Эрон ва Туркманистон муносибатларининг янги даври: Ҳамкорлик истиқболларига бир назар
Эрон ва Туркманистон ўтрасидаги муносибатларининг янги даври шанба куни Туркманистон ташқи ишлар вазири ўринбосари Вафо Ҳожиев ва Эрон ташқи ишлар вазирининг сиёсий ишлар бўйича ўринбосари Сайид Аббос Ироқчининг иштирокида Теҳронда бошланди.
Бу йиғилишда икки мамлакат ўртасидаги иқтисодий ва сиёсий ҳамкорликларни ривожлантириш учун муштарак дастурлар ва йўл-йўриқлар таҳлил этилди.
Шунингдек, томонлар ҳамкорликларнинг янги имкониятлари, жумладан энергетика ва транзит ҳамкорликларини ижод этиш заруратини ҳам таъкидлаб ўтишди.
Хулоса қилиб ифодалаганда, Эрон ва Туркманистон ўртасидаги ҳамкорликлар даражасини икки жиҳатдан таҳлил этиш мумкин:
Инфратизилмалар аҳамиятига эга бўлган бу ҳамкорликларнинг дастлабки жиҳати бу транспорт ва коммуникация масаласи ҳисобланади. Энг қисқа йўллар орқали дунё бозорларига чиқиш имкониятини яратадиган транзит каридорлари ва транспорт соҳасини ривожлантириш масаласи ўтган йилда Эрон Ислом Жумҳурияти президентининг Туркманистонга қилган сафари чоғида келишилган эди.
Қазоғистон-Туркманистон-Эрон темир йўли Чобаҳор портидан фойдаланиш билан Марказий Осиё минтақасини шимол-жануб каридори орқали Форс кўрфази, Уммон денгизи ва Ҳинд океани билан боғлаб, таварларни транспартировка қилиш ва транзит қилиш учун яхши имкониятлар тўғдирди.
Каспий денгизи соҳилларида Эрон-Қозоғистон ва Туркманистон ўртасида учтомонлама нефт қувурларини ўтказиш эса ушбу заминада ҳам муносиб имкониятларни яратди.
Эрон ва Туркманистон муносибатларини мустаҳкамлашда иккинчи аҳамиятли масала бу минтақада хавфсизлик ва барқарорликни мустаҳкамлаш учун бу муносибатларнинг тасирчан аҳамиятга эга эканлиги ҳисобланади. Ҳозирги шароитда бу масала минтақага юклатилган хавфсизлик кескинликларни эътиборга олган ҳолда стратегик аҳамиятни касб этади.
Марказий Осиё масалалари бўйича эксперт Беҳрўз Қизил Эрон Ислом Жумҳурияти атрофида бўҳрон маркази ва нотинчликларни ижод этишларига ишора этиб, Эрон Ислом Жумҳурияти учун нотинчлик ҳавзасини ижод этиш ҳеч қачон имконият вужудга келтиргани йўқ; Чунки ўтган йилда минтақавий хавфсизлик ва сиёсий масалаларидаги ҳар қандай барқарорсизлик ушбу бўҳронга минтақа ва минтақадан ташқари қудратларнинг аралашувига имкон берди. Аммо Эрон экстремизм ва терроризм билан қарши курашиш заминида кўзга ташланадиган қудратга эга бўлишини намойиш этди,-деб таъкидлади.
Минтақа мамлакатлари ва Эрон ўртасидаги ҳамкорликлар учун бир неча томонлама имкониятларнинг мавжудлигини эътиборга олиб, айтиш мумкинки, Эрон дипломатияси минтақа ҳамкорликларини мустаҳкамлашга сайъ-ҳаракат қилади. Бу доирада Туркманистон ва Эрон ўртасидаги муносибатларни кенгайтириш ҳам минтақа мамлакатларининг манфаатида бўлади.
