Эрон бўйлаб саёҳат (19)
Чиройли Исфаҳон шаҳрига саёҳатимиз давомида сизни ушбу шаҳарнинг бошқа диққатга сазовор жойлари билан таништирамиз. биз билан бўлинг
Ассалому алайкум дўстлар, гўзал Исфаҳон шаҳрига ташрифдан сўнг бугун биз Исфаҳоннинг тарихий юраги, Сар Сабзи кўчаси Чаҳарбоғга келдик. Бу кўча Исфаҳоннинг йирик туризм ва савдо марказларидан бири ҳисобланади.
Чоҳор Боғ Аббосий кўчаси Шоҳ Аббос И даврида лойиҳалаштирилган ва қурилган бўлиб, унинг қурилиши ҳижрий 1000 ёки милодий 1591 йилга тўғри келади. Ушбу кўча замонавий даврда ҳам мавжуд ва тўртта юқори боғ ва тўртта пастки боғни ўз ичига олади, улар жами Чоҳорбоғ деб номланади.
Исфаҳоннинг Чаҳорбоғ кўчаси юқоридаги тўрт боғ билан “сию се пўл” кўприги орқали боғланган.
Чоҳорбоғ иккита машина йўлаги, иккита велосипед йўлакчаси ва тўрт қатор чинор ва қарағай дарахтлари билан ажратилган учта пиёда йўлакларидан иборат. Бу кўчада сайр қилиш завқи унутилмас хотирадир. Чиройли чинор ва қарағай дарахтлари соясида сайр қилар экан, Исфаҳоннинг сумка, поябзал, кийим-кечак, ҳунармандчилик буюмларига тўла дўконларини кўриш ҳар бир саёҳатчининг эътиборини тортади. Чоҳорбоғ Аббосийнинг бошида Ҳашт Беҳешт саройи ва боғи жойлашган ҳукумат дарвозасига етиб борамиз.
Чоҳорбоғ ёнида қурилган Сафо ва маданий қалпоқли саройлардан фақат Ҳашт Беҳешт саройи қолган. Бир пайтлар дунёнинг энг гўзал саройи деб аталган бу муҳташам қаср ҳижрий 1080 йилда Шоҳ Сулаймон Сафавий ҳукмронлиги даврида Булбул боғи ёнида қурилган.
Чиройли арклари ва мўл-кўл ва уйғун безакларга эга бўлган бу икки қаватли бино Сафавийлар меъморчилигининг ёрқин намуналаридан бирини намойиш этади.
Исфаҳонга ташриф буюрган ва Ҳашт Беҳешт саройига киришга муваффақ бўлган барча сайёҳлар ва зиёратчилар уни дунёдаги энг яхши бинолар деб аташган.
(Ҳашт Беҳешт саройи)
Йўналишнинг давомида бир неча қадамда биз бугун Имом Содиқ (а.с.) диний мадрасаси номи билан машҳур бўлган Чоҳор Боғ мадрасасига етиб борамиз. Бу ер Ҳусайн Сафавий даврида қурилган бўлиб, Сафавийлар даврининг сўнгги биноси ҳисобланади ва эронлик рассомларнинг бой санъат ва дидини намойиш этади. Бу бинонинг меъморий услуби исфаҳоний услубидадир.Чаҳорбоғ мадрасасининг гумбази меъморий уйғунлиги ва кошин дизайнининг гўзаллиги нуқтаи назаридан Шайх Лотфоллоҳ масжидидан кейин жойлашган бўлсада, бу санъатнинг буюк усталарининг фикрича, бу бино олтин ва кумуш билан безатилган. Зардўзлик, зардўзлик, дизайн ва ўймакорлиги жиҳатидан нозик саноатнинг дурдона асари бўлиб, тенгсиздир. Чаҳорбоғ мадрасаси кошинкорлик нуқтаи назаридан ҳам муҳим бўлиб, бу техниканинг етти рангли кошинлар, мозаикалар, чинни тугунлари, пили ва моқели каби турли турларини ўз ичига олади ва аслида у Исфаҳон кошинлар музейи номи билан машҳур. Катта мадраса ҳовлиси, баланд дарахтлар ва кўп хонали ҳовлидаги ариқ жуда ёқимли муҳитни ундан ажратиб бўлмайди. Аммо мадрасанинг қўшни тарихий жойларига бориш истаги бизни ўзига тортади.
Чаҳорбоғ мактабининг шимолида гўзал ва баланд бозор бўлиб, Сафавийлар даврида Боланд бозори ёки Шоҳи бозори деб ҳам аталган. Бу бозор ҳозирда санъат бозори деб номланади.Бозорнинг ички қисми Сафавийлар меъморчилигининг дурдона асари бўлса-да, лекин Исфаҳон ҳунармандлари томонидан ясалган олтин ва кумушнинг кўзни қамаштирувчи ёрқинлиги бу бозорни Исфаҳондаги сайёҳлар учун энг машҳур бозорлардан бирига айлантирган.
Чоҳор боғ мадрасасининг шарқида Шоҳ карвонсаройи жойлашган бўлиб, у бугунги кунда Аббосийларнинг меҳмон уйидир. Уч аср аввал саёҳатчилар учун энг ҳашаматли турар жой бўлган Мадаршоҳ карвонсаройи бугунги кунда дунёдаги биринчи даражали меҳмонхоналар орасида меъморий услуб жиҳатидан ўзига хосдир.Умид қиламанки, сизда Исфаҳонга ташриф буюриш ва ушбу меҳмонхонада дам олишдан завқланиш имкони бўлади.
Биз Чоҳор боғ кўчасида юришни давом эттирамиз ва Сафавийлар даврининг Чеҳел сутон номли яна бир гўзал саройига етиб борамиз.
Чеҳел сутон саройи бир вақтлар қиролнинг меҳмонлари ва чет эл элчилари учун маскан эди. Ҳижрий 11-аср бошларига оид асар бўлган саройнинг ажойиб манзараси бу саройнинг номланишига ва “Қирқ устунли сарой” деб номланишига асосий сабабдир. Шуниси маълумки, бу сарой ҳақиқатан ҳам қирқта устундан иборат эмас ва бундай номланишига унинг кўп сонли устунлари сабаб бўлиб, улар сувда ўз қиёфаси акс этиши билан икки баробар ортади.
Азиз дўстлар, сиз Исфаҳонга саёҳат қилиб, унинг тарихий кўприкларини кўрмасликни имкони йўқ. Заяндеҳ дарёси бўйлаб юрганингизда, дарёнинг икки томонини боғлаш учун ўтмишда қурилган кўп сонли кўприкларни кўрасиз. 33 та кўприк (33 та аркли кўприк) Исфаҳондаги энг гўзал кўприклардан бири бўлиб, у Чоҳорбоғ Аббосий кўчаси охирида жойлашган. Исфаҳондаги ўттиз учта кўприк узунлиги тахминан 300 метр ва кенглиги 14 метр бўлиб, Заяндеҳруддаги энг узун кўприк бўлиб, Шоҳ Аббос И қуришни буюрган биринчи ишлардан биридир. Архитектура жиҳатидан Шоҳ Аббос И Сафавий даврининг ноёб дурдонаси.Ўттиз учта кўприк бўйлаб сайр қилиш ва тунда бу тарихий кўприкнинг ёритилишини томоша қилиш Исфаҳон сафарининг унутилмас хотираларидандир.
