Эрон табиатининг мўъжизалари (100 ва якуний қисм)
Анзали лагуанаси
Эрон шимолида ва Гилон вилоятида Анзали ботқоқлиги деб аталадиган Эрон ва дунёдаги энг қимматли ва ноёб ботқоқ ерларидан бири ҳисобланади. Бу сув-ботқоқ ҳудуди 100 дан ортиқ турдаги қушлар ва 50 турдаги сув ҳайвонларининг энг муҳим табиий яшаш жойларидан биридир. Ҳар йили Анзали ботқоғи шимолий қўшни мамлакатлардан Эронга келиб, янги ва ҳайратланарли манзаралар яратадиган кўплаб қушларни қабул қилади.
Ушбу туркумнинг сўнгги қисми бўлган бугунги дастуримизда биз сизни ушбу гўзал табиат ҳодисаси билан яқинроқ таништиришга ҳаракат қиламиз. Биз билан қолинг.
Гилон вилоятининг маркази Раштдан 40 км шимолда, Анзали порти ёнида жойлашган Анзали ботқоқли ҳудуди ҳар йили миллионлаб маҳаллий ва хорижлик сайёҳларни ўзига жалб этувчи Эрон шимолидаги энг тоза ҳудудлардан бири ҳисобланади. Аксарият экологларнинг фикрича, бу халқаро ботқоқлик нафақат Эронда, балки дунёда ҳам намунали ҳисобланади. Анзали лагунасининг тоза суви кўплаб биологик хилма-хилликка сабаб бўлган. Қушларнинг ҳаёти халқаро ташкилоти бу сув-ботқоқни қушлар учун муҳим яшаш жойи сифатида белгилаган.
Анзали ботқоқли ҳудуди мавсумга ва, албатта, об-ҳаво шароитларига қараб ўзгариб туради ва йилнинг ёмғирли фаслларида 120 квадрат километрга ва кам ёмғирли мавсумларда тахминан 80 квадрат километрга етиши мумкин. Сув-ботқоқнинг сув ҳавзаси тахминан 374 минг гектарни ташкил этади, унга яйловлар, қишлоқ хўжалиги ерлари, тўғонлар ва сузиш ҳавзалари киради. Анзали ботқоқ ҳудуди юқори намлик ва сув жиҳатидан географик жойлашуви туфайли Эрондаги бошқа ботқоқ ерларнинг ҳеч бири билан таққосланмайди. Бу ботқоқлик қирғоқ бўйидаги ботқоқ ерларнинг бир тури (Соҳил ботқоқлари) бўлиб, кешту канали орқали Каспий денгизи билан боғланган.
Мутахассисларнинг фикрича, Анзали ботқоқлиги тахминан 15 000 йил аввал шаклланган ва янги чўкиндилар Анзалий шаҳри қурилган охирги чўкинди ҳисобланади. Бу юмшоқ чўкиндиларга лой, қум ва оҳак киради ва уларнинг қалинлиги 30 дан 160 метргача ўзгариб туради. Қизиғи шундаки, Анзали шаҳри қурилгач, денгиз суви аста-секин чекинди ва шу сабабли шаҳар майдони кундан-кунга кўпайиб борди. Денгизнинг бундай чекиниши натижасида атмосфера ўзаро таъсири ва бошқа табиий омиллар таъсирида икки қисмли ороллар ҳосил бўлган ва бу икки қисм ўртасида канал вужудга келган.
Анзали ботқоқли ҳудудининг энг муҳим хусусиятларидан бири унинг ўсимликларидир. Бу сув-ботқоқнинг энг муҳим ўсимликлари орасида ботқоқ лолалари бўлиб, улар сув ҳайвонларининг тухум қўйиш жойи, маҳаллий ва кўчманчи қушлар учун бошпана бўлиб, унинг энг муҳим режаларидан бири дарё сувини тозалашдир. Лотус ёки ҳовуз лоласи деб ҳам аталадиган бу ўсимликнинг думалоқ, юрак шаклидаги барглари бор ва жуда катта; Сувдан чиқадиган кўк-яшил барглар. Ботқоқ лоласи қалин ва кўп пушти барглари бўлган катта гулларга эга. Бу ўсимлик доривор ва терапевтик хусусиятлари туфайли анъанавий тиббиётда қўлланилади. Лола Мардобий баҳор охиридан ёз охиригача гуллайди ва бу лагунага ғайриоддий гўзаллик бахш этади.
Анзали ботқоғининг сув нилуфарлари бу ботқоқликда яшайдиган яна бир ўсимлик туридир. Лотус қизил, оқ ва кўк рангдаги катта гулга эга ва Эронда йўқолиб кетиш хавфи остида. Бу гўзал гул кўплаб динларда, айниқса, Шарқ ананаларида алоҳида ва муқаддас ўрин тутади. Лоланинг бундай муқаддаслиги ва покланишининг сабаби шундаки, бу гул лойдан қийинчилик билан чиқади ва унинг лойдан кўтарилиши руҳнинг ердан кўтарилишининг мажозидир. Бўстон арчаси ва Персеполис меъморчилигида лоладан, Эрон қадимий буюмларидан ҳам фойдаланилган, бу эса бу гулнинг қадимги Эрондаги аҳамиятини кўрсатади.
Бу гўзал лагуна маҳаллий ва кўчманчи сув қушлари учун ҳам энг муҳим яшаш жойларидан бири бўлиб, ҳар йили 10-12 миллиондан ортиқ қушларни, жумладан ўрдаклар, ғозлар, оққушлар ва бошқа қушларни қабул қилади; улар умрининг бир ойдан уч ойгача бўлган вақтини Анзали халқаро сув-ботқоқ ҳудудида ўтказадилар. Анзали сув-ботқоқ ҳудудидаги ўсимликларнинг хилма-хиллиги туфайли кўчманчи қушлар бу сув-ботқоқ ҳудудига жалб қилинади ва қишлаш, тухум қўйиш ва тухум қўйиш учун бу жойни танлайди. Совуқ кунларда Анзали лагунасига бошпана олиб, қишини шу ҳудудда ўтказадиган қушлар сирасига майда карабатаклар, бўз қутанлар, майда оқ ғозлар, оқ думли денгиз бургутлари ва лўли хўрозлар киради. 1975 йилги Ромсар конвенцияси, шунингдек, халқаро экологик ташкилотлар сув-ботқоқ ерларини қушлар учун муҳим яшаш жойи сифатида тан олди.
Қушлардан ташқари, Анзали сув-ботқоқли ҳудудида 50 дан ортиқ балиқ турлари яшайди ва Каспий денгизидаги бектир ва суякли балиқларни кўпайтириш ва ишлаб чиқаришнинг энг муҳим манбаи сифатида танилган. Анзалий ботқоқли сув ҳайвонларининг бир қисми ботқоқликда йил бўйи бўлса, баъзилари эса фақат кўпайиш учун келади. Анзалий ботқоқликларида кўпайтириладиган энг муҳим сув ҳайвонларидан бири қисқичбақа; Қисқичбақа дунёдаги энг мазали қисқичбақалардан бири ҳисобланади ва вазни ва оқсил миқдори бўйича у Америка қисқичбақаларидан кейин ва Европа қисқичбақаларидан олдин туради.
Эҳтимол, Анзали Лагунига ташриф буюриш учун энг яхши вақт баҳор ва куздир; Албатта, ушбу қимматбаҳо лагунага ташриф буюриш учун энг яхши вақт бутунлай сизнинг қизиқишларингизга боғлиқ. Мисол учун, агар сиз ботқоқнинг лолаларини кўрмоқчи бўлсангиз, баҳор охиридан ёз охиригача Анзали лагунасига борганингиз маъқул; Албатта, сиз иссиқ, нам ва безовта қилувчи об-ҳавога тайёр бўлишингиз керак. Агар сиз қушларни кузатишга қизиқсангиз, кўчманчи қушларни томоша қилиш учун қишда ва эрта баҳорда Анзали лагунасига боринг. Куз ва қишда ҳаво юмшоқ ва совуқ; Аммо лагунада сув лолаларидан асар ҳам кўринмайди.
Ҳурматли дўстлар, биз хизматда бўлган кўрсатувлар туркумида Эроннинг табиий диққатга сазовор жойлари билан таништириб, Эроннинг энг шимолий қисмидан жанубий оролларигача бўлган беғубор табиати ҳар доим ҳар бир сайёҳ ва томошабинни ҳайратда қолдиришини кўрсатдик. Табиатнинг хилма-хиллиги, ҳар бири ўзига хос тарзда гўзал ва ҳайратланарли. Бу беғубор ҳудудларнинг кўпчилиги нафақат Эронда, балки дунёда ҳам ноёбдир. Унинг тоғу водийларидан тортиб то ўрмон ва чўлларигача бу чегара ва заминга Аллоҳ томонидан берилган хазиналардир. Ушбу дастурлар туркуми сиз учун қизиқарли бўлди деган умиддамиз; Сизни гўзал Эронга саёҳат қилиб, бу заминнинг ажойиб табиат ҳодисалари билан танишишга таклиф қиламиз.
