Pars Today

Ошқозон-ичак касалликлари озуқа моддаларининг ҳазм бўлиши ва сўрилишига ва тананинг умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ошқозон-ичак тракти оғиздан бошланиб, кетда тугайдиган эгри-бугри найчалар йиғиндиси.

Шу сабабли, ошқозон-ичак касалликлари кенг кўламли касалликларни ўз ичига олади ва кўп сонли ва частотага эга. Шунинг учун ҳар бир ошқозон-ичак трактининг умумий касалликларини алоҳида ва қисқача алоҳида бўлимда текшириш яхшироқдир. Ушбу бўлимда биз кенг тарқалган ошқозон касалликларининг турлари, даволаш усуллари ва ушбу касалликларнинг олдини олиш усулларини муҳокама қиламиз.

Саломатлик журналининг охирги сонида биз энг кўп учрайдиган ошқозон-ичак касалликлари ҳақида билиб олдик. Ушбу дастурда биз ошқозон-ичак трактининг ушбу қисмининг бошқа кенг тарқалган касалликларини кўриб чиқиш ниятидамиз. Биз билан қолинг.

Ошқозонга кираверишда ҳалқасимон мушаклардан ташкил топган валф бор. Ушбу қопқоқ пастки қизилўнгач сфинктери деб аталади. Одатда, озиқ-овқат ошқозонга кириши билан бу валф ёпилади. Агар бу қопқоқ тўлиқ ёпилмаса ёки баъзан очиқ қолса, ошқозондаги кислота у орқали ўтиб, қизилўнгачга кириши мумкин. Бу рефлюкс деб аталадиган ошқозонда ачишиш ҳисси ёки кўкрак оғриғи каби аломатларга олиб келиши мумкин. Агар сизда ошқозон кислотаси ҳафтасига икки марта қизилўнгачга қайтадиган аломатлар бўлса, сизда "гастроезофагиал рефлюкс касаллиги" бор. Ушбу касаллик, шунингдек, ошқозон кислотасининг қизилўнгачга қайтиши деб ҳам аталади.

Гастроезофагиал рефлюкс касаллигининг энг кенг тарқалган сабабларидан бири бу ошқозонда пайдо бўладиган ҳиатал чурра ёки ҳиатус чурраси деб аталадиган бузилишдир. Бу ҳолат ошқозоннинг юқори қисми ва пастки қизилўнгач қопқоғи юқорига ва диафрагмага, қорин бўшлиғини кўкракдан ажратиб турадиган мушакларга ҳаракат қилганда пайдо бўлади. Одатда, диафрагма ошқозонда кислотани ушлаб туришга ёрдам беради. Аммо кимдир ҳиатал чуррага эга бўлса, кислота юқорига ва қизилўнгачга тушиши мумкин. Шунинг учун у ГЕРД белгиларини келтириб чиқаради.

Гастроезофагиал рефлюкс касаллиги учун бошқа хавф омиллари мавжуд. Кўп миқдорда овқат истеъмол қилиш ёки овқатдан сўнг дарҳол ухлаш, ортиқча вазн ёки семириб кетиш, оғир овқат истеъмол қилиш ва чалқанча ётиш ёки чалқанча ухлаш, ётишга яқин газак истеъмол қилиш, помидор, шоколад, шоколад, ялпиз, саримсоқ, пиёз, аччиқ ва ёғли овқатлар, газланган ичимликлар, қаҳва ёки чой, чекиш, ҳомиладорлик, аспирин, ибупрофен ва баъзи антиспазмодиклар ёки антиҳипертензив дорилар ушбу касалликни келтириб чиқаради.

Ошқозонда ачишиш ҳисси ва бош айланиши Гастроезофагиал рефлюкснинг умумий белгиларидир. Шишиш, қонли ёки қора нажас ёки қонли қусиш, қичишиш, дисфагия - қизилўнгачнинг торайиши, бу томоққа тиқилиб қолган овқат туйғусини келтириб чиқаради, кўнгил айниши, номаълум сабабларга кўра вазн йўқотиш, чарчаш, қуруқ йўтал сурункали томоқ оғриғи ушбу касалликнинг бошқа маълум белгиларидир.

Агар сизда ҳафтада икки марта ёки ундан кўпроқ гастроезофагиал рефлюкс касаллиги бўлса ёки дори-дармонларингиз симптомларингизни енгиллаштирмаса, шифокорингизга мурожаат қилишингиз керак. Шифокор ташхисни тасдиқлаш ва бошқа касалликларни текшириш учун тестларни буюриши мумкин. Сизга бир ёки бир нечта тест керак бўлиши мумкин. Барийни ютиш (1) ошқозон яраси ёки қизилўнгачнинг торайганлигини текшириши мумкин бўлган ушбу тестлардан биридир. Қизилўнгач манометри қизилўнгач ва пастки қизилўнгач сфинктерининг фаолиятини ҳам текшириши мумкин. Қизилўнгачнинг кислоталилигини пҲ ни баҳолаш орқали ҳам аниқлаш мумкин. Эндоскопия беморнинг қизилўнгач ёки ошқозонидаги муаммоларни ҳам текшириши мумкин.

Эндоскопия пайтида ошқозон-ичак тракти инфекциялари ва анормалликларни аниқлаш учун микроскоп остида текшириш учун ошқозон-ичак тўқималарининг намуналари олинади.

Шифокор томонидан тегишли дори-дармонларни буюриш, жарроҳлик ва турмуш тарзини ўзгартириш - бу касалликни даволаш усуллари. Беморнинг турмуш тарзи ёки хулқ-атворидаги ўзгаришлар симптомларни камайтириши ёки тўхтатиши мумкин. Сизни гастроезофагиал рефлюксга олиб келадиган овқатлар, ичимликлар ва дори-дармонлардан сақланинг. Овқатларингизни кичикроқ миқдорда истеъмол қилинг. Ўтириш шаройитини яхшиланг. Мисол тариқасида, тўғри ўтиришга ҳаракат қилинг. Қулай кийим кийинг. Овқатдан кейинги икки-уч соат давомида ётманг. Агар сиз ортиқча вазн ёки семириб кетган бўлсангиз, вазн йўқотинг. Қорин бўшлиғига босим ўтказишдан сақланинг, масалан, камарни маҳкамлаш ёки ётиш ва ўтириш каби машқларни бажарманг. Чекишни ташланг. Шоколад, газланган ичимликлар ва кислотали мева шарбатларини камайтиринг. Кундалик уйқу учун стулни синаб кўринг.

"Ошқозон микробиал инфекцияси ёки Ҳелиcобаcтер пйлори" (Ҳ. пйлори) спирал шаклидаги бактериядир. Бу микроблар танага кириб, овқат ҳазм қилиш тизимида яшайди. Бир неча йил ўтгач, бу микроблар ошқозоннинг ички деворига ва ингичка ичакнинг юқори қисмига зарар етказиши мумкин. Улар ошқозон яраси деб аталади. Бу микроблар баъзи одамларда яллиғланиш ёки гастрит каби касалликларга олиб келиши мумкин. Бу касаллик ошқозон саратонига ҳам олиб келиши мумкин. Ҳелиcобаcтер пйлори инфекцияси бўлган кўплаб одамлар учун бу инфекция ҳеч қандай ножўя таъсир ёки муаммоларни келтириб чиқармайди. Бундан ташқари, агар сизда ушбу инфекция бўлса, лекин даволанаётган бўлсангиз, даволаниш натижалари ижобий ва самарали бўлади. Аммо бактерияга эга бўлган ва бу ошқозонида муаммо ёки касалликка олиб келган одамларда даволаниш натижалари касалликнинг турига, ташхис қўйиш вақтига ва уни қандай даволашга боғлиқ.

Болалар Ҳелиcобаcтер пйлори инфекциясига катталарга қараганда кўпроқ мойил. Бунинг сабаби болаларда гигиена қоидаларига риоя қилмасликдир. Шунинг учун инфекция хавфи қисман атроф-муҳит ва яшаш шароитларига боғлиқ. Ривожланаётган мамлакатларда яшаш, Ҳелиcобаcтер пйлори инфекцияси билан касалланган одам билан яшаш, жуда гавжум уйда яшаш, атроф-муҳитни тоза сақлаш учун иссиқ сувга эга бўлмаслик ва бактериялар одамларни касалликка чалиниш эҳтимолини оширадиган баъзи шароитлардир. Энди маълумки, ошқозон яраси стресс ёки кислотали овқатларни истеъмол қилишдан эмас, балки бактериядан келиб чиқади. Ностероид яллиғланишга қарши дориларни (НСАИД) узоқ муддат қўллаш ҳам ошқозон яраси хавфини оширади.

Ҳелиcобаcтер пйлори инфекцияси бўлган кўпчилик одамларда ҳеч қандай аломат ёки симптомлар бўлмайди. Сабаби номаълум, аммо баъзи одамлар туғма равишда инфекциянинг таъсирига чидамли. Агар Ҳелиcобаcтер пйлори инфекциясининг белгилари ва аломатлари пайдо бўлса, қорин бўшлиғида оғриқ ёки ачишиш ҳисси пайдо бўлиши мумкин, айниқса ошқозон бўш бўлса, кўнгил айниши, анорекция, ҳаддан ташқари қичишиш, шишиш ва ихтиёрсиз равишда вазн йўқотиш.

Ошқозоннинг микробиал инфекцияси ошқозон-ичак яраси, ошқозон шиллиқ қаватининг яллиғланиши, ошқозон саратони каби асоратларга эга. Шифокорга аниқ ташхис қўйишга ёрдам берадиган диагностика усуллари мавжуд. Буларга Ҳелиcобаcтер пйлори антиженини текшириш, экспиратуар карбамид углерод тести ва антибиограмма (2) киради. Ушбу касалликни аниқлагандан сўнг, шифокор тегишли дори-дармонларни буюради.

Кефир ичимликлар, омега-3 ёғ кислоталарига бой бўлмаган қишлоқ хўжалиги балиқлари, зиғир уруғи ва чиа уруғлари каби пробиётикларга бой овқатлар ҳам омега-3 ни ўз ичига олади.Янги асал, айниқса манука асал, яшил ёки қора чой билан, резаворлар, Айниқса, малина, қулупнай, карам, айниқса брокколи ва унинг ниҳоллари, бу бактерия билан курашишнинг табиий усулларидир.

Кофеин, газланган ичимликлар, аччиқ овқатлар, тузланган бодринглар, кепаксиз кам толали донлар истеъмол қилмаслик ёки минимал даражага тушириш керак бўлган баъзи овқатлардир.

"Гастрит ёки яллиғланиш " - бошқа ошқозон касаллиги. Гастрит - бу умумий хусусиятга эга бўлган касалликлар гуруҳини тавсифлаш учун умумий атама: гастрит. Гастрит кўпинча ошқозон ярасини келтириб чиқарадиган ошқозон микроблари келтириб чиқарадиган инфекциялардан келиб чиқади. Баъзи оғриқ қолдирувчи воситаларни ортиқча истеъмол қилиш ҳам гастритга олиб келиши мумкин. Гастрит тўсатдан (ўткир гастрит) ёки вақт ўтиши билан (сурункали гастрит) пайдо бўлиши мумкин. Кўпчилик учун гастрит хавфли касаллик эмас ва тўғри даволаш орқали тезда даволаниши мумкин.

Гастрит гижжалар ва сурункали кўнгил айниши, стресс ёки баъзи дорилар, масалан, аспирин ёки яллиғланишга қарши дориларнинг  ошқозон шиллиқ пардасини тирнаши  туфайли юзага келиши мумкин. Бундан ташқари, ошқозоннинг Ҳелиcобаcтер пйлори томонидан келиб чиққан микробиал инфекцияси, ўт оқими, бактерия ва вируслар келтириб чиқарадиган инфекция, бегона жисмларни ютиш, эндоскопия каби тиббий муолажалардан кейин, ошқозоннинг бир қисмини олиб ташлаш бўйича операциядан кейин, радиация нурларидан зарарланишдан келиб чиқиши мумкин. саратон ва отоиммüн касалликларни яхшилаш учун терапия ҳам бунга ҳисса қўшади. Агар гастрит даволанмаса, у оғир қон кетишига олиб келади ва ошқозон саратони хавфини оширади.

Гастритнинг белгилари одамдан одамга фарқ қилади ва кўп одамларда ҳеч қандай аломат бўлмаслиги мумкин. Шу билан бирга, гастритнинг энг кўп учрайдиган белгиларига такрорий кўнгил айниши ёки ошқозон бузилиши, шишиш, қорин оғриғи, қусиш, овқат ҳазм қилиш бузилиши, овқат пайтида ёки тунда қорин бўшлиғида ачишиш ҳисси ёки очлик, ҳıçкıрıк, анорекция, қон қусиш ёки қусиш таркибида шунга ўхшаш аломатлари мавжуд. 

Гастритни ташхислаш учун шифокор беморнинг касаллик тарихини ва оила тарихини кўриб чиқади ва беморни кенг қамровли клиник текширувдан ўтказади. Шунингдек, у ошқозон микробиал инфекцияси учун тестларни буюриши мумкин. Эндоскопия ва беморнинг юқори ошқозон-ичак трактининг рентгенограммаси бошқа диагностика усулларидир. Гастритни даволаш уни келтириб чиқарган сабабга боғлиқ. Ностероид яллиғланишга қарши дорилар (НСАИД) туфайли келиб чиққан ўткир гастритни дори-дармонларни қабул қилишни тўхтатиш орқали даволаш мумкин.

Овқатланиш рационини тўғрилаш ошқозоннинг ички қатламини даволашга ёрдам берадиган ва гастритнинг дастлабки босқичларида ривожланишига тўсқинлик қиладиган, шунингдек, гастритнинг қайталанишини олдини оладиган муҳим нуқталардан биридир. Қаҳва ва бошқа кофеинли ичимликлардан сақланинг. Кун давомида кичик овқатлардан сақланинг. Ёғли, аччиқ ва ўта иссиқ овқатлардан сақланинг. Рациондан сутли лактоза ёки буғдой кепаги каби қўзлатувчи овқатларни чиқариб ташланг.

Саломатлик журнали (27):Ошқозон-ичак касалликлари (биринчи қисм)