Эрон бўйлаб саёҳат (18)
Ҳурматли дўстлар ва ҳамроҳлар, Ассалому алайкум, гўзал Эрон бўйлаб саёҳатимиз давом этар экан, сизни биз билан гўзал Исфаҳон шаҳрига ёки бошқача айтганда, Эроннинг абадий музейига ташриф буюришга таклиф қиламан.
Исфахон турли тарихий даврларга оид кўп сонли ва қимматли асарлар туфайли бадиий-тарихий музейга айланган ва маҳаллий ва хорижий сайёҳларнинг кўп ташриф буюрадиган жойи ҳисобланади. Ҳар йили миллионлаб сайёҳлар Исфаҳонга ташриф буюришади ва бу ташрифларнинг аксарияти баҳорда, айниқса Наврўзда бўлади. Ўзининг гўзал исломий меъморчилиги ва кўплаб гўзал булварлари, ёпиқ кўприклар, саройлар, масжидлар ва бетакрор миноралари билан бу шаҳар Эрон маданиятида “дунёнинг ярми” номини олган. Исфаҳондаги қимматли тарихий асарлар тўплами жуда катта ва бу асарларнинг барчасини таништириш имконияти йўқ, шунинг учун биз энг муҳимларини таништирамиз. Умид қиламизки, бу гўзал тарихий обидалар билан танишиш сизни Исфаҳонга саёҳат қилишга ундайди ва кейин бу шаҳарнинг барча қимматли обидаларини кўриш имконига эга бўласиз.
Исфахон тарихий обидаларининг гўзал коллекциясини кўриш учун ЮНЕСКО томонидан Жаҳон мероси рўйхатига киритилган Имом майдонига (Нақши Жаҳон) ташриф буюришдан бошлаган маъқул.
Имом майдони (Нақши Жаҳон) узунлиги 500 метр ва кенглиги тахминан 165 метр бўлган тўртбурчаклар шаклидаги катта майдон бўлиб, Сафавийлар давридаги бинолар билан ўралган. Майдоннинг ўртасида катта ҳовуз жойлашган ва унинг гўзал фавворалари ҳақиқатан ҳам ажойиб. Бу майдон ҳозирги кўринишида Шоҳ Аббос Сафавийлар даврида барпо этилган. Қадим замонларда бу поло майдони сифатида ишлатилган. Майдоннинг шимолий ва жанубий томонларида ҳали ҳам поло дарвоза устунлари мавжуд. Имом майдонининг тўрт томонидаги тарихий бинолар, жумладан Оли Қопу саройи, Имом масжиди (Шоҳ масжиди), Шайх Лотфоллоҳ масжиди ва Қайсария дарвозаси майдоннинг кўркига кўрк қўшиб, Имом майдонининг (Нақши Жаҳон) тарихий мажмуаси Дунёга машҳур ва ўзгача гавҳарга айланган
Бундан ташқари, майдон атрофида икки юзта икки қаватли хона мавжуд бўлиб, улар одатда Исфаҳон қўл санъатлари - нақшли рамкалар, сирланган идишлар, ўймакорлик, нақш ва бошқалар билан таъминланган. Ушбу майдонда бир нечта ўтиш жойлари мавжуд. Майдоннинг тўрт томонида майдон ичидаги дўконлар билан боғланган тўртта бозор бор. Сафавийлар даврида бу бозорларнинг ҳар бири бир иш учун ажратилган. Бугунги кунда ушбу майдоннинг ғарбий бозорида мисгарлик саноати ва унинг шимолий бозорида Эрон қўлда тўқилган гилам ва гиламлар сотилади.
Париждаги Конкорд майдони билан таққослаганда, Нақши Жаҳон майдони тарихий жиҳатдан устундир ва Пекиндаги Тиананмен майдонидан кейин дунёдаги иккинчи энг катта майдондир. Майдон кўп асрлар давомида ўзининг қурилишида шаклланган ўлчам ва мувофиқлаштириш билан ташриф буюрувчиларни ҳайратда қолдиради.
Оли Қопу саройи майдоннинг ғарбий томонида 6 қаватли ва 1800 квадрат метрга яқин инфратузилма билан қурилган. Саройнинг охирги баландлиги ердан 34 метр баландликда ва ҳар бир қаватда ўзига хос бадиий безаклар мавжуд. Ушбу бинонинг диққатга сазовор хусусиятлари - кириш қисмида овозли жавобнинг мавжудлиги, жуда чиройли қабулхона, асосий мусиқа зали ва яшаш хонаси, мажлислар зали, ҳукумат уйи ва элчилар ва меҳмонлар қароргоҳида фойдаланиш учун 53 хона. Тузилиши юк кўтарувчи деворларга ва ёғоч нурлар ва устунларга асосланган.
Имом масжиди бу майдоннинг жанубий томонида жойлашган ва Солтани масжиди, Буюк масжид ва Шоҳ масжиди каби бошқа номлар билан машҳур бўлган ушбу майдоннинг ажойиб биноларидан биридир. Имом масжиди Шоҳ Аббос Сафавий ҳукмронлигининг йигирма тўртинчи йилида қурилган бўлиб, ажойиб кошинлар билан безатилган.
Бу майдондаги яна бир ажойиб бино Имом майдонининг шарқий томонида ва Оли Қопу саройи қаршисида жойлашган Шайх Лотфоллоҳ масжидидир. Бу диний маскан 17 йил давомида Шоҳ Аббос Сафавий буйруғи билан шайх Лутфаллоҳ Ал-Мисий шарафига қурилган. Ушбу бинода 11-асрдаги кошинкорлик ва архитектура дурдонасини яққол кўриш мумкин. Ушбу муҳташам масжид меъморчилигида ёруғлик ва рангнинг қизиқарли комбинациясидан фойдаланилган. Бошқа масжидлардан фарқли ўлароқ, бу масжид тепасида минорани кўрмайсиз ва унинг ҳовлиси ҳам йўқ. Баландлиги 32 метр бўлган гўзал гумбазли бетакрор биноси билан ҳар бир томошабинни ўзига мафтун этган бу махсус масжид ўзининг гўзаллиги билан ҳар бир томошабинни мафтун этади. Устоз Муҳаммад Ризо Исфаҳоний ушбу муҳташам бинонинг меъмор ва лойиҳачиларидан бири бўлган. Масжид бошлиғи машҳур сафавий хаттот Алиризо Аббосийнинг қалами билан безатилган.
Сар Дар Қайсария бу майдоннинг яна бир тарихий ва гўзал ёдгорлиги бўлиб, у Исфахон бозорининг асосий кириш эшигида жойлашган. Ўтмишда бу бино уч қаватли бўлиб, улардан бири қалай уй бўлган, Қажарлар даврида бутунлай вайрон бўлган. Бу эшикда, аслида, биринчи қаватда одамлар харид қиладиган дўконлар, иккинчи қаватда эса маъмурий ишлар ва ёзишмалар, учинчи қаватда эса одамлар куннинг вақтини эълон қилишган. Кириш тепасида Ризо Аббосийнинг расмлари бор.
Дўстлар дастурнинг сўнгги дамларига етиб келдик. Кейинги дастурда сизларни Исфаҳоннинг бошқа туристик диққатга сазовор жойлари билан танишишга таклиф қиламиз.
