Pars Today

Қўшма Штатларда оммавий отишмаларнинг сезиларли даражада ортиши ва Оқ уй расмийларининг бефарқлиги ва қурол ишлаб чиқарувчиларнинг лоббичилик босими туфайли ўқотар қурол зўравонликлари қурбонлари сонининг ортиши кенг тарқалган норозиликларга сабаб бўлди.

Шанба куни ўн минглаб америкаликлар қурол назорати тўғрисидаги қонунлар қабул қилинишини талаб қилиб, намойишга чиқди. Намойишчиларнинг айтишича, айниқса Вашингтондаги митинглар мамлакат сиёсий етакчиларига “сизнинг ҳаракацизлигингиз америкаликларни ўлдиради” деган аниқ сигнал беради. Намойишчилар АҚШ расмийларини мамлакатдаги қуролли зўравонликларга қарши зудлик билан чора кўришни, жумладан қуролга эгалик қилиш ёшини 21 ёшга кўтаришни талаб қилмоқда. Намойишлар АҚШнинг Техас штатидаги бошланғич мактабда содир бўлган отишмада 21 киши, жумладан, 19 бола ҳалок бўлганидан бир неча ҳафта ўтиб бўлиб ўтди. Америкалик университет профессори Шерил Леру Жонсон шундай дейди: Ҳар бир муҳим воқеа, уларнинг фарзандлари Колумбин, Виржиния Теч ёки кейинги Сандй Ҳоок қурбони бўлмаслигини таъминлаш учун мактабларда хавфсизликни ошириш талабларини келтириб чиқаради.

Аввалроқ, “Ню Америcа” тадқиқот маркази ўз ҳисоботида АҚШда сўнгги пайтларда юз берган оммавий отишмалар миллий хавфсизликни қайта белгилаш зарурлигини кўрсатаётганини айтган эди. Қуролли зўравонлик архивига кўра, жорий йилда Қўшма Штатларда 240 та оммавий отишма содир бўлган. Сўнгги йилларда АҚШда оммавий отишмалар сони ортиб бормоқда. 2021-йилда 693 та оммавий отишма содир бўлиб, 702 киши ҳалок бўлди ва 2800 дан ортиқ киши яраланди. Бу 2020-йилда бу кўрсаткич 611 тани ташкил этган бўлса, ундан бир йил аввал 417 тани ташкил этган эди.

Қўшма Штатлардаги энг муҳим ички муаммолардан бири бўлган ўлимга олиб келадиган қуролли зўравонлик кучайиб бормоқда ва АҚШ ҳукумати ва полицияси назорати остида эмас. Хавфсизлик бўйича экспертларнинг таъкидлашича, Қўшма Штатларга ички хавфсизликдан таҳдид солаётган нарса халқаро терроризм ёки хорижий таҳдидлар эмас, балки ўта ўнглар, шу жумладан оқ танли шахслар ва гуруҳлар, шунингдек, зўравонлик хатти-ҳаракатларининг тарқалиши, жумладан, ўқотар қуролларнинг кенг қўлланилиши ва оммавий отишмаларнинг кетма кет содир бўлиши Америка жамияти учун ҳақиқий таҳдиддир.

Қўшма Штатларда ўқотар қуроллар ўлимнинг асосий сабабларидан бири ҳисобланади. Америка Қўшма Штатлари дунёдаги қурол-яроғ сотиб олиш ва ташиш эркин бўлган давлатлардан бири ва шу сабабли бу давлатдаги қурол ишлаб чиқарувчи компаниялар ҳар хил қуролларни ишлаб чиқариш ва сотиш орқали катта даромад олишади. Ҳисоб-китобларга кўра, ҳар 100 америкалик учун тахминан 120 та қурол тўғри келади, бу табиий равишда турли сабабларга кўра улардан фойдаланишни оширади, психологик муаммолардан тортиб, шахсий, оилавий ва ижтимоий қасосгача. Шу билан бирга, жангари гуруҳлар ҳамда экстремистик тенденцияга эга бўлган одамларнинг қўлида қурол мавжудлиги АҚШда оммавий отишмалар ҳолларини сезиларли даражада оширди. Республикачилар, хусусан, АҚШнинг собиқ президенти Доналд Трамп қурол сотиб олишни чеклаш ва қуролсизланишга тубдан ишонмайди. Демократлар, шу жумладан Обама маъмурияти ва ҳозирги байден ҳукумати ҳеч бўлмаганда зоҳиран қурол қонунини ислоҳ қилишга уринмоқда. Байден яқинда мамлакатда оммавий отишмаларнинг кўпайиши мамлакат раҳбарларидан "оқилона ҳаракат"ни талаб қилишини айтди. АҚШнинг амалдаги қонунчилигига кўра, унинг фуқаролари 30 тагача ўқ-дорилар билан ярим автоматик ва ўқотар қурол сотиб олишлари мумкин. Байден деди: “Биз юқори қувватли қурол ва ўқ-дориларни тақиқлашимиз керак. Агар биз уларни тақиқлай олмасак, уларни сотиб олиш учун ёш чегарасини 18 дан 21 га оширишимиз керак."

Бироқ, ўқотар қурол сотишдан олинган катта даромад қурол компанияларига АҚШ Конгрессидаги кучли лоббиларидан қурол сотиб олиш ва олиб юришни чеклаш билан боғлиқ ҳар қандай қонунларни қабул қилиш ва амалга ошириш учун фойдаланишга тўсқинлик қилмоқда. Қўшма Штатларда кўпчилик АҚШ ҳукумати ва Конгрессининг қурол олиб юриш ва қонунларини ислоҳ қилиш масаласига эътиборсизлиги бу мамлакатда ҳалокатли отишмалар занжирининг давом этишига асосий сабаб эканини айтади.