Эрон бўйлаб саёҳат (26)
Ушбу дастурда биз Мейбод шаҳрига ташриф буюрдик ва Эроннинг ушбу гўзал шаҳрининг диққатга сазовор жойлари билан танишдик.
Ассалому алайкум дўстлар, Язд вилоятига ташрифимиз давомида "Мейбод"га Эрон ва дунёда "Норин қалеҳ ёки Хандаж" номи билан машҳур бўлган энг қадимий ғиштли бинони зиёрат қилиш учун борамиз. Язддан 45 км шим.ғарбда тарихий Мейбод шаҳрига етиб борамиз. Бу шаҳар етти минг йиллик тарихга эга.Тарихи форс афсоналари билан боғланган ва ривоятларга асосланган шаҳар Киомарлар даврида барпо этилган. Мейбод Эрондаги қадимий шаҳарларнинг нодир намуналаридан бири бўлиб, ҳозиргача кўплаб ҳодисалар ва ҳодисаларни сақлайди. элементлар. Унда йўллар, бинолар ва тегишли ташкилотлар каби қадимий шаҳарларни аниқлаш мумкин.
Мейбод шаҳри ўзининг қимматли тарихий обидалари туфайли жуда ажойиб, аммо кўплаб тарихий обидалар қаторида Норин қалъани тарихий ўзига хосликнинг энг қадимий ҳужжати ва Язд заминида шаҳар қурилишининг бошланиши деб ҳисоблаш мумкин. Ўтмишда "Далан қалъаси" номи билан ҳам машҳур бўлган, уч гектар майдон ва 7 қаватли бинога эга бўлган Норин Қалъа бир нечта тўғонларда миноралар ва истеҳкомларга эга ва Мейбод шаҳрида ҳукмронлик қиладиган тепаликда жойлашган. Бутунлай лой ва лойдан қурилган бу қалъа турли тарихий даврларда ҳукумат қалъаси ёки ҳарбий қалъа сифатида фойдаланилган. Бу қалъанинг исломгача бўлган қудрати чўққиси сосонийлар даврига, сўнгра Ал-Музаффар шоҳ Қочор даврига боғлиқ.
Қалъанинг асосий ва қадимий қисми мажмуанинг юқори қисмида жойлашган. Далиллар шуни кўрсатадики, бино кўп марта таъмирланган. Пастки бўлимлар янги даврларда яратилганга ўхшайди. Қалъанинг марказий ҳовлисида ҳам ғишт ва оҳакдан ясалган иншоотлар излари кўрилган. Норин қалъанинг бир неча хоналари бўлган ва ҳозирда бу кичик уяли хоналарнинг айрим қисмлари мавжуд бўлиб, уларнинг кўпчилиги пастки қаватларда жойлашганлиги ва йўлакларнинг қулаши сабабли ҳалигача очилмаган.Тармоқ жуда катта ва мураккаб. қалъа остидаги ер ости каналлари ҳам бор.
Айрим архитектура мутахассисларининг фикрича, бу улкан тарихий бино қадимий қалъа бўлиб, у қадимги Эрондан сақланиб қолган ғиштли бинолардан бири ҳисобланиб, унда қўлланилган меъморчилик тури туфайли ҳамон тарих қалбида мустаҳкам ва барқарор туради. Қалъа мудофаа тузилиши нуқтаи назаридан қурилган бўлиб, душманнинг қалъага кириб боришини деярли имконсиз қиладиган мураккаб ва ўзига хос тузилманинг бешта панжараси ва дарвозалари билан қурилган. Норин Қалъа 1975 йилда Эрон миллий ёдгорликлари рўйхатида 3490 рақами билан рўйхатга олинган.
Мейбод кўчаларида сайр қилар эканмиз, Мейбодда зилудўзлик, кулолчилик ва чинничиликнинг алоҳида ўрни борлиги ва бу соҳада кўпчилик фаол экани, Мейбод ҳақиқатан ҳам Бутунжаҳон ҳунармандчилик кенгаши томонидан жаҳон Зилу шаҳри сифатида танланганини кўрамиз. Зилудўзлик иссиқ ва чўл ҳудудларида қишлоқ ҳаётининг соддалиги рамзи бўлиб, ўзига хос гўзалликка эга. Зилу Мейбодда Эроннинг ҳеч бир жойида бундай нафислик ва ҳассослик билан тўқилмаган махсус нақш ва чизмалар мавжуд. Оддий ва чиройли дизайнлардан фойдаланиш ушбу қўлда тўқилган матони масжидлар ва зиёратгоҳларни безаш учун энг мос астар қилиб яратади.
Зилуни қадим замонлардан бери мейбодияликлар яхши кўришган ва қўллашган, чунки у ҳам қўлда ишланган, ҳам атроф муҳитга зарар келтирмайди. Биз Эрондаги биринчи ва ягона Зиллоw музейи бўлган Зиллоw ва Плус Мейбод музейига ташриф буюриб, нафис зиловлар коллекциясини зиёрат қилишни ўринли деб билдик.
Зилу анд Плус Мейбод музейи Мейбод карвонсаройининг (бинонинг шарқий зали) маданий-тарихий жойида жойлашган бўлиб, у Эрон миллий ёдгорликлари рўйхатида 1618-рақам билан рўйхатга олинган. Зилу Мейбод музейи 2002 йилда Маданий мерос ташкилоти дастурлари (таниш ва таълим) доирасида ихтисослаштирилган музей сифатида очилган. Ушбу музейнинг ташкил этилиши билан Зилу эронликлар ва дунёга таништирилди.
Бу иморат ҳижрий ИХ асрдан бери кўк, оқ ва яшил, қизил зиғирчалар кўринишида намойиш этилган мейбодий мусаввирларнинг панжа санъатига мезбонлик қилади. Ушбу ихтисослаштирилган музейда мавжуд зиғирчалар икки гуруҳга бўлинган эски ва янги зиғирчалар. Қадимги зиғирчалар сони 50 та тахтага этади. Энг қадимги зиғирчалардан бири ҳижрий 808 йилга тегишли бўлиб, уни Али Бид Ибн Ҳожи Мейбодий томонидан қурбонгоҳ дизайни билан ва бошқа уч рангдаги: кўк, оқ ва қизил рангли зиғирчаларга нисбатан махсус техникада тўқилган. Мейбоднинг энг нафис Зилвиси ҳам ҳижрий 12-йил Қартга тегишли бўлиб, унинг устига 24 гилам нақшланган бўлиб, унинг ҳошиясида Воқиф номи ва ҳижрий 1111 йил санаси ўйиб ёзилган. Жонли тўқув ва тўқув устахоналари ушбу музейнинг бошқа диққатга сазовор жойларидир.
Одатда, бирор жойга саёҳат қилган ҳар бир сайёҳ ўша шаҳардан эсдалик совғаларини харид қилиб, саёҳат хотирасини абадийлаштиради. Мейбодга саёҳат, шунингдек, зилу гилам ва турли хил кулолчилик бўлиши мумкин. Яхши нақшли сопол идишларни кўриш ҳам одамларни ҳайратга солади. Язд вилоятида, хусусан, Мейбод шаҳрида кулолчилик ва кулолчилик санъати қадим замонлардан бери кенг тарқалган бўлиб, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, Мейбодда кулолчилик санъати минглаб йиллардир.
Кулоллар аввало фойдаланиш учун тупроқни тайёрлайдилар ва Мейбод майдонидаги лойнинг ёпишқоқлиги кўп бўлгани учун уни устахона ичидаги сув ҳавзаларига ўтказмай, тўғридан-тўғри оёқ қўйиб, кейин майдалашга тайёрлайдилар. Ушбу босқичда гулларни битишади ва ўзлари рачане деб атайдилар. Қаттиқроқ гуллар одатда каттароқ нарсалар учун ишлатилади ва юмшоқроқ гуллар кичикроқ нарсалар учун ишлатилади. Бу ҳудудда кулолчилик ҳам оқ тупроқ билан бажарилади ва сопол идишнинг сиртини пиширгандан сўнг, ҳар бир соҳада таркиби ҳар хил бўлган тоза оқ тупроқ қатлами билан қопланади ва кейин уни бўяшади. турли хил ранглар ва Ниҳоят, кулолнинг бутун юзасини шаффоф, рангсиз сир билан ёпилади ва пиширилади
Мейбод кулолларидаги нақшлардан бири қуёш тасвири бўлиб, у аслида саҳродаги ёруғ қуёшдан илҳомланиб, аёл қиёфасида тасвирланган, “Қуёш хоним” деб аталган, иккинчиси эса безак гуллари тасвиридир. Балиқ ва қушлар Балиқ истеҳзоли тарзда сув сифатида тасвирланганга ўхшайди, бу эса бу соҳада ҳаётий аҳамиятга эга. Бошқача айтганда, бу кулолчилик нақшларида яшаш муҳити, уни яратувчиларнинг хоҳиш ва истаклари акс этади. Бу дизайнлар асосан кўк, яшил, сариқ ва нозик қора чизиқлар билан бўялган бўлиб, ўзига хос ўзига хослик ва гўзалликка эга. Мейбод сопол дизайни қуёш, товуқ ва балиқ роли билан, ҳижрий 1350 йилда Мюнхен халқаро кўргазмасида ғолиб бўлган. бошқа халқаро кўргазмаларда Язд вилоятининг сопол идишлари ҳар доим ташриф буюрувчилар томонидан олқишланиб, мутахассислар томонидан маъқулланган.

Бу нақшлар асосан кўк, яшил, сариқ ва нафис қора чизиқлар билан чизилган бўлиб, ўзига хос ўзига хослик ва гўзалликка эга. Бу идишлар танасининг оқ фонида кўк ва яшил ранглар билан бўяш кулолчиликнинг ўзига хос белгисидир. Кашка ва арпабодиён Мейбод кулолларининг бошқа кўзга кўринган намуналаридир. Мейбод ясаган кўза ва косалар Эроннинг бошқа ҳудудларидаги кулолчиликда учрамайдиган ўзига хос нафислик ва гўзалликка эга.
