Доналд Трамп тинчлик келтирадими ёки шунчаки шовқин-сурон қиладими?

АҚШ журналларидан бири Доналд Трампнинг бир неча халқаро можароларга барҳам бергани ҳақидаги даъвосини ўз мақсоласида таҳлил қилди.

АҚШнинг Foreign Policy нашри яқинда бир мақоласида қуйидагича ёзди: сўнгги йилларда АҚШ президенти Доналд Трамп бир неча бор халқаро можароларга барҳам беришга ва тинчлик келишувлрга воситачилик қилишга муваффақ бўлганини бир неча бор таъкидлади.

Порс тудей сайтига кўра,  Трамп Украина президенти Володимир Зеленский билан суҳбатида деди: мен 6 та урушни тугатдим ва эртаси куни  у телевидения интервюсида бу сонни " 7 та уруш" га оширди. Бундай даъво мазкур мақолада  қуйидагича кўриб чиқилган.

Ҳиндистон ва Покистон: Трампнинг ролини рад этиш  Tрамп 2025-йилнинг май ойида АҚШ воситачилигидаги узоқ музокаралардан сўнг Ҳиндистон ва Покистон "зудлик билан ва тўлиқ ўт очишни тўхтатиш"га келишиб олганини эълон қилди. Покистон бу хабарни тасдиқлади ва ҳатто Трампни тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод қилиб кўрсатди, бироқ Ҳиндистон Трампнинг ролини инкор этди.

Руанда ва Конго Демократик республикаси, мағлуб бўлди. Зеленский биан учрашуви чоғида Трамп Руанда ва Конго ўртасидаги можарога ҳам тўхталиб, унинг маъмурияти жангларни вақтинча тўхатиш ва дастлабки тинчлик келишувини тузишда рол ўйнагинини даъво қилди. Шартнома Оқ уйда имзоланди ва шундай сўнг ўт очишни тўхтатиш келишуви ўрнатилди, бироқ сулҳ давом этмади ва доимий келишув бўйича музокаралари муваффақиятсизликка учради.

Камбожа ва Таиланд: мўрт сулҳ:  ўтган ой /июл/ Кмбожа ва Таиланд ўртасидаги чегарадаги тўқнашувларада 40 дан ортиқ киши ҳалок бўлган ва 300 минг киши уй-жойини тарк этган. 28 июл куни асосан Малайзия воситачилигида мўрт сулҳ бошланди.

Арманистон ва Озарбойжон республикаси; ҳеч нарса аниқ эмас:  Oзарбойжон республикаси президенти Илҳом Алиев ва Арманистон бош вазири Никол Пашинян  Вашингтонда алоқа йўли бўйича келишмовчиликка барҳам бериш бўйича келишув имзолади. Ҳозирда ушбу йўналиш "Халқаро тинчлик ва фаровонлик учун  Трамп шоссеси" сифатида номланган ва уни ишлаб чиқиш ҳуқуқи АҚШ компаниясига берилган, бироқ можаро ҳақиқатда ҳам ҳал қилинганми ёки келишув қанча давом этиши ҳам номаълум.

Исроил ва Эрон: уруш келяптими? Tрамп июн ойи охирида Исроил ва Эрон урушни тўхтатганини эълон қилганди. Бироқ, урушнинг асл сабаблари ҳал этилмаган ва у қачон давом этиши номаълум. Эрон ва АҚШ ўртасида тўхтатилган билвосита музокаралариа қачон қайта бошланиши ҳам аниқланмаган.

Миср ва Эфиопия; тўлиқ ҳал этилмаган Tрамп Миср ва Эфиопия ўртасида тинчликка воситачилик қилганини ҳам даъво қилган. Икки давлат урушда эмас эди, лекин улар гидроэлектр тўғони бўйича келишмовчиликда эди. Трамп низо ҳал бўлганини ва "ҳозир тинчлик ўрнатилганини" айтди, бироқ можаро ҳали тўлиқ ҳал этилмаган.

Сербия ва Косово: узоқ вақтдан бери давом этаётган таранглик : Оқ уй можароларни ҳал қилиш мисоли сифатида Трампнинг биринчи мурожаатида Сербия ва Косово ўртасидаги иқтисодий келишувга ишора қилди. Бироқ, 1990-йиллардан бери икки давлат ўртасида уруш бўлмаган ва узоқ йиллик таранглик ҳамон давом этмоқда.

Украина ва Россия билан боғлиқ воқеалар ; зиддият давом этмоқда  Tрамнинг Путин, Зеленский ва Европа етакчилари билан дипломатик учрашувларидан кейин, Украина президенти Киевга қайтиб келгач, АҚШ урушдан кейинги хавфсизлик кафолатларга ҳисса қўшиш мажбуриятини олишини маълум қилди. Путин, ҳам Донбасс минтақасини тўлиқ таслим этишга, Украинада Ғарб кучларининг йўқлигига НАТОга аъзо бўлиш саъй -ҳаракатларини тўхтатишга чақирди, бироқ томонлар ўртасидаги зиддият давом этмоқда.

Венесуэлла билан кескинлик; наркокартелларга қарши кураш баҳонасида ҳужумлар- Tрамп Лотин Америкаси наркокартелларга қарши кураш баҳонасида Венесуэлла қирғоқ сувларига 3 та ҳарбий-денгиз кучлари эсминенци жўнатмоқда. Бу кемаларга 4000 нафар ҳарбий хизматчи ҳамроҳлик қилади. Бундан ташқари Николас Мадурони қўлга олганлик учун мукофот  50 миллион долларгача оширилди. Бунга жавобан, Мадуро ҳам потенсиал таҳдидга қарши туриш учун 4,5 миллион аскарни сафрабар қилганини эълон қилди.

Хулоса

Турли ишларни кўриб чиқиш шуни кўрсатадики, Доналд Трампнинг тинчлик воситачилиги ҳақидаги кўплаб даъволари бўрттирилган ёки уларги АҚШнинг роли икикнчи даражали бўлган. Баъзи ҳолларда келишувларга амалда эришилан, аммо уларнинг барқарорлиги шубҳали. Бошқа ҳолларда, Трамп ўз ролини янада ёрқинроқ қилиш учун фуқаролик ёки иқтисодий низоларни "урушлар" сифатида кўрсашига ҳаракат қилди. Охир-оқибат, Трампнинг ҳикояларидан келиб чиқадиган нарса сиёсий мотивлар ва халқаро майдонда ўзининг қаҳрамонона қиёфасини яатиш истаги уйғунлигидир. Ушбу ёндашувининг муваффақияти ёки муваффақиятсизлигини баҳолаш унинг халқаро муносабаталаридаги узоқ муддатли оқибатларини чуқурроқ ўганишни талаб қилади.