Эрдоған ҳукуматининг бир вақтда ички ва ташқи муаммолари исканжага олди

Ражаб Тоййиб Эрдўғон ҳукуматида ички ва ташқи соҳаларда нотўғри сиёсатлар қабул қилиниши Анқара расмийларининг бир вақтнинг ўзида турли соҳаларда кўплаб муаммоларга дуч келишига сабаб бўлди.

Шу муносабат билан бир вақтнинг ўзида маҳаллий ва хорижий янгиликларни айтиб ўтишимиз мумкин. Дарҳақиқат, Анқара расмийлари, хусусан, президент турк халқига беҳуда ваъдалар бераётган бир шароитда иқтисодий инқироз кучайишда давом этмоқда. Мисол учун, Туркия президенти икки кун аввал халққа мамлакатдаги иқтисодий инқирозни қисқа муддатда ҳал қилишини ваъда қилганига қарамай, ўтган ой (сентябр) Туркияда инфляция даражаси икки фоиздан кўпроққа ошиб, 83,4 фоизга етди. Бу миқдор Туркияда йигирма йилдан ортиқ вақтдан бери энг юқори инфляция даражаси ҳисобланади. Cовид-19 эпидемияси ўртасида Туркия иқтисодиётининг туризм саноатига қарамлиги Анқара ҳукумати даромадларининг кескин пасайишига олиб келди.

 Шу сабабдан Эрдўғон ҳукумати даромадларнинг камайиши натижасида юзага келган бюджет камомадини қоплаш учун қўллаб-қувватланмаган пул чиқарди. Бу ҳаракат Туркияда миллий валюта қийматининг пасайиши ва инфляция даражасининг ошиши билан бирга бўлди ва шу билан бирга банк фоиз ставкасининг пасайиши инфляция даражасининг ошишига олиб келди. Шу нуқтаи назардан, Марказий банк ҳисоботида эълон қилди:Жорий йил бошидан буён қийматининг ярмидан кўпини йўқотган Туркия миллий валютаси ўтган душанба куни бир доллар учун 18,56 фоиздан сотилди”.

 Иқтисодий инқирознинг кучайиши ва ҳукумат даромадларининг қисқариши муносабати билан Анқара расмийлари Россиядан бу давлатга газ қарзини тўлашни кейинги 2 йилга кечиктиришни сўраганини эълон қилди. Россия ҳукумати бу илтимосга ҳали рози бўлмаган. Газ бўйича қарзларни кечиктиришни сўраш режаси аввалроқ Россия президенти туркиялик ҳамкасбининг илтимосига қарши чиққан эди. Иқтисодий инқироз ва ҳаёт нархининг ошиши Туркиянинг 85 миллионлик аҳолисининг муҳим қисмига таъсир қилди.

Анқара ҳукуматининг ички муаммолари ва иқтисодий ва молиявий инқирозидан ташқари, Эрдўғон ҳукуматининг авантюристик ташқи сиёсатини қабул қилиши бу давлатнинг ўн йилдан сўнг аввалги позицияларига қайтишига сабаб бўлди. Бундай тенденция билан Эрдўғон ҳукумати Туркия Курдистон ишчилар партияси (ПКК) билан қарама-қаршиликни четга суриб, бор кучини бўлажак сайлов масаласига қаратиши эҳтимолдан йироқ эмас. Ташқи сиёсатда Сурия, Миср, Саудия Арабистони, БАА ва босқинчи сионистик режими билан музокаралар олиб боришдан ташқари, Туркия Американинг Кипр оролига ҳарбий ёрдам бериш сиёсати муаммоси билан ҳам юзлашмоқда. Илгари Греция ва Кипр оролига ҳарбий ҳужум билан таҳдид қилган Туркия президенти энди бу давлатга дўстона хабарлар йўллаб, тинчлик музокараларини қайта бошлашни сўрамоқда. Ражаб Тоййиб Эрдўғон ҳукуматининг сўнгги барча ҳаракатлари Туркиянинг ҳукмрон партиясининг ушбу партиянинг келажаги ва ҳокимиятни йўқотишидан қаттиқ хавотирда эканидан далолат беради.

 Бу муаммолар билан бир вақтда Анқара ҳукуматига мухолиф олти партия раҳбарлари муддатидан олдин президентлик сайловларини ўтказишга чақирди. Шу доирада Туркия ҳукуматининг парламентдаги энг йирик мухолифат партияси саналган Халқ Жумҳурияти партияси раҳбари Кемал Киличдароғлу муддатидан олдин президентлик сайловлари ўтказилиши мумкинлигини маълум қилди. Киличдароғлунинг бу баёнотлари Шундай пайтда айтилмоқдаки, шу йилнинг феврал ойида Туркия Адлия вазири бундай деган эди:Туркияда президентлик ва парламент сайловлари вақти ўзгармайди ва режалар бўйича 2023 йилнинг июн ойида ўтказилишига қарор қилинди. Шунга қарамай, Камол Қиличдарўғли: Эҳтимол, бу мамлакатда президентлик сайловлари келаси йилнинг май ойида бўлиб ўтади.

Бундай вазиятда Туркиядаги аксарият сўровлар бир пайтлар халқнинг 50% дан ортиқ овозига эга бўлган Адолат ва тараққиёт партияси ҳозирда турк жамиятидаги базасини йўқотиб қўйган бир пайтда, унинг тарафдорлари сони 30% дан ҳам камайганини кўрсатмоқда. Шу сабабдан Туркиядаги аксарият сиёсий партиялар раҳбарлари Эрдўғон ҳукуматининг ўзбошимчалик ва тоталитаризм ва самарасиз сиёсати билан бирга иқтисодий инқироз унинг сиёсий ҳаётини тугатади, деб ҳисоблайди.