Баржом ядровий келишуви; қайта музокара қилинмайди
-
Халқаро ташкилотларда Эроннинг доимий намояндаси ва элчиси Козим Ғарибободий
Баржом ядровий келишуви кўп томонлама келишув саналади ва бу келишувдаги мажбуриятлар икки томонлама ижро этилиши керак ва янги музокара ва бир томонлама шартлар лойиҳаси билан Баржом ядровий келишувни қайта тиклаб бўлмайди.
Венада жойлашган Халқаро ташкилотларда Эрон Ислом Жумҳуриятининг доимий намояндаси ва элчиси Козим Ғарибободий пайшанба куни Твиттер саҳифасида ёзган паёмида, ушбу мажбуриятларнинг қандай бажарилаётгани тўғрисида ҳар қандай баҳо бериш, албатта агентлик ваколатига кирмайди ва ундан воз кечиш лозим,-деб ёзди.
Эроннинг МАГАТЭ-даги намояндаси агентлик Баржом ядровий келишув музокаралари вақтида ўз вазифаси ва роллини ижро этди. агентликнинг вазифаси ва аъзоларнинг мажбуриятлари аниқ белгиланган ва келишув имзоланди. Ҳар бир томон келишувни ижро этишда нима қилишни яхши билади,-деб эслатиб ўтди.
Ройтерз ахборот агентлиги МАГАТЭ бош директори Рафоэл Роси билан эксклюзив интервюсида АҚШнинг сайланган президенти Жо Бойден даврида Эрон ядровий келишувининг тикланиши учун Эроннинг ядровий мажбуриятларини қандай камайтиришни белгилайдиган янги келишув зарур деб айтганидан кейин бу паём нашр этилди.
Албатта Венада жойлашган Халқаро ташкилотларда Эроннинг доимий намояндаси жума куни кечқурун МАГАТЭ бош директори билан дидор кўрганидан хабар берди ва Рафаэл Гросси бу мулоқотда эълон қилдиким, Ройтерз агентлиги билан қилган сўҳбатида янги келишувга ишора этмагани ва унинг интервюда айтган сўзлари аниқ ва унинг сўҳбати агентлик ҳавзасида эканини айтди,-дея эълон қилди.
Ғарибободийнинг қўшимча қилишича, МАГАТЭ Ройтерз билан қилган сўҳбатида МАГАТЭ бош директори Баржом ядровий келишуви қайта тикланган вақтда Эрон сайъ-ҳаракатларини тезкари йўналтириш учун зарур чораларни кўришда Баржом ядровий келишув соҳасидаги протокол, тушунча ва келишув ёки ҳужжат зарурлигини таъкидлаганини эслатиб ўтгаким, унинг изҳороти техник ёки ҳуқуқий асосга эга эмас ва бу борада керакли жавоб пайшанба куни амалга оширилган.
Эроннинг Баржом ядровий келишуви олдидаги мажбуриятларини кмайтиришининг қонуний ва мантиқий сабаблари бор.
Сиёсий масалалар бўйича Сайид Жалол Содотиён айнан Европа ва Америка БМТ Хавфсизлик Кенгашини ўзларининг қобилиятсизлиги ва мажбуриятлари учун гаровга олди МАГАТЭ ҳисоботларига кўра ўз мажбуриятларини бажариб келган Эрон эмас,-деб айтди.
Америка Баржом ядровий келишувидан бир томнлама чиқишидан бир йл ўтгач, Эрон Ислом Жумҳуриятининг миллий хавфсизлик олий кенгаши 2019 йили 8 май ойида Баржом ядровий келишувининг 26 ва 36 моддасига асосланиб, Эроннинг ядровий мажбуриятлари бўйича ихтиёрий ҳаракатларини босқичма-босқич тўхтатишга қарор қилди. Эрон санкциялар бекор қилинган тақдирда, Баржом ядровий келишувида ўз зиммасига олган мажбуриятларига қайтишга тайёрдир деб таъкидлади. Бироқ, ОАВ -нинг ушбу заминда фазо яратишида иккита муҳим нуқта мавжуд:
Биринчи масала бу МАГАТЭ-нинг белгиланган масъулиятлар доирасида,Баржом ядровий келишуви ижро этилиши устидан назоратининг етарли эмаслигидан иборатким, Эрон ва МАГАТЭ ўртасидаги ҳамкорлик даражасини ҳисобга олган ҳолда бу иддао ҳақиқатга тўғри келмайди.
Иккинчи масла шундаки, МАГАТЭ ташкилотига босим ўтказиш орқали Баржом ядровий келишуви доирасида Эронга қарши янги шартлар қуйиш учун фазо яратиш Америка ва Европанинг вариантларидан биридир. Шуни унутмаслик керакки, Трамп БМТ Хавфсизлик Кенгашидан чиқиб кетиш ва "максимал босим ўтказиш" деб номланган унинг фикрига кўра, Эронни "яхшироқ келишув"-га эришиш учун музокаралар столига келишга кўндиришга ваъда берган. Энди, Трампнинг президентлик вақти ҳам охирга етмоқда ва у бу мақсадини амалда татбиқ эта олмади.
Гросси сўҳбатидан Ройтерз агентлигининг фазо яратишидан қатъий назар шуни зикр этиш лозимки, Венада жойлашган халқаро ташкилотларда Эроннинг доимий намояндаси ва элчиси таъкидлаганидек, Баржом ядровий келишуви қайта музокара этилмайди ва бу келишув қайта тикланган тақдирда, агентлик ролига тегишли янги келишув, меморандум, ёки биро-бир ҳужжат учун эҳтиёж йўқ.
