Лукашенконинг Россияга сафари ва Путиннинг Белорусияга кўмак беришга берган ваъдалари
Белорусия президентлик сайловлари ўтказилишидан кейин ушбу мамлакатда ғарбликларнинг аралашувидан келиб чиққан эътирозлар ва нотинчликларнинг давом этиши Москва ва Минск муносабатларининг мустаҳкамланишининг сабабига айланди.
Белорусия президенти Александр Лукашенко Россия президенти Владимир Путин билан дидаор кўриш учун душанба куни Россиянинг Сочи шаҳрига сафар қилди. Лукашенконинг Россияга ташрифи Белорусияда ўтказилган охирги президентлик сайловлари ва ғарбликларнинг жанжаллари ҳамда унинг оқибатида кескинликларнинг кучайишидан кейин ушбу мамлакат президенти Лукашенконинг биринчи хорижий сафаридир.
Лукашенко Владимир Путин билан тўрт ой ичида учинчи марта учрашди. Икки давлат раҳбарлари учрашуви бошланишидан олдин Кремль томонидан берилган баёнотда, Белорусиядаги тартибсизликлар билан бир қаторда газнинг янги нархи ва Россияга бўлган қарз муҳокама этиладиган асосий мавзў эканлиги айтилган.
Учрашувда Путин Москва Минск билан тузилган барча келишувларга, шу жумладан Коллектив Хавфсизлик шартномаси ташкилоти ва бирлашган ҳукуматга содиқлигини таъкидлади. Учрашув чоғида Путин Россиянинг Белорусияга иқтисодий ва ҳарбий ёрдамини давом эттиришни таъкидлаб, Лукашенкога 1,5 миллиард доллар кредит ажратишни ваъда қилди.
Охирги ўттиз йилда энг жиддий сиёсий инқирозга дуч келган Белорусия ўз вазъиятини Россия ёрдамида ҳал қилишга уринмоқда. Шунингдек, Москва Белорусияга кўпроқ ёрдам беришга тайёр, чунки унинг ички ишларига Европа ва Америка аралашуви кучаймоқда.
Икки давлатда ҳам НАТО бошчилигидаги Ғарб баробарида хавфсизлик хавотирланишлар мавжуд. Бу аслида Белорусия президентининг яқинда Литва ва Белорусия чегарасида АҚШ танк батальонининг жойлаштириши ва НАТО-нинг мамлакат чегаралари яқинидаги эҳтимолий ҳарбий ҳаракатлари натижасида хавотирланишини акс эттиради. Шу билан бирга, Россияга ўз таъсирини сақлаб қолиш ва Ғарбнинг домига тушиб қолишининг олдини олиш учун икки мамлакат ўртасидаги ҳарбий алоқаларни мустаҳкамламоқчи ва бу масалада 14-25 сентябр кунлари Брестский номидаги ҳарбий зонада қўшма ҳарбий машқлар ўтказилиши режалаштирилган.
Лукашенконинг Россиядан кўмак сўраши ҳозирги кунда сургунда ва Литвада ҳаёт кечираётган ҳамда баҳсли президентлик сайловларида Лукашенконинг рақиби бўлган Белорусия мухолифларининг раҳбари Светлана Тихоновская Путин ва Лукашенко ўртасида келишилган ҳар қандай шартнома эътиборга эга эмас,-деб эълон қилди. Тихоновская айтди :"Влвадимир Путинга эслатиб қуяман: Сочи саммитида сиз келишилган ҳар бир битимнинг қонуний қиймати йўқ".
Геополитик мавқега эга бўлиш Белорусия учун алоҳида аҳамиятни касб этади. Бир томондан бу мамлакат Европа Иттифоқи билан ҳам чегарадош мамлакатдир ва бошқа томондан эса шарқдан Россия билан қўшни мамлакатдир. Жанубда эса Украина билан чегарадошдир. Москва Белорусияда нотинчликларнинг кенгаши, унинг ҳозирги кундаги тизимининг парчаланиш ва охири Ғарбга мойиллик зоҳир этадиган давлатнинг қудрат бошига келишидан хавотирланмоқда. Бу нарсанинг амалда татбиқ этилиши шак-шубҳасиз Россияга қарши Ғарб босимларининг кучайиши ва Европада ҳозирги куч мувозанатида ўзгаришига олиб келади. Путиннинг фикрига кўра, ғарбликлар, айниқса Европа Иттифоқи ва Америка Украина ва Грузиядаги рангли инқилобларга ўхшаш режага эга. Америка ва Еврорпа Иттифоқи эътирозчиларни очиқчасига қўллаб-қувватлаётгани ва юқори лавозимли амалдорларга қарши кенг қамровли жазо чоралари қўлланиши билан Белорусия ҳукуматини ағдариш ва Лукашенкони четлантириш пайидадир.
Лукашенко яқинда Белорусиядаги норозиликларга тўхталар экан, норозилик намойишлари чет элдан раҳбарлик қилинмоқда ва Россия ва Европанинг бошқа қисмлари ўртасида ҳимояланиш буфер зонасини яратишга қаратилганини таъкидлади.
Европа шарқи масалалари бўйича эксперт Густаф Гарсел Белорусияда Ғарбнинг дахолат этиш оқибатлари ҳақида огоҳлантириш бериш зимнида, Белорусияни Европага кўпроқ қўшишни талаб қилиш Белорусия ва Европа Иттифоқига қимматга тушиши мумкин,-деб таъкидлади.
Ғарб Белорусияга қарши босимни кучайтириши ва Лукашенкони истеъфога чиқаришга мажбур қилиш бўйича ҳаракатларини давом эттираётгани ҳақида далиллар мавжуд бўлсада, аммо Россия Белорусия давлати билан ҳамкорлик қилиш билан Белорусияда ғарбликларнинг дахолат этишлари ва уларнинг мақсадлари амалда татбиқ этилишига монеа яратишга ҳаракат қилмоқда.
