Путин генерал Сулаймонийга қилинган террорни қаттиқ танқид қилди

Россия президенти Владимир Путин пайшанба куни Валадай саммитидаги нутқининг бир қисмида Ғарб тартибини танқид қилиб, генерал Сулаймоний ўз мамлакатининг расмий мансабдори бўлган пайтда Ғарб томонидан ўлдирилганини айтди. Путиннинг айтишича, Ғарб буни нафақат инкор этмаган, балки бундан фахрланади.

Путин деди: Улар эронлик генерал Сулаймонийни ўлдиришди [Ғарб тартибида] сиз Сулаймонийга хоҳлаганингизча муносабатда бўлишингиз мумкин; Нима хоҳласангиз, агарчи у бошқа давлатнинг амалдори эди”. У қўшимча қилди: “Уни учинчи давлат ҳудудида ўлдиришди ва “Ҳа, биз уни ўлдирганмиз”, дейишди. Бу нарсалар нима учун? Биз қаерда яшаймиз?"

Путиннинг генерал Шаҳид Сулаймонийнинг қўрқоқларча ва ноқонуний террор қилинишини қаттиқ танқид қилиши унинг Ғарбга йўналтирилган халқаро тартибни умумий танқидига мос келади. Шундан келиб чиққан ҳолда, Ғарб, жумладан, АҚШ ўз манфаатларига мос келадиган ва халқаро қонунлар, жумладан, БМТ Низоми ва халқаро ҳуқуққа эътибор қаратмайдиган ҳар қандай ҳаракатни амалга оширади. Бу борада Путин “қонунга асосланган тартиб” деб номланувчи Ғарб етакчилигидаги дунё тартибига ишора қилиб, шундай деди: “Бу дунё қонунларини ким ишлаб чиққанини ҳеч ким билмайди ва ягона мавжуд қонунга кўра фақат кучлилар нима истаса  қила олади.

АҚШнинг ўша пайтдаги президенти Доналд Трамп генерал Сулаймоний ва унинг ҳамроҳларини жиноий ҳаракатда ўлдиришга буйруқ берган эди. Сардор Сулаймоний ва Ироқ Халқ сафарбарлик кучлари ўринбосари Абу Меҳди Ал-Муҳандис 8 нафар ҳамроҳи билан 2020-йил 3-январ, жума куни эрта тонгда  Ироқ пойтахти Бағдод аеропорти яқинидаги Америка босқинчиси ва террорчи кучларининг ҳаво ҳужуми натижасида шаҳид бўлди. Американинг бу жиноий ҳаракатини баҳонаси, генерал Сулаймоний Ироққа америкаликлар ва уларнинг базаларига қарши ҳужумларни режалаштириш мақсадида кирган, Америка ҳаво ҳужуми ҳам олдини олиш чораси бўлган, деган даъводир. Айни пайтда Ироқнинг юқори мартабали расмийлари бу даъвони рад этишди. 2020-йил 5-январда Ироқ муваққат бош вазири Одил Абдул Маҳди бу мамлакат парламенти мажлисида генерал Сулаймоний Эрон хабарини Саудия Арабистонига етказиш учун Бағдодга келганини эълон қилди.

Шу тариқа Вашингтон даъвосининг ёлғонлиги бутунлай ошкор бўлади. Дарҳақиқат, 2018 йилдан бери Трамп маъмурияти генерал Сулаймонийни ўлдиришни режалаштирган ва бу келишув учун муносиб имконият қидирган эди. Трампнинг ҳарбий ва хавфсизлик бўйича маслаҳатчилари нуқтаи назаридан, Эрон ва Ироқнинг икки асосий қўмондони сифатида ИШИДга қарши курашда муҳим рол ўйнаган Сардор Сулаймоний ва Абу Маҳди Ал-Муҳандиснинг Бағдодда бир вақтнинг ўзида бўлиши ва шу билан бирга, улар Американинг Ғарбий Осиёдаги мақсадларини амалга ошириш йўлида жиддий тўсиқлар бор эди, бу қўлдан бой бермаслик керак бўлган имконият эди. Шундай қилиб, америкаликлар уларга қўрқоқлик билан ҳужум қилиб, катта жиноятга қўл уришди.

Американинг бу ҳаракати халқаро реакциялар ва қоралашларга сабаб бўлди. Агнес Каламар, БМТнинг ўтган йили Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари идорасида ноқонуний ва ўзбошимчалик билан қотилликлар бўйича махсус маърузачиси, АҚШнинг шаҳид генерал Сулаймонийни шаҳид қилишдаги жиноятини ноқонуний деб ҳисоблади. Каламар ўз ҳисоботида Америка расмийларининг Сардор Сулаймонийнинг ўлдирилиши сабаблари ҳақидаги даъволарини рад қилар экан, Вашингтон бу ҳужум сабабини оқлаш учун етарли далиллар келтира олмаганини ёзди. Калламар шу контекстда шундай деб ёзган эди: "Қўшма Штатларнинг генерал Сулаймонийга қарши учувчисиз ҳаво ҳужумини оқлаш ҳақидаги фикри ... аниқ ва яқинлашиб келаётган таҳдид ҳақида ҳеч қандай далил йўқ эди". [Эрон] ҳукумат амалдори генерал Сулаймонийнинг ўлдирилишида Америка кучлари томонидан иккита мезон, яъни "зарурат" ва "мутаносиблик" бажарилмади. Бу [террор] инсон ҳуқуқларининг халқаро стандартларига зид ҳаракат эди”.

Шу тариқа, БМТнинг ушбу расмийси иккита муҳим шубҳани, яъни бу ҳаракатнинг зарурлиги ва генерал Сулаймонийнинг таҳдидларига жавобан Америка ҳаракатининг мутаносиблигини савол остига олди. Эндиликда, генерал шаҳид Сулаймонийнинг ноқонуний ўлдирилиши масаласи яна Путин томонидан кўтарилганлиги сабабли, бу Ғарбнинг Ғарбга йўналтирилган халқаро тартиб доирасидаги умумий ёндашуви ва Ғарб, хусусан, Қўшма Штатлар томонидан бу рамка ҳар қандай ҳаракатга йўл қўйилиши билан боғлиқ деб баҳоланмоқда. Айни пайтда, ғарбликлар ўз рақиблари ва душманларининг шунга ўхшаш ҳаракатларини душманлик ёки террористик ҳаракат деб таснифлайдилар.