan liderleri görüşmede Kazakistan’ın bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve ayrıca küresel barış ve refaha katkılarına vurgu yaptı.

Kazakistan ve ABD başkanları görüşmede orta Asya bölgesinde yaşanan sorunları başta C5+1 olmak üzere bölgesel işbirliği formatlarından yararlanarak çözmeye hazır olduklarını ilan etti. İki lider ayrıca uluslararası terör, şiddet ve radikalizmle mücadele yönünde işbirliğini geliştirmeye ve kanun ve insan hakları hakimiyetine destek vermeye hazır olduklarını belirtti.

Bölgesel güvenlik, savunma ve güvenlik alanlarında işbirliği ve ayrıca iktisadi işbirliğini takviye etmek, iki ülkenin üst düzey yetkililerinin görüşme eksenlerindendi. Bu çerçevede ABD Başkanı Trump Kazakistan’ın BM güvenlik konseyinde 2017 ve 2018 yıllarında dönem başkanlığına işaretle bu ülkenin nükleer silahların yayılmasını önleme bağlamındaki çabalarını olumlu değerlendirdiğini belirtti.

Bu arada başta Kuzey Kore’nin nükleer ve füze programları olmak üzere nükleer silahların yayılma meselesi de Amerika ve Kazakistan başkanlarının ele aldıkları konuların arasında yer aldığı ve iki taraf uranyum zenginleştirme teknolojisinin yayılmasının hafifletilmesi için Kazakistan’da UAEK’nun zenginleştirilmiş uranyum bankasını açmasını olumlu karşıladıkları belirtildi.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in Amerika ziyareti siyaset ve medya çevrelerinde geniş yankı uyandırdı. Bu doğrultuda Amerika Dışişleri Bakanlığının üst düzey yetkililerinden Elis Olis, Kazak lider Nazarbayev’in Amerika ziyaretine işaretle Astana yönetimi amerikanın yeni güvenlik stratejisinde önemli rol ifa ettiğini belirtti. Kazakistan’ın geçen ay ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı yeni milli güvenlik stratejisinde önemli yeri bulunduğuna dikkat çeken Olis, iki ülke arasında iktisadi ilişkilerin ve yatırımların da artmakta olduğunu kaydetti.

Kazakistan ekonomisinde Shoron gibi yeni firmalar ve diğer bir çok büyük enerji firması yatırım yaptığını kaydeden Olis, Kazakistan’da yapılan yabancı yatırımların değeri 25 milyar dolara ulaştığını ve bu rakam artmakta olduğunu vurguladı.

Amerikalı diplomat Olis, beyaz saray yönetimi Kazakistan’ın Afganistan’a verdiği desteği önemsediğini belirterek, Washington yönetimi Astana yönetimi ile yürütme ve yasama kurumları üzerinden güvenlik alanlarında işbirliği yapmaya hazır olduğunu ve bu ülkenin terör ve radikalizmle mücadeleye ortaklığına önem verdiğini ifade etti.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev’in Amerika ziyaretini ve ABD Başkanı Trump ile görüşmesini değerlendiren Kazakistan diplomasi enstitüsü Başkanı Anvar Aizbeykov, nükleer silahların yayılmasını önlemek ve Afganistan güvenliği Kazak lider Nazarbayev’in Washington ziyareti sırasında Başkan Trump’la ele aldığı en önemli konular olduğunu belirtti. Kazak uzman Aizbeykov ayrıca iki ülke arasında irtibatı takviye etmek ve ikili siyasi ilişkileri iyileştirmek de bu ziyaretin gündeminde yer alan temel hedeflerden olduğunu kaydetti. Kazak uzman, son dönemde Kazakistan ve Amerika yönetimleri Afganistan’da istikrarın sağlanmasına özel ilgi gösterdiklerini ve bu bağlamda belki de C5+1 formatı C5+1+1’e veya C6+1’e değiştirilebileceğini ifade etti.

Aizbeykov şöyle devam etti: Kazakistan’ın hali hazırda BM güvenlik konseyinin Afganistan işleriyle ilgili özel komisyonunun Başkanı olduğundan hareketle Amerika ile orta Asya ülkeleri arasında diyalog formatının değişmesi mantıklı gözüküyor.

Buna karşın Kırgız siyaset meseleleri uzman Marıs Sarıyev, Kazakistan yönetimi Amerika ile Rusya arasında birini seçmesi gerektiğini belirtiyor, zira ne Kremlin sarayı ne de beyaz saray Astana yönetiminin her iki tarafla ilişkilerini sürdürmesine sıcak bakıyor.

Kırgız uzman Sarıyev, Kazak lider Nazarbayev’in Amerika ziyaretinin sebepleri hakkında yaptığı değerlendirmede bu açıklamayı yaparak, Kazakistan’ın Amerika ile askeri alanda iyi ilişkileri bulunduğunu, astana yönetimi ayrıca Kazak dilinde kullanılan şimdiki alfabeyi latin alfabe ile değiştirmeye karar verdiğini, ancak bu karar, Avrasya iktisadi birliği üyeleri arasında kültürel vahdeti bozmaya yönelik Jeo politik bir manevra sayıldığını ifade etti.

Kırgız uzman değerlendirmesini şöyle sürdürdü: Nazarbayev’in Washington ziyareti, Amerikalı yetkililer Kazakistan’ın 22 milyar dolar değerinde mal varlığını bloke ettikleri bir sırada yapılması bakımından çok hassas bir ziyaret sayılır, zira Astana yönetimi bir yandan bu ziyarette malını kurtarma yolunu ararken, Rusya ile dostane ilişkilerini de koruması gerekir. Hali hazırda Rusya ile Amerika’nın yüz yüze gelmesi en sert merhaleye ulaşmış bulunuyor ve Moskova yönetimi de Kazakistan Amerika’nın çıkarlarını gözetecek olursa Astana’ya sert tepki vermeye hazırdır. Öte yandan Amerika’nın planlarına göre Kazakistan Avrasya iktisadi birliği yapısında anahtar bir ülke olarak bu birliği içten tahrip etmesi gerekir.

Sarıyev, Kazakistan sonunda iki taraftan birini seçmesi gerektiğini, zira Amerika ve Rusya’nın farklı tutumları Kazakistan’ı iç istikrarsızlığa sürükleyebileceğini vurguladı.

Geçen hafta Özbekistan turizm kalkınma devlet komisyonu Başkanı Aziz Abdulhekimov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev’in Tacikistan’ın başkenti Duşanba’ya yaptığı ziyareti sırasında iki ülke vatandaşlarına vize uygulamasının kaldırılmasını öngören anlaşmanın imzalandığını açıkladı. Özbek yetkili, Tacik vatandaşlar için Özbekistan’a sağlık turizmi çerçevesinde gelmeleri ve yine Semerkant ve Buhara kentini ziyaret etmeleri cazip konular olacağını kaydetti. Abdulhekimov ayrıca bundan böyle her yıl Tacikistan’dan Özbekistan’a 150 ila 200 bin turistin seyahat etmesini tahmin ettiklerini vurguladı.

Bu anlaşmaya paralel olarak Avrasya etüt merkezinin yaptığı anketin sonuçları, Tacikistan vatandaşları bu ülkenin Özbekistan ile ilişkilerinin iyileşmesini olumlu karşıladığını ve ancak %14 kadar Tacik halkı Özbekistan’ın Tacikistan’ın dostu olmadığına inandığını ortaya koydu. Bu anketi 2017 yılında gerçekleştiren Avrasya etüt merkezi, 2012 yılına kadar Tacik halkın %64 kadarı Özbekistan’ı Tacikistan’a yönelik bir tehdit olarak algıladıklarını, fakat şimdi bu görüş tamamen değiştiğini ve Özbekistan artık Tacik halkının çoğunun gözünde düşman ülke sayılmadığını açıkladı.

Merkezin uzmanları Tacikistan’ın Özbekistan’a yönelik husumeti hafifletme yönündeki uygulamalarından Rusya, Ukrayna, Ermenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti gibi eski sovyetler birliği cumhuriyetleri arasındaki gerginlikleri hafifletme yönünde kullanılabileceğini belirtiyor.

Tacikistan’da kamuoyu araştırması 2017 yılının Kasım ve Aralık aylarında gerçekleştirdi. Araştırmaya bin kişi katıldı. Aslında Tacikistan’da kamuoyunda Özbekistan’a yönelik bakış açısının değişmesi 2016 yılında bu ülkenin eski lideri İslam Kerimov’un vefat etmesi ve yeni Cumhurbaşkanı Şevket Mir Ziyayev’in işbaşına gelmesinden sonra ivme kazandı. Bu arada bazı gözlemciler Afganistan’dan Tacikistan ve Özbekistan’a yönelik güvenlik tehditlerinin artması bu iki ülkeyi birbirine yakınlaştırdığını belirtiyor. Rusya uluslararası ilişkiler ve ekonomi enstitüsü siyasal bilimler uzmanı Ferhed İbrahimov Tacikistan ve Özbekistan’ın ikili ilişkilerini geliştirme çabalarına işaret ederek Taşkent ve Duşanba arasındaki sorunların çözümlenebilecek cinsten sorunlar olduğunu ve iki ülkenin üst düzey yetkililerinin aktif müzakerelerini gerektirdiğini belirtti.

Rusya uluslararası ilişkiler ve ekonomi enstitüsü siyasal bilimler uzmanı Ferhed İbrahimov değerlendirmesinin devamında iki ülke arasında en ağır sorunlardan biri ortak sınırları belirleme sorunu olduğunu kaydetti. İbrahimov, Özbekistan’da Şevket Mir Ziyayev Cumhurbaşkanı olunca şartlar tamamen değiştiğini ve Taşkent yönetimi mevcut şartlarla komşularla sürtüşmenin milli maslahatlara uygun olmadığını idrak etmeye başladığını ve bu yüzden bölge ülkeleri ile ilişkileri normalleştirme noktasına doğru hareket ettiklerini vurguladı.

İbrahimov, hali hazırda iki ülkenin ortak sınırlarından %20 kadarının durumunun belirsizliği devam ettiğini ve bu da Taşkent ve Duşanba’nın aralarındaki meseleleri çözme isteği doğrultusunda yakın gelecekte çözüme kavuşturulacağını düşündüğünü ifade etti. İki ülkenin Afganistan’da yaşanan son gelişmelerden ve bu ülkeden orta Asya bölgesine yöneltilen tehditlerden kaygı duyduklarını belirten İbrahimov, bu tehditlerin gölgesinde orta Asya ülkeleri arasında güvenlik ve ekonomi alanlarında işbirliği gelişerek devam ettiğini vurguladı.