Эрон музейларига саёҳат (3)
Ислом даври музейи
Эрон Миллий музейи таркибидаги ислом даври музейи
Ислом даври музейи
– Бу музей Эрон миллий музейи ва Теҳрон шаҳрида жойлашган бўлиб, у ерда Қожар давригача бўлган ислом даврига оид ашёлар сақланади. Ислом даври музейи уч қаватдан иборат гўзал саккиз бурчакли бинодир. Музей биносининг архитектураси Бишапурдаги сосонийлар саройидан илҳомланган тарзда қурилган ва тахминан тўрт минг квадрат метр майдонга эга.
– Музейдаги ашёлар тарихий йўналиш бўйича жойлаштирилган ва бу ашёларнинг иккинчи ва учинчи қаватлари турли ислом даврларига оид. Биринчи қаватда, йилнинг кўп қисмида маданий ва бадиий тадбирлар ўтказиладиган вақтинчалик кўргазмалар зали мавжуд.
Музейга ташриф буюришни учинчи қаватдан бошлаган яхшироқ. Бу қаватда илк ислом даври, салжуқий ва Илхонийлар даври заллари жойлашган бўлиб, уларнинг ҳар бирида ўша даврга оид буюмлар чиройли тарзда жойлаштирилган.
Иккинчи қаватда Қуръон заллари, Темурийлар империяси, Сафавийлар сулоласи ва Қожарлар сулоласи заллари мавжуд. Ушбу музейдаги асарлар илмий қазишмалар сараланган ёки Остон Шайх Сафиуддин Ардабилий каби нуфузли коллекциялардан олинган.
- Илк Ислом даври зали; ушбу залдаги турли даврларни ўзида мужассам этган ашёлар сосонийларга яқин санъатга эга бўлиб, бу айрим асарларни бир-биридан ажратишни қийинлаштирган. Залнинг энг қадимги матолари айнан Сосонийлар даврига тегишли.
- Салжуқийлар зали; Бу даврда Гўрган, Рей, Кошон каби шаҳарларда кулолчилик, шиша пуфлаш санъати турли йўллар билан ривожланган. Ушбу залда сиз салжуқийларнинг гўзал санъати билан яқиндан танишишингиз мумкин.
-Илхонийлар зали, мўғуллар истилосидан сўнг Эрон санъати таназзулга юз тутгандан сўнг, бу даврда мўғуллар саройининг форс вазири Хожа Рашиддиннинг саъй-ҳаракатлари билан хаттотлик санъати гуллаб-яшнади. Бу даврнинг энг нафис қўлёзмаларидан бири “Масолик ал-мамалак” номли асар бўлиб, у география фанининг жаҳон маълумотномаларидан бири бўлиб, жаҳон рўйхатида рўйхатга олинган. Бу асарни "Форс кўрфази" иборасининг қадимийлигини ва ҳақиқийлигини исботловчи ҳужжат сифатида номлашимиз мумкин!
- Темурийлар зали; Бу даврда хаттотлик санъати ўзининг юксак чўққисига кўтарилди.Темурийлар даврининг энг яхши бадиий ютуғи Ҳирот рассомчилик мактабининг пайдо бўлганлиги бўлиб, табиийки, кошинкорлик санъати ҳам шу даврда вужудга келган.
- Сафавийлар зали; Эронда санъатнинг гуллаб-яшнаган чўққиси шу даврда шаклланган ва Эроннинг бадиий пойтахти аста-секин Ҳиротдан Исфаҳонга кўчирилган.
- Қожар зали; Бу даврда наққошлик санъати олдинги даврлар ва Европа классик рангтасвирининг таъсирида. Бу чизмалар асосан қаламлар, ойна четлари ва деворий расмларда бажарилган. Бундан ташқари, бу даврда қаҳвахона расмлари гуллаб-яшнаган.
- Гўзал ва бетакрор асарлари бор Қуръон зали. Залнинг марказида Нодиршоҳ Ҳиротдан Қучонга кўчириб ўтказган Темурий шаҳзода Бойсунғур мирзо қаламига мансуб буюк ва нафис Қуръони каримнинг саҳифаси жойлашган.
Ислом даври музейининг хазиналари 1500 та тарихий артифактларни ўз ичига олади, улар 170 витринада сақланади.
