Эрон бўйлаб саёҳат (13)
Бу дастурда Коҳкилуе ва Боер Аҳмад вилоятларининг гўзал шаҳарларидан бири Сисахт шаҳрига ташриф буюрдик. Сизни ушбу шаҳар билан таништириш учун гўзал Эронга саёҳатимизни давом эттириш учун бизга қўшилинг.
Аллоҳ номи билан
Саёҳатимизни гўзал Коҳгилуе ва Боер-Аҳмад вилоятида ва Дена тоғи этагида Загрос тоғлари чўққиларида давом эттирар эканмиз, биз Эроннинг табиат жаннати билан машҳур Сисахт шаҳрига дуч келамиз.
Қадимий матнларга кўра, бу шаҳарнинг номланишига қадим замонларда қишнинг қаҳратон фаслида, қаттиқ совуқ ва аёз туфайли йўллар ёпилган, ўттиз нафар мард йигит муаммони ҳал қилиш учун шу ҳудуддаги Бижан довонига борган. Лекин қаттиқ совуқ туфайли ҳар 30 киши ҳаётдан кўз юмади, шундан буён бу ҳудуд сисахт деб номланган; Ўша ерда ўттиз киши совуқ ва бўрондан вафот этгани туфайли. Сисахт шаҳри Денас шаҳрининг маркази бўлиб, Ёсуждан 35 км шим.ғарбда жойлашган. Бу гўзал тоғли ҳудуд ўзининг географик жойлашувига кўра совуқ иқлимга эга бўлиб, кузнинг ўрталаридан қишнинг охиригача ва ундан кейин ҳам қор билан қопланган. Шунинг учун ҳам ҳудуд сувга тўла, қорли жойлардан доимий сой ва булоқлар оқиб, ерни суғоради. Шаҳарда ёқимли иқлим ва мулойим сув мавжуд.
Сисахтнинг сайёҳлик ҳудудлари орасида “Куҳ-э Гол”, “Чешмеҳ Миши” ва “Даштак”ни қайд этиш мумкин. Чешме Миши минтақадаги энг катта ва энг сувли булоқ бўлиб, у Чешме Бошо номи билан ҳам танилган. Бу гўзал булоқ Сисахтнинг шимоли-шарқидаги Бижан довонининг пастки қисмида жойлашган бўлиб, шаҳарни ичимлик суви билан таъминлайди. Бундан ташқари, бу булоқнинг суви атрофдаги деҳқончилик ерларини суғориш учун ишлатилади.
Бижан довони Эрондаги машҳур довонлардан бири бўлиб, автомобиллар ҳаракатида ҳеч қандай чекловлар йўқ. Баҳор ҳавосидан нафас олиб, қорга нариги томондан қарамоқчи бўлсангиз, баҳорнинг ўрталарида 3200 метр баландликда жойлашган ушбу гўзал ва кўзни қамаштирувчи довонга йўл олишингиз мумкин. Гўзал ағдарилган лолалар билан тўла довон. Ер баландлигида ҳайратланарли гўзалликка эга бўлган ранг-баранг манзара.
Бу ҳудудда Миш булоқларидан ташқари бошқа кўплаб булоқлар мавжуд. Сисахта шаҳрига қараган ва Дена чўққисига йўл олган “Туф” булоғи йил бўйи салқин ва тетиклантирувчи сувга эга. Тоғи булоғи вилоятдаги тоғликларнинг чанқоғини қондирувчи яна бир сув булоғи бўлиб, унинг сувидан вилоятнинг узумзорлари, олма ва ёнғоқзорларини суғоришда фойдаланилади. Турли меваларга тўла боғлар бу ажойиб шаҳарнинг неъматларидан дарак беради. Сисахт ғарбида, Дена ён бағирларида жойлашган “Даштак” туманидаги эманзорнинг гўзалликларини кўришнинг кўз ўнгидан бежиз эмас.
Куҳ-э Гол кўллари бу минтақанинг яна бир диққатга сазовор жойидир. Бутун Эрон бўйлаб машҳур бўлган ва тўрт фасл давомида кўплаб сайёҳларни бу ерга жалб қиладиган жаннат. Куҳ-э Гол минтақасининг ям-яшил баландликларида жойлашган бу кўллар қиш ва баҳорда ёмғир ёғса сувга тўлиб, бошқа фаслларда қуриб қолади. Уларни кўриш учун Сисахтдан 8 км шимолга бориш ва Дена чўққиларига чиқиш керак. Қорли чўққиларнинг гўзал тасвирини олиш учун осмон олдида ойнага ўхшаш кўллар. Баҳор ташриф буюрувчилар учун Гол тоғининг барча гўзалликларини намойиш қилиши мумкин.
Кўз ўнгимизда гўзал ижро этувчи булоқлар, чўққилар ва текисликлар билан тўла Сисахт. Ана шундай гўзалликлардан яна бири “Нари шаршараси”дир. Бу аслида бу шаҳарнинг энг машҳур шаршараси бўлиб, Дена қўриқланадиган ҳудудда жойлашган.
Дена қўриқланадиган ҳудуди ноёб ўсимлик ва ҳайвон турлари билан тўла ва Эрондаги энг ноёб экотуризм зоналаридан биридир. Бу ҳудудда осойишта ва улуғвор парвозга эга бўлган гўзал ва ноёб қуш Ҳума каби ноёб ҳайвонлар турларини, турли чийиллашлари ва “кўз тош” деб аталадиган қушни кўриш мумкин.
Бу ҳудудда қуюқ думлари билан дунёнинг энг гўзал синжопларидан бўлган оттер, норка, форс синжоплари каби ҳайвонлар яшайди. Бу синжоп эман ўрмонини қайта тиклашда жуда самарали экологик ролга эга.
Бу қўриқланадиган ҳудуддан ташқари Сисахтнинг шимоли-ғарбида эман ва бане дарахтлари, подага тўла ям-яшил яйловларга бой гўзал текислик бор.
Сисахт шаҳрида ҳам кўплаб тарихий обидалар топилган. Археологик тадқиқотларга кўра, қадимги “Тел тези” тепалигида милоддан аввалги И минг йилликлар давридан, яъни эламийлар давридан Аҳамонийлар, сосонийлар ва ҳаттоки Эроннинг кейинги даврлари, яъни Сафавийлар ва Қожарлар даврларигача бўлган кенг кетма-кетлик аниқланган; Чиройли бўялган ва сирланган чиройли ва турли хил идишлар каби. Асфалтланган тошлардан иборат катта майдон бўлган "Тал қалъат" Сисахт шаҳри ичида жойлашган бўлиб, ислом дини Эронга, яъни Салжуқийлар Қожарга келганидан кейинги даврларга тегишли. Бу қўрғонларнинг иккаласи ҳам Эрон миллий ёдгорликлари рўйхатида рўйхатга олинган.
Тел ёзуви: Ушбу ёзув Форс вилоятининг Ростам туманидаги Тел тези қишлоғида топилган. Унинг ўлчами 52 * 46 см
Шунингдек, Башар дарёсининг сув тошқини туфайли вайрон бўлган “Патавеҳ” тарихий кўприклари ҳам бу ҳудуднинг диққатга сазовор жойларидандир. Энг қадимий кўприк сосонийлар подшоҳлари ўтиш жойи бўлиб, чиройли тарзда тош ётқизилган ва унинг кесилган ариқлари остидан сув ўтишлари билан қопланган. Ушбу кўприкнинг ўзига хос хусусиятларидан бири - бу зинапоянинг безак тошларида тошнинг белгиларининг мавжудлиги. Лекин энг хавфсиз кўприк бу Сафавийлар давридаги катта кўприк бўлиб, у яхши тикланган.
Сисахтга саёҳат, айниқса, алпинистлар ва табиатни севувчилар учун, албатта, рағбатлантирувчи дақиқаларга бой. Умид қиламанки, сизга имконият туғилади ва Эронга саёҳат қилиб, ушбу гўзал шаҳарни зиёрат қилишингизга ишонч ҳосил қиласиз. Кейинги дастурга қадар Аллоҳ сизни асрасин.
