Pars Today

Саломатлик журнали дастурида сиз азиз ҳамроҳларни турли касалликлар ва уларнинг олдини олиш ва даволаш усуллари, шунингдек, овқатланиш, жисмоний машқлар, соғлом турмуш тарзи ва ҳоказолар орқали саломатликка эришиш йўллари билан таништиришга ҳаракат қиламиз. Шуни таъкидлаш керакки, ушбу дастурда тақдим этилган маълумотлар сизнинг яқинларингизнинг хабардорлигини яратиш ва оширишдан иборат бўлиб, мутахассис шифокорнинг ташхиси ва даволашини алмаштириш учун мўлжалланмаган.

Ассалому алайкум азиз тингловчилар. Соғлиқни сақлаш журналининг сўнгги дастурида биз баъзи тизза касалликларини кўриб чиқдик. Ушбу дастурда биз бошқа тизза касалликларини муҳокама қиламиз, яъни "тиззанинг хоч лигаментини чўзилиши ва йиртилиши, тиззанинг йиринглаши ва шишиши". Биз билан қолинг.

Тизза бўғими фемур ва тибиа қўшилиш жойидир. Ушбу бўғимни ҳимоя қилиш учун тиззанинг пателласи ҳам унинг устига қўйилган. Суяклар бир-бирига лигаментлар орқали боғланган. Тизза бўғимида тўртта асосий лигамент мавжуд. Бу лигаментлар қаттиқ арқон каби ҳаракат қилади ва суякларни бир-бирига боғлаб туради, тиззани барқарор қилади.

Олдинги хочсимон лигамент ёки АCЛ, фемур ва пастки оёқни боғлайдиган асосий тизза лигаментларидан биридир. Ушбу лигаментнинг шикастланиши тизза бўғимлари оғриғи ва ногиронликнинг умумий сабабларидан биридир. Бундай жароҳатлар эркакларникига қараганда аёлларда кўпроқ учрайди. Постериор хочсимон лигамент фемурни пастки оёқ билан боғлайдиган иккинчи энг катта тизза лигаментидир. Ташқи латерал лигамент ҳочсифат оёқ фемурини тибиа ёнида жойлашган кичик суяк бўлган фибула билан боғлайди. Медиал коллатерал лигамент ҳам сон суягини тибианинг ички қисмига боғлайди.

Турли омиллар хочсимон лигаментларнинг йиртилишига ва чўзилишига олиб келиши мумкин. Тизни айлантириш, тиззага қаттиқ уриш ва тиззани ортиқча босим билан тўғрилаш бу омиллар қаторига киради. Тизза букилиб ерга сакраш ёки йиқилиш, югураётганда тўсатдан туриш ва бирданига оғирликни бир оёқдан иккинчи оёққа ўтказиш ҳам бу асоратни келтириб чиқарадиган омиллардир. Умуман олганда, бу жароҳатлар футбол, ​​баскетбол, ​​чанғи, бейсбол ва гимнастикачилар орасида кўпроқ учрайди.

Тизза лигаментларининг шикастланиши ёки ёрилиши ташхис қўйиш қийин. Бироқ, жароҳат пайдо бўлиши биланоқ, бемор тиззада жиддий муаммо борлигини тезда тан олади, чунки улар қаттиқ оғриқни бошдан кечирадилар, бўғимнинг ҳаракат доираси чекланади ва тизза тез шиширади. Бирор киши тизза бўғими йиртилганлигини тан олиши учун у тиззада тўсатдан ва кучли оғриқ, жароҳатлар пайдо бўлганда тиззадан баланд овозни эшитиш, тиззанинг шишиши, беқарорлик ва беқарорлик ҳисси каби аломатларни бошдан кечиради.  Шунингдек, у қаттиқ оғриқ ва тиззага оғирлик қўйишга қодир эмаслиги, тизза бўғими атрофида тегиниш сезгирлиги, юриш пайтида оғриқ ва ноқулайликни бошдан кечиради.

Агар бирор киши лигамент жароҳати олган бўлса, у имкон қадар тезроқ даволаниши керак, чунки бу жароҳатлар йиллар ўтиб, тиззани бўшатиш каби одам учун муаммоларни келтириб чиқаради. Ва тизза лигаментларининг ёрилишига олиб келиши мумкин бўлган оғир жароҳатлар бўлса, мутахассисга мурожаат қилиш керак. Аломатлар ва тиббий ёзувларни текширгандан сўнг ва физик текширувдан сўнг, агар керак бўлса, шифокор рентген нурлари ёки МРИ сканерлари каби тестларни буюради.

Жароҳатдан кейин тикланиш жараёнига РИCЕ усули ёрдамида ёрдам бериш мумкин, яъни юмшоқ босим, муз, баландлик ва дам олиш. Шунингдек, жароҳатдан кейин 72 соат давомида иситиш, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш, югуриш ва массаж қилишдан қочиш керак. Шикастланган тиззани беқарорликдан ҳимоя қилиш учун шифокорингиз бракетни буюриши мумкин. Иложи борича ғамхўрлик қилиш учун беморга тиззадаги босимни камайтириш учун қўлтиқ остидаги таёқчани буюриш мумкин.

Агар тизза оғриғи яхшиланмаса, шифокор тиззанинг оғриғи ва яллиғланишини камайтириш учун дори-дармонларни қабул қилиши мумкин. Бошқа даволаш усуллари тромбоцитларга бой плазма ёки ПРП инъекциялари, массаж терапияси, акупунктур, транскутан электр нерв стимуляцияси ёки ТЕНСни ўз ичига олади. Ултратовуш терапияси ултратовуш тўлқинлари шикастланиш жойига юбориладиган яна бир усулдир. Ушбу тўлқинлар энергияни ўзлаштиради ва оғриқни йўқотади, тиқилиб қолишни камайтиради ва қон оқимини оширади.

Тўлқин терапияси ёки ташқи зарба тўлқини терапияси (ЭСWТ) бу турдаги жароҳатларни даволашнинг яна бир усули ҳисобланади. Ушбу усулни суяк туннелларида қўллаш суяк-тендон шифо жараёнини сезиларли даражада тезлаштиради, шунингдек, олдинги хоч лигаментининг қисқа муддатли реконструкциясидан кейин тибиал туннел кенгайишини камайтиради. Ушбу турдаги тизза жароҳатларига хос бўлган сув терапияси, озон терапияси ва спорт машқлари шифокор томонидан жароҳатланган одамга буюрилган бошқа даволаш усулларидир. Агар биз санаб ўтган даволаш усуллари даволанишга жавоб бермаса ва одамда бир нечта жароҳатлар бўлса, шифокор операцияни таклиф қилиши мумкин.

Ушбу дастурда биз муҳокама қиладиган тизза билан боғлиқ яна бир касаллик - бу тиззанинг эфüзён касаллиги бўлиб, унда тизза бўғими одатда ортиқча суюқлик тўпланиши туфайли шиширади. Тизза бўғимида ортиқча суюқлик тўплана бошлаганда, тиззанинг шишиши ва бу соҳада оғриқ пайдо бўлади. Бу ҳолат қарияларда жуда тез-тез учрайди ва тизза бўғимининг заифлашиши туфайли юзага келади.

Шишиш - бу тананинг бир қисми ҳажмининг ошишига ишора қилувчи атама. Тизза шишишининг сабабига келсак, шуни айтиш керакки, кўпинча шишлар инфекция ва суюқликни ушлаб туришдан келиб чиқади. Тизза майдонининг шишиши суюқликнинг тўпланишидан келиб чиққан бўлса, бу шиш тизза эфузёну деб аталади.Тизза ичига тушган суюқлик сув эмас. Тиззада қандай муаммо борлигига қараб, ундаги суюқликнинг тури турлисча. Мисол учун, шишган тиззаларнинг умумий сабаби қонда сийдик кислотасининг кўпайиши туфайли юзага келадиган гутдир.

Кўпинча тизза шишиши "бурса" ёки бўғим ҳудудида суюқлик билан тўлдирилган қопнинг катталашиши туфайли юзага келади. Халта синовиал суюқлик билан тўлдирилади* ва бўғимга шундай жойлаштириладики, у ҳаракат пайтида бўғинни силлиқ ҳолатда сақлайди. Тизза шишишининг бошқа ҳолатларидан бири қўшилишда қоннинг тиқилиб қолиши ҳисобланади. Кўп ҳолларда қўшилишда қоннинг тўпланиши ўзига хос жисмоний шикастланишлар натижасидир. Кўпгина беморларда тиззанинг шишиши ҳеч қандай аниқ сабабсиз ўз-ўзидан пайдо бўлади. Касалликни даволаш учун тўғри ва аниқ ташхис жуда муҳимдир. Шишган тиззага олиб келиши мумкин бўлган бошқа ҳолатларга артрит, травма, ревматизм, стресс ва тиззадаги босим ва камдан-кам ҳолларда шиш киради.

Ушбу касалликни ташхислаш учун беморнинг тарихини олгандан сўнг, шифокор ултратовуш диагностикаси усулидан фойдаланиши мумкин. Тиз шишиши камдан-кам ҳолларда ўз-ўзидан пайдо бўлади ва одатда инсоннинг ҳаётига халақит берадиган бошқа аломатлар билан бирга келади. Тизза оғриғи, ёниш, ҳаракат қила олмаслик, тиззани букмаслик, қизариш, тиззада ёрилиш шовқинлари, тиззанинг эгилиши билан боғлиқ муаммолар ва тик туришнинг бузилиши баъзи аломатлар бўлиб, уларнинг ҳар бири аниқ ташхис қўйиш ва тўғри даволаш учун муҳимдир.

Тиз шишишини даволаш ушбу бузуқликнинг сабабига боғлиқ. Тизза жиддий шикастланганда ёки шиш пайдо бўлганда, жарроҳлик талаб қилиниши мумкин. Бироқ, тиззанинг шишиши ва тизза оғриғини даволашнинг аксарият ҳолатлари жарроҳликсиз ва фақат бир ёки бир нечта даволаш усуллари билан даволанади. Тизза бўғимининг оғриғи ва шишишини яхшилайдиган усуллар қаторига сплинтинг, суюқликни дренажлаш, кортикостероидлар ва гиалурон кислотасини киритиш ва анъанавий тиббиёт киради.

Табиий воситалардан ташқари, тизза шишишини камайтириш учун одам уйда қила оладиган стратегиялар мавжуд. Тизза оғриғини вақтинча енгиллаштириш учун музни қўллаш, жароҳатлар ва тиззага қўшимча босимни олдини олиш учун тиззадан фойдаланиш ва тиззани баланд кўтариш яллиғланишни камайтиради. Дам олиш ва яллиғланишга қарши дориларни қўллаш ҳам тизза оғриғи ва шишишни камайтириши мумкин.

Тиз соғлиғини яхшилайдиган озуқалар тиззанинг шишишини олдини олиш учун ҳам ишлатилиши мумкин. Ушбу озиқ моддалар артритнинг олдини олиш учун айниқса фойдалидир. Бундан ташқари, такрорий ҳаракатлардан қочиш ва вазнни камайтириш тиззалардаги босимнинг олдини олиш учун жуда фойдали.

Ҳамроҳлигингиз учун раҳмат. Саломатлик журналининг навбатдаги дастуригача сизни буюк Аллоҳга ҳавола қиламиз.

................................................ .. ...................................................... .........

* Синовиал суюқлик ёки бўғим суюқлиги синовиал бўғимлардаги синовиал мембрана ҳужайралари томонидан чиқариладиган тиниқ, оч сариқ суюқликдир. Плазманинг парчаланиши бўлган бу суюқлик ёпишқоқ хусусиятларга эга ва таркибида протеин ва гиалурон кислотаси мавжуд.

• Скелет ва мушак касалликлари (тизза бўғимлари ревматизми)