Эрон табиатининг ажойиботлари
(94- Лодиз ғори)
Лодиз ғори Эроннинг Систон ва Балужистон вилоятидаги Миржова шаҳридан 10 км узоқликда, Лодиз қишлоғи тоғларида жойлашган ғор бўлиб, палеолит даврининг ёдгорлиги ҳисобланади. Бугунги дастуримизда ушбу ажойиб ғор ҳақида гаплашамиз. Биз билан қолинг.
Эрон жануби-шарқидаги Систон ва Балужистон вилояти Эроннинг энг йирик вилоятидир . Озарбайжон, Арманистон ва Грузия каби деярли уч давлатга тенг бўлган бўлган бу вилоят, Эроннинг бу минтақаси кўплаб табиий ва тоза диққатга сазовор жойларга эга, аммо энг ҳаяжонлиларидан бири гўзал Лодиз ғоридир. Ғор Миржова шаҳридан 10 км узоқликда, Лодиз қишлоғи тоғларида жойлашган бўлиб, палеолит даврининг ёдгорлиги ҳисобланади. Бугунги дастуримизда ушбу ажойиб ғор ҳақида гаплашамиз. Биз билан қолинг.
Миржова шаҳри Систон ва Балужистон вилоятининг шарқида, вилоят маркази Заҳидондан 84 км жануби-шарқда жойлашган. Покистон билан 350 километрдан ортиқ чегарадош. Миржовадан 10 км узоқликда; Лодиз деган қишлоқ бор. Бу қишлоқнинг иқлими кузда, қишда ва эрта баҳорда ажойиб ва ёқимли, лекин ёзда иссиқ. Лодиз қишлоғи унчалик қадимий эмас ва илгари Балуч кўчманчиларининг ёзги яйловларидан бири бўлган, аммо сўнгги йилларда у уларнинг доимий яшаш жойига айланган. Лодиз қишлоғининг Тафтан чўққиси жойлашган жойда бетакрор ландшафтлар, тарихий-табиий масканлар яратилган. Ҳар йили кўплаб алпинистлар мамлакат жануби-шарқининг томи сифатида танилган ушбу ҳудудга саёҳат қилишади.
Лодиз қишлоғи Миржова билан минг метрдан ошиқ баландликдаги фарқи ҳамда Тафтан тоғининг этагида жойлашганлиги сабабли иқлими янада ёқимли ва ёғингарчилик кўпроқ бўлиб, аслида Систон ва Балужистон вилоятининг энг совуқ жойларидан бири ҳисобланади. Доимий Лодиз дарёсининг мавжудлиги бу қишлоқда қишлоқ хўжалиги учун зарур сув билан таъминланган. Бу ҳудудда иқлим хилма-хиллиги туфайли турли қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирилади, улар орасида буғдой, арпа, маккажўхори, хурмо, колза, ўрик, нектарин, ёнғоқ, шафтоли, бодом, гилос ва хурмоларни алоҳида қайд этиш мумкин. Бу қишлоқни машҳур қиладиган нарса унинг ёнида ноёб Лодиз ғорининг мавжудлигидир.
Ажойиб Лодиз ғори минтақадаги сўнгги ўн йилликдаги қурғоқчиликка қарамай, унинг томи ва полидан доимий равишда сув оқадиган ғордир. Ичимлик ва қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган юқори сифатли сув. Ғорнинг кириш қисми гўзал ўсимликларга эга бўлиб, Падеҳ, Газ дарахтлари ва турли ўт ўсимликлари унга ўзгача чирой бахш этган. Бу гўзал ғорнинг узунлиги тахминан 15 метр, баландлиги эса икки ярим метр эди. Ушбу ноёб ғорнинг жуда юқори сиғими ва Эрондаги тўртинчи энг баланд чўққи ёнида жойлашганлиги табиатни севувчилар, маҳаллий ва хорижий сайёҳларни ўзига жалб қилади.
Қизиғи шундаки, барча фаслларда ғорнинг томидан ва атрофидан сув томчилари оқади, ҳатто ёзнинг энг иссиқ кунларида ҳаво ҳарорати 40 даражадан юқори бўлса ҳам, Лодизнинг табиий ғорида ёмғир ёғаётганга ўхшайди. томчилар товушининг акси овози Сув инсон қалбида ўзига хос туйғу ҳосил қилади ва эркалайди. Ушбу ғорнинг ёнида худди шу номдаги шаршара бор, унга бир неча дақиқада пиёда етиб бориш мумкин.
Лодиз табиий ғори тарихдан олдинги даврларга тегишли. Тарихдан олдинги даврга оид ашёлар, жумладан, Лодиз дарёси атрофида топилган инсоний ашёлар бундан далолат беради. 1966 йилда АҚШнинг Миннесота университетидан машҳур археолог Гари Хум делегацияси билан илк одамлар қабрларини, тош ва қоя меъморчилигини, шунингдек, Риг Кингнинг тарихдан олдинги тепаликларини топди. Археологлар бу ҳудуднинг ёши 70-170 минг йил деб ҳисоблашади.
Жаҳон археология адабиётида Лодиз алоҳида ўрин тутади ва дунёнинг ҳамма жойида Лодизда топилган асбобларга ўхшаш асбоб топилади, уни Лодиз асбоблари деб аташади. Археологларнинг фикрича, илк одамлар Африкадан Осиёга ўтиш учун минтақани кесиб ўтган ва бу одамлар яшайдиган ғорларни бу минтақада қидириш мумкин. Бу даъвонинг кўплаб далиллари бор, жумладан, Лодиз дарёсидан топилган артефактлар, Лодиздаги илк одамларнинг қабрлари, бу ердаги қадимий қабристонлар, Қирқ қиз қалъаси, Лодиз қалъаси, қадимги Лодиз тепаликлари, Лодиздаги қадимий кон қудуқлари ва юзлаб Яна бир асар Биз билан боғлиқлиги тарихдан олдинги даврдир. Бу топилмаларнинг барчаси Эроннинг жануби-шарқий қисми палеолит даврида баъзи одамларнинг яшаш жойи бўлганлигини кўрсатади.
Лодиз ғорига ва бу қадимий ҳудудга ташриф буюриш учун энг яхши вақт баҳор, куз ва қишдир. Лодиз қишлоғига ташриф буюрганингизда, шунингдек, қишлоқдаги санъаткор аёллар ва қизлар томонидан ишлаб чиқарилган анъанавий ва эски нақшли ҳунармандчилик буюмлари, турли аёллар тақинчоқлари, балучи кийимлари, танга ва кашта тикилган кийим ва матолар, гиламлар, килимлар, гўзал сувенирларни кўришингиз ва совға сифатида сотиб олишингиз мумкин.
