Аппендицит

"Апандисит" - бу аппендицитнинг яллиғланиши. Аппендицит кичик қўшимча бўлиб, бармоққа ўхшаш ва йўғон ичакдан қориннинг ўнг томонига чўзилган.

Қўшимчанинг махсус вазифаси йўқдек. Аммо баъзи тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, аппендицит фойдали ичак бактерияларининг омбори сифатида инсон иммунитет тизимида муҳим рол ўйнаши мумкин. Апандисит қориннинг ўнг томонида оғриқни келтириб чиқаради. Баъзи одамларда эса оғриқ киндикдан бошланади ва атрофга тарқалади. Қўшимчанинг яллиғланиши кучайиши билан оғриқ ҳам кучаяди ва охир-оқибат кучаяди. Қўшимчанинг яллиғланиши ҳар бир одамда бўлиши мумкин, лекин одатда 10 ёшдан 30 ёшгача бўлган одамларда учрайди ва аппендицит даволанмаса, у ёрилиши мумкин. Яллиғланган аппендикс учун стандарт даволаш уни танадан олиб ташлашдир.

Агар сизда аппендицит бўлса, аппендицитнинг ёрилиши хавфи мавжуд ва бу аломатлар бошланганидан 48-72 соат ўтгач содир бўлади. Аппендицитнинг ёрилиши ҳаёт учун хавфли бўлиши мумкин. Агар сизда ёки фарзандларингизда аппендицит белгилари ёки аломатлари бўлса, гастроентерологга мурожаат қилинг.Қаттиқ қорин оғриғи тиббий ёрдам ва чораларни талаб қилади. Агар шифокор сизда аппендицит борлигини аниқласа, аппендицитни олиб ташлаш учун касалхонага ётқизилади.

ИНФЕКЦИОН қўзғатувчи аппендицитнинг очилишини тўсиб қўйиш аппендицитнинг мумкин бўлган сабабларидан биридир. Бактериялар тез кўпайиб, Аппендицитнинг шишиши ва яллиғланишига ва инфекциянинг тўпланишига олиб келади. Тўсатдан қорин оғриғи одатда қориннинг пастки ўнг томонида бошланади, гарчи баъзи ҳолларда тўсатдан оғриқ киндик атрофида бошланиб, қориннинг пастки ўнг томонига тарқалади. Бу вақтда бемор йўталганда, юрганда ёки ҳаракат қилганда оғриқ кучаяди. Кўнгил айниши ва қусиш, иштаҳанинг йўқолиши ва касаллик ривожланиши билан кучайиши мумкин бўлган енгил иситма, қабзият ёки диарея ва шишиш ҳам аппендицитнинг белгилари ва белгиларидир. Беморнинг ёшига ва унинг аппендиксининг ҳолатига қараб, турли беморларда оғриқ жойи ҳар хил бўлиши мумкин. Ҳомиладорлик даврида, ҳомиладорлик даврида аппендикс юқори даражада бўлганлиги сабабли, оғриқ қориннинг юқори қисмида бошланиши мумкин.

Апандисит жиддий асоратларни келтириб чиқариши мумкин. Йиртилган Аппендицит инфекциянинг беморнинг қорин бўшлиғига тарқалишига олиб келади. Бу перитонит деб аталади. Агар аппендикс ёрилиб кетса, натижада пайдо бўлган инфекция қорин бўшлиғида инфекцияланган масса ёки хўппоз ҳосил қилиши мумкин. Апандиситни аниқлаш учун шифокор беморнинг қорин бўшлиғини текширади ва аппендицитнинг белгилари ва аломатлари ҳақида сўрайди. Апандиситни аниқлаш учун усуллар ва тестлар ҳам қўлланилади. Ушбу усуллардан бири беморнинг оғриқ миқдорини баҳолаш учун қориннинг жисмоний ҳолатини текширишдир. Бунинг учун шифокор оғриқли жойга озгина босим ўтказади. Босим тўсатдан бартараф этилганда, Аппендицитдаги оғриқ кучаяди, бу перитонитни ёки қўшни қорин парданинг яллиғланишини кўрсатади. Шунингдек, қорин бўшлиғининг қаттиқлигини ёки яллиғланган Аппендицитни сиқиб чиқарганда, беморнинг қорин бўшлиғи мушакларининг қисқаришига мойиллигини текшириши мумкин.

Шифокор беморнинг тўғри ичакни анестезикани ўз ичига олган махсус қўлқоплар ёрдамида текшириши мумкин. Оғриқни келтириб чиқарадиган ҳар қандай муаммоларни аниқлаш учун туғиш ёшидаги аёллар тос аъзоларидаги муаммоларни аниқлаш учун текширилади. Қон тестида оқ қон ҳужайралари сони ҳисобга олинади ва уларнинг кўпайиши инфекциянинг мавжудлигини кўрсатади. Сийдик йўлларининг инфекцияси ёки буйрак тошлари беморга оғриқ келтирмаслигига ишонч ҳосил қилиш учун шифокор сийдик синовини тавсия қилиши мумкин. Шифокор аппендицитни тасдиқлаш ёки беморда оғриқнинг бошқа сабабларини аниқлаш учун ултратовуш, компютер томографияси ёки қорин бўшлиғи рентгенограммасини тавсия қилиши мумкин.

Апандиситни даволаш одатда яллиғланган аппендицитни олиб ташлаш учун жарроҳлик амалиётини ўз ичига олади. Операциядан олдин шифокор инфекцияни олдини олиш учун беморга антибиотиклар беради. Шифокорингиз инфекцияни назорат қилгандан кейин бир неча ҳафта ўтгач аппендектомияни амалга ошириши мумкин. Қўшимчани олиб ташлаш учун икки турдаги операция мавжуд. Бунинг учун стандарт процедура очиқ аппендектомия ҳисобланади. Лапароскопик аппендектомия янги, камроқ инвазив усулдир.

Агар беморнинг аппендикси йиртилган бўлса ва инфекция қорин бўшлиғига тарқалса ёки беморда хўппоз бўлса, очиқ аппендектомия керак. Бу усул шифокорга қорин бўшлиғини тозалаш имконини беради. Шу мақсадда шифокор қориннинг пастки ўнг томонида 10-5 см кесма ҳосил қилади ва қорин бўшлиғи мушакларини ажратади, сўнгра қорин бўшлиғини очади. Кейин жарроҳлик йўли билан Аппендицитни олиб ташлайди. Агар Аппендицит йиртилган бўлса, шифокор қорин бўшлиғини шўр сув билан ювади. Кейин беморнинг қорин бўшлиғи ва қорин бўшлиғи мушаклари тикилади ва суюқликни тўкиш учун кесилган жойга кичик найча қўйилади.

Лапароскопик аппендектомияда шифокор лапароскоп трубкасида кичик кесма қилади. Кейин операция вақтида бошқа асбобларни қўллаш учун кўпроқ кесмалар қилади ва қорин бўшлиғини катталаштириш учун карбонат ангидрид газидан фойдаланади, шунда қорин ичидаги аппендикс ва бошқа органларни яхшироқ кўради. Кейин у лапароскопни киритади ва қўшимчани топади. Махсус асбоблар ёрдамида у яратилган бўшлиқ орқали қўшимчани олиб ташлайди. Операциядан сўнг лапароскоп ва бошқа асбоблар беморнинг танасидан чиқарилади, бу эса кесмалар орқали карбонат ангидридни олиб ташлашга имкон беради. Врач у ердаги суюқликни тўкиш учун кичик найчани киритади. Шундай қилиб, тикланиш вақти тезлашади ва бемор камроқ оғриқни бошдан кечиради ва камроқ чандиқ қолади. Ушбу даволаш кексалар ёки ортиқча вазнга эга бўлганлар учун яхшироқдир, аммо лапароскопик жарроҳлик ҳамма учун мос эмас.

Бемор одатда операциядан кейин тахминан бир ёки икки кун касалхонага ётқизилади. Агар Аппендицит йиртилган бўлса, шифо даври бир неча ҳафта ёки ундан кўпроқ давом этади. Тезроқ тикланишингизга ёрдам берадиган баъзи маслаҳатлар. Оғир фаолиятдан сақланинг. Агар лапароскопик даволаш қўлланилса, фаолиятингизни уч дан беш кунгача чеклаш яхшидир. Агар очиқ аппендектомия қўлланилса, фаолиятингизни ўндан ўн тўрт кунгача чеклаш яхшидир. Шифокорингиздан фаолият чекловлари ва кундалик фаолиятингизни давом эттириш вақти ҳақида сўранг

Йўталаётганда ошқозонингизни ҳимоя қилинг. Йўтал, аксириш, кулиш ёки ҳаракат қилишдан олдин оғриқни камайтириш учун қорин бўшлиғига ёстиқ қўйинг. Агар оғриқ қолдирувчи воситалар оғриқни камайтиришга ёрдам бермаса, шифокорингизга мурожаат қилинг. Оғриқ шифо жараёнини кечиктириши ва стрессни келтириб чиқариши мумкин. Тайёр бўлгач, ўрнингдан туринг ва иложи борича аста-секин юришни бошланг. Ишга ёки мактабга қайтиш ҳақида докторингиз билан гаплашинг. Ўзингизни яхши ҳис қилсангиз, мактабга ёки ишга қайтишингиз мумкин. Одатда болалар операциядан бир ҳафта ўтгач мактабга қайтишлари мумкин ва икки-тўрт ҳафтадан кейин улар спорт ёки машғулотлар каби машғулотларни давом эттиришлари мумкин.

Жарроҳликдан сўнг сиз овқатни мунтазам равишда ҳазм қилишда қийинчиликларга дуч келишингиз мумкин, шунинг учун шифокор операциядан кейин суюқ диетани буюриши мумкин. Суюқ диетада сиз мева, сабзавот, гўшт, совуқ доналар, гуруч, макарон ва ёнғоқларни ёки чайнаш керак бўлган ҳар қандай овқатни ўз ичига олган қаттиқ овқатлардан қочишингиз керак. Жарроҳликдан кейин қаттиқ овқат истеъмол қилиш қачон хавфсиз эканлигини шифокор аниқлайди. Ёғли, ширин, шишган ва аччиқ овқатлардан сақланинг. Тикланиш йўлида бўлганингизда, инфекцияни олдини оладиган озуқавий моддаларни ўз ичига олган соғлом парҳезга риоя қилиш яхшидир.

Ошқозон-ичак касалликлари (диарея)