Эрон бўйлаб саёҳат (45)
Азиз дўстлар, Шерозга саёҳатимизни давом эттириб, ушбу гўзал шаҳарнинг сайёҳлик жойларига ташриф буюриб, биз ушбу шаҳарнинг эски уйларини зиёрат қилишга қарор қилдик.
Ассалому алайкум Эрон бўйлаб саёҳат туркуми тингловчилари ва мухлислари, азиз дўстлар, Шероз саёҳатимиз ва бу гўзал шаҳарнинг сайёҳлик жойларини зиёрат қилиш давоми сифатида биз ушбу шаҳарнинг эски уйларини зиёрат қилишга қарор қилдик.
Бутун Эрон бўйлаб сиз ажойиб меъморчилик ва ажойиб ва қимматбаҳо безакларга эга бўлган гўзал уйларни топишингиз мумкин, улар қадимда бадавлат оилалар ва давлат идораларига тегишли бўлган ва ҳозирда жамоат музейларига айлантирилган.
"Қавом уйи ёки Наранжестан Қавом" Шероздаги шундай биноларнинг энг яхши намуналаридан биридир. Бу қаср Эрон боғларининг энг гўзал уйларидан бири бўлиб, номидан кўриниб турибдики, апелсин дарахтлари билан қопланган ҳовлиси бор. Уй Қожарлар давридаги Қавом ва Ҳожи Иброҳимхон Калантар оилаларининг мулки ҳисобланади. Шерознинг диққатга сазовор жойларидан бири бўлган боғнинг энг муҳташам қисми, унинг катта айвончаси иккита яхлит тош устунлар ва текис том билан безатилган. Саройнинг биринчи қавати музейга айлантирилган. Наренжестан Қавом музейи боғида қадимий суратлар, антиқа буюмлар, жуда эски тангалар ва бошқалар каби қадимий ашёлар тўплами сақланади. Музейдаги айрим асарларнинг тарихи бундан уч минг йил аввал бошланган. Музей ашёларининг бир қисми машҳур эроншунос профессор Папа томонидан тўпланган.
Наренжестан Қавомнинг ғарбий томонида “Зинат ал-Мулк ёки Зинат ал-Мулук уйи” деб номланувчи гўзал ва муҳташам бино бор. Бу қожар уйининг қурилиши ҳижрий 1290 йилда Али Муҳаммадхон Қавам-ал-Мулк 2 томонидан бошланган ва ҳижрий 1302 йилда Муҳаммад Ризохон Қавом-ал-Молк 3 томонидан якунланган. Дастлаб, бу уй Қавом ва уларнинг оилаларининг қароргоҳи (ички қисми) бўлиб, у ертўладаги эшик орқали Қавом Наранжестанга олиб боради. Зинат ал-Мулк уйи архитектураси Қожарлар давридаги меъморлик санъатининг ажойиб намунасидир. Йўлакдан ўтиб, кенг ҳовлига ва ҳар бир томошабиннинг кўзини қамаштирадиган кўплаб апелсин дарахтлари экилган дарахтзорга кирасиз. Ҳовлида кўркам бассейнларнинг мавжудлиги атроф-муҳитга файз ва мусаффолик бағишлади. Ҳовли тош плинтуслар билан чиройли безатилган. Ҳовлининг турли жойларида гул ва булбулларнинг турли нақшлари билан безатилган ғайриоддий ва жуда нозик кўрпа-тўшакларни кўриш мумкин. Шунингдек, етти ранг кошинлар ҳам сарой ҳовлисининг бошқа безак элементлари қаторида. Бу тарихий уйда ҳовлининг тўртта асосий томонида бир неча хона кўриниб туради ва етти рангли кошинлар билан қопланган, сарғиш шерлар ролини ўйнаган бу қасрнинг кошинли кириш эшиги кўзни қамаштиради. Бу қасрнинг йигирмадан ортиқ хоналарида жуда нозик рангли каравотлар, ҳайратланарли ойналар, кўзни қамаштирувчи расмлар, нақшинкор эшиклар, рангли ойналар ва чиройли камар бор. Биринчи қаватдаги барча хоналар бир-бирига боғланган. Бу қасрнинг кўзгулари шу қадар гўзал ва нозикки, баъзилар уларни Гулистон саройи кўзгуларига тенг деб билади. Бу асар 1975-йил 31-декабрда 938-рақам билан Эрон миллий асарларидан бири сифатида рўйхатга олинган.
Бу тарихий уй ҳижрий 1373 йилда таъмирланган ва ҳижрий 1382 йилда жуда чиройли ва машҳур музейга айланган. Ушбу музейда Форс вилоятининг машҳур кишиларининг қадимдан то ҳозирги давргача бўлган макетлари ва ҳайкаллари намойиш этилган.
Шероз шаҳри сайёҳлик ва диққатга сазовор жойлар жиҳатидан кам эмас. Шероз шаҳри табиат туризми, тарих нуқтаи назаридан ҳам, диний ва зиёратчилик нуқтаи назаридан ҳам кўплаб диққатга сазовор жойларга эга.
Шерознинг барча сайёҳлик масканлари қатори “Шлҳчероғ” зиёратгоҳи ҳам ушбу шаҳарнинг ўзига хос диний ва сайёҳлик жойларидан бири бўлиб, айтиш мумкинки, ушбу муқаддас қадамжонинг мавжудлиги шаҳарга ўзгача ва маънавий муҳит бахш этган.
Имом Мусо Казим (шиаларнинг еттинчи имоми) ўғли ва Имом Ризо (а.с.)нинг укаси Шоҳчероғ номи билан машҳур бўлган Шоҳчероғ Мирсид Аҳмад мақбараси Шерознинг шаҳар марказидаги энг муҳим зиёратгоҳларидан биридир. Бу масканнинг гўзал меъморчилиги ва маънавий муҳити ҳар бир томошабинни мафтун этади.
Бу зиёратгоҳ ҳижрий 7 асрда қурилган ва катта ҳовлисига эга. Ҳовли нафис ёғочдан ясалган темир устунлар билан ўралган бўлиб, пештоқи нақшинкор ёғоч билан қоплангани зиёратгоҳга ўзгача ва руҳлантирувчи таъсир кўрсатган. Ибн Баттута Шерозга қилган сафари чоғида Аҳмад ибн Мусо мақбарасининг Шероз аҳли ўртасида алоҳида марҳамат ва мурожаат борлигини, улар Шоҳчероғга алоҳида ҳурмат билан қарашларини айтдилар. Шоҳчероғ мақбараси - бу нометалллар, кошинлар тўплами ва асосан анъанавий Эрон безаклари ва меъморчилигининг улкан музейидир.
Қожарлар даврида мақбара кенг ривожланган. Марказий ҳовлида фаввора, асосий биноси эса кўк кошин билан қопланган, ички қисми эса ўзига хос ва кўзни қамаштирувчи кўзгу ишига эга ва бу хусусиятлар бу масжидни Шероздаги энг гўзал масжидлардан бирига айлантирган.
