Туркиядаги иқтисодий инқирозга қарши одамларнинг норозиликлари давом этмоқда
Иқтисодий инқирознинг давом этиши ва турк лирасининг мисли кўрилмаган девалвацияси билан инфляция ва қимматчиликнинг кучайиши ва бу мамлакатда зарур бўлган турли истеъмол товарлари нархининг ошиши замин яратди.
Сўнгги бир неча йил ичида Туркия жиддий иқтисодий муаммолардан азият чекди. Бу муаммолар, айниқса, турк миллий валютасининг қадрсизланиши билан боғлиқ. Турк лирасининг мисли кўрилмаган девалвацияси Туркия халқи орасида Ражаб Тоййиб Эрдўғон ҳукуматининг иқтисодий фаолияти имиджига салбий таъсир кўрсатди. Шу нуқтаи назардан, кўплаб туркиялик эксперт ва иқтисодчилар бу ҳолатни Туркияда президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон томонидан амалга оширилаётган банк фоиз ставкаларини пасайтириш сиёсати билан боғлашмоқда. Натижада, кўплаб турк фуқаролари ва сармоядорлари ўзларининг нақд пулларини доллар ва евро каби барқарорроқ валюталарга айлантирмоқчи.
Туркияда қашшоқлик чегараси жорий йилнинг октябр ойида 3191 лира билан энг кам иш ҳақини кесиб ўтди. Туркияда энг кам иш ҳақи 2825 лира қилиб белгиланган. Туркия касаба уюшмалари конфедерацияси томонидан ўтказилган сўров натижалари шуни кўрсатдики, Туркияда 4 кишилик оила учун қашшоқлик чегараси 3191 лирага кўтарилган. Қашшоқлик чегарасини ёки мутлақ қашшоқликни ҳисоблашда одатда инсоннинг яшаши учун зарур бўлган калорияларни таъминлаш учун минимал харажатлар ҳисобга олинади. Шу билан бирга, қашшоқлик чегарасини ҳисоблашда асосий яшаш харажатлари учун зарур бўлган минимал даромад , Кийим-кечак , электр, газ ва телефон нархлари ҳамда ўқиш тўловлари ҳисобга олинади.
Минглаб турклар нархлар ва истеъмол товарлари ўсишда давом этар экан, Туркия миллий валютаси қадрсизланиши давом этар экан, инфляция ортиб бораётгани ва харид қобилиятининг пасайиб бораётганига норозилик билдириш учун Истанбулда намойиш ўтказди. 12-декабр якшанба куни бўлиб ўтган намойишлар Истанбул, Анқара ва Измирда сўнгги икки ҳафта давом этган норозилик намойишларининг давоми сифатида баҳоланиши керак бўлса-да, шуни айтиш керакки, бу Туркияда сўнгги ҳафталардаги иқтисодий инқирозга қарши биринчи йирик норозилик намойишларидир.
Туркиядаги сўнгги норозиликларнинг ички ва минтақавий оқибатларига қарамасдан, 12-декабрдаги норозилик глобал миқёсда кенг акс этган кўринади. Нима бўлганда ҳам касаба уюшмалари таклифи билан Истанбул кўчаларига чиққан намойишчилар норозилик шиорлари билан чиқишди ва Эрдўғон ҳукуматини вазиятга барҳам бериш учун таъсирли чоралар кўришга чақиришди. Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған инфляция сабаби ўлароқ фоиз ставкаларини кўрсатар экан, Туркияда норозилик намойишлари давом этмоқда. Шу сабабдан у яқинда марказий банк фоиз ставкасини 15 фоизга туширишга буйруқ берди. Аммо Эрдўғоннинг бу борадаги чиқишидан кўп ўтмай турк лираси доллар ва еврога нисбатан кескин қадрсизланиб, тарихдаги энг юқори кўрсаткичга тушиб кетди.
Шу муносабат билан “Раъй ал-Явм” интернет газетаси муҳаррири Абдулбари Атван ўз мақоласида АҚШ собиқ президентининг Туркияга қарши таҳдидларига ишора қилиб ёзади:
"Қўшма Штатларнинг Туркиянинг орқасидан урган ханжари, АҚШга дўст ва иттифоқчи сифатида таянадиган барчага сабоқ бўлиши керак”
Ушбу Араб эксперти ўз таҳлилида АҚШ собиқ президентининг таҳдидларини келтириб ўтган. Бироқ, турк халқининг ҳукуматга қарши намойишларининг умумий хулосасида шуни айтиш керакки, турк халқининг норозиликлари, Туркия касаба уюшмаларининг ҳисоб-китобларига кўра, бу мамлакатда қашшоқлик чегараси 4 кишилик оила учун 10 000 лирадан ошган бир вазиятда давом этмоқда. Бу мамлакатда энг кам иш ҳақи 2800 лирадан ошмайди. Туркиядаги ишчиларнинг қарийб 40 фоизи эса энг кам иш ҳақига қаноат қилишга мажбур. Шундай қилиб, чоп этилган статистик маълумотларга кўра, Туркияда камида 14 миллиондан ортиқ киши қашшоқлик чегарасида яшайди.
