واکسن آنفلوآنزا می‌تواند سبب کاهش شدت مرگ‌ومیر بیماران کرونایی شود؟

بر اساس نتایج تحقیق جدید با بیش از 92هزار بیمار مبتلا به کووید-19 در برزیل واکسن آنفلوآنزای سه‌ظرفیتی اخیر احتمال ابتلا به بیماری شدید کرونا، نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی و مرگ‌ومیر را کاهش می‌دهد.

به گزارش بهداشت نیوز، به نظر می‌رسد واکسن‌ آنفلوآنزا باید تا حد امکان مورداستفاده قرار گیرد تا خطر ابتلا کووید-19 شدید به‌ویژه در بین گروه‌های پرخطر کاهش یابد.طی چند هفته گذشته برزیل شاهد افزایش صعودی در تعداد موارد ابتلا به کووید-19 بوده است و افراد سالخورده و بیماران مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی عروقی نیز تحت تاثیر این بیماری همه‌گیر قرار دارند.

در حال حاضر، مداخلات غیر دارویی شامل محدودیت تردد عمومی، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست و ماسک‌های صورت است. این امر باعث شده است که بزرگترین ضربه اقتصادی جهانی، از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون به دلیل عدم وجود داروی موثر یا واکسن بر جهان ایجاد شود.

بسیاری از کشورهایی که تحت تاثیر سندرم حاد تنفسی حاد کروناویروس دو (SARS-CoV-2) قرار دارند، به زمستان نزدیک می‌شوند و این مورد ممکن است باعث افزایش ابتلا به آنفلوآنزای فصلی نیز شود. هرساله آنفلوآنزا در این کشورهای منطقه معتدل منجر به مرگ 650هزار نفر می‌شود. در حال حاضر، واکسن‌های آنفلوانزا در دسترس است و توصیه می‌شوند، اما به دلیل شک و تردید در مورد ایمنی و اثربخشی آنها کمتر استقبال می‌شوند. اطلاعات نادرست در مورد ارتباط آنها با پیامدهای نامطلوب در بیماران مبتلا به کووید-19نیز به کاهش مصرف آنها کمک کرده است.

آیا واکسن آنفلوآنزا در بیماران مبتلا به کووید-19 تاثیر دارد؟
مطالعه حاضر به بررسی نتایج در بیش از 92هزار بیمار مبتلا به کووید-19 در برزیل که به‌تازگی واکسن آنفلوآنزا دریافت و یا دریافت نکردند، پرداخته است. حدود 84 درصد از این بیماران تحت آزمایش شناسایی کرونا (RT-PCR) قرار گرفتند و جواب آزمایش‌ آنان مثبت بود و ابتلاء بقیه ازنظر بالینی تشخیص داده شد. حدود 57درصد مرد بودند و میانگین سنی گروه 59 سال بود.

بیشتر افراد در گروه سنی 60تا69 سال بودند که 37درصد آنان در بعضی مواقع به مراقبت‌های ویژه احتیاج داشتند، درحالی‌که 23 درصد درنهایت به دستگاه تنفس مصنوعی مجهز شدند. حدود 47درصد از بیماران نیز فوت کردند.در حال حاضر، میزان مرگ‌ومیر این بیماری 15 درصد در میان کودکان زیر 10 سال و 83 درصد در میان افراد بالای 90 سال است.

در حدود 66 درصد آنان قبلا بیماری قلبی و عروقی داشتند و 55 درصد مبتلا به دیابت بودند. حدود 11درصد چاق بودند و یا بیماری عصبی داشتند و 12درصد به بیماری کلیوی مبتلا بودند.در حدود یک‌سوم از این بیماران در آخرین چرخه واکسیناسیون، واکسن آنفلوآنزا را دریافت کرده بودند، بیشتر آنان 60 ساله و بالاتر و دارای تحصیلات بیشتر بودند.

در برزیل ابتلا به آنفلوآنزای فصلی در اوج خود قرار دارد. کمپین سالانه تزریق واکسن آنفلوآنزا در سال جاری، یک ماه زودتر از زمان پیش‌بینی‌شده اوج این بیماری انجام شد. ابتدا بیماران مسن و کارکنان بهداشتی واکسینه شدند، سپس به بیمارانی که شرایط بهداشتی مزمن و سایر کارگران که در تماس مستقیم و طولانی مدت با عموم بودند، تزریق شد. کودکان و سایر گروه‌های پرخطر در مرحله سوم واکسینه می‌شوند. در دور کنونی واکسیناسیون از واکسن سه‌گانه توصیه‌شده سازمان بهداشت جهانی استفاده‌شده است.

همه گروه‌ها کمتر از 50درصد تحت پوشش واکسن آنفلوآنزا بودند که بیشترین میزان پوشش در بین کودکان و بزرگسالان 60 سال و بالاتر بود. در کمپین فعلی از هر سه نفر دو نفر واکسینه شدند، حدود 7 درصد نیز پس از گزارش علائم کووید-19 واکسن را دریافت کردند.

واکسیناسیون افراد با واکسن آنفلوآنزا و کاهش مرگ‌ومیر
محققان دریافتند که در گروه غیر واکسینه، مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کرونا در گروه سنی زیر 10 سال 14 درصد و در بین افراد 90 سال یا بیشتر 84 درصد افزایش یافت اما میزان مرگ‌ومیر در تمام گروه‌های سنی ایمن شده با واکسن کمتر شد؛ در گروه سنی 10 تا19 سال 17 درصد و در گروه سنی 90 سال و بیشتر 3 درصد کاهش داشت.

هنگامی‌که رابطه واکسن آنفلوانزا با سن موردبررسی قرار گرفت، یک کاهش بزرگ در احتمال مرگ‌ومیر کووید-19 بیش از یک‌سوم و حدود 35 درصد وجود داشت. محققان سپس میزان مرگ‌ومیر در بین بیماران واکسینه شده و غیر واکسینه شده در همان مرکز را بررسی کردند. آنان دریافتند که احتمال مرگ بیماران کرونایی 18 درصد پایین‌تر است.

آنان همچنین متغیرهای بهداشتی متعدد و متغیرهای اقتصادی–اجتماعی را نیز بررسی کردند اما دریافتند که ارتباط مثبت معنی‌داری ندارند.در بیمارانی که ازنظر RT-PCR مثبت شده بودند، این ارتباط قابل‌توجه بود. همان‌طور که در مطالعات قبلی نشان داده‌شده است، چاقی و اختلالات ریه و همچنین اختلالات کلیوی خطر مرگ بیشتری دارد، اما افراد مبتلا به آسم خطر مرگ‌ومیر کمتری دارند.

بیمارانی که دچار آنفلوآنزای شایع شده بودند، 8 درصد به مراقبت‌های ویژه و در حدود 20درصد کمتر به دستگاه تنفسی نیاز داشتند. به‌طورکلی، محققان دریافتند افرادی که در دوره فعلی واکسینه می‌شوند، محافظت بیشتری دارند. کسانی که قبل از بروز علائم کووید-19 واکسینه شده بودند، 20درصد کاهش در احتمال مرگ‌ومیر داشتند و واکسینه بعد از بروز علائم با کاهش 27 درصدی مرگ در ارتباط بود.

در گروه دوم ، محافظت برای افراد زیر 60 سال که قبل از شروع علائم کووید-19 واکسینه شده بودند، قابل‌توجه‌تر بود.

عملکرد حفاظتی واکسن آنفلوآنزا
این مطالعه نشان می‌دهد که واکسن‌های آنفلوانزا خطر عواقب نامطلوب بیماری کووید-19را افزایش نمی‌دهند و دارای اثر محافظتی هستند. این حفاظت از طریق چندین عملکرد ایجاد می‌شود. یکی از این موارد، پیشگیری بالقوه از ایجاد آنفلوآنزا همراه با کووید-19 است، اما این نادر است و در بین جمعیت موردمطالعه فقط 30 مورد مشاهده‌شده است.

توضیح دوم، واکسن در ایجاد آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده محافظ با ماندگاری طولانی‌مدت و پاسخ‌های خاص سلول T  تاثیر دارد. این‌ موارد می‌توانند با SARS-CoV-2 واکنش متقابل نشان دهند. علت آن نیز به دلیل تنوع زیاد در بین ویروس‌های آنفلوآنزاست. لازم به ذکر است این حفاظت از طریق واکسن فعلی ایجاد می‌شود و واکسن‌های آنفلوآنزای پیشین چنین عملکردی ندارند.

بنابراین محتمل‌ترین عملکرد واکسن در ایمنی ذاتی است که در سلول‌های حافظه ایمونولوژیک در ایمنی ذاتی و سلول‌های بنیادی موجود در بافت یافت می شود  و با چالش‌های آنتی‌ژن طبیعی یا مصنوعی فعال می‌شوند. درنتیجه، این سلول‌های ایمنی ذاتی از بدن در برابر چندین عامل بیماری‌زا دفاع می‌کنند، ازجمله آن‌هایی که توسط واکسن مورد هدف قرار نمی‌گیرند.

پیامدها و توصیه‌ها
نتایج مطالعات اولیه نشان داد، بعدازاین که افراد واکسن ب ث ژ( BCG) یا واکسن آنفلوآنزا را دریافت کردند، سلول‌های تک‌هسته‌ای خون محیطی با آنتی‌ژن‌های غیر مرتبط مجددا تحریک می‌شوند و طیف گسترده‌ای از سیتوکین‌ها منتشر می‌شود که ترشح TNF-α و IL-6 غالب دارند. به‌طور مشابه، واکسن‌های سرخک، آبله‌مرغان و فلج اطفال منجر به محافظت قابل‌توجهی در برابر سایر عوامل بیماری‌زا نیز می‌شوند. همه این‌ها به کاهش چشمگیر در میزان مرگ‌ومیر پس از واکسیناسیون کمک می‌کند.

محققان معتقدند با توجه به شباهت‌های بالای ویروس‌های آنفلوآنزا و کروناویروس SARS-CoV-2 با توجه به ساختار ویروسی، انتقال و عملکرد عامل بیماری‌زا در دو ویروس توسط گیرنده‌های تشخیص الگوی مشابه یا یکسان شناسایی می‌شوند و اتصال آنها به RNA ویروسی می‌تواند پاسخ التهابی و ضدویروسی مناسبی ایجاد کند.

تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که RNA تک‌رشته‌ای از ویروس آنفلوآنزا به گیرنده Toll-like (TLR)  متصل می‌شود  و این پاسخ‌های ایمنی را هم‌ هومورال و هم‌ سلول T  و همچنین پاسخ‌های ایمنی ذاتی ناشی از ترشح با افزایش سیتوکین ایجاد می‌کند که منجر به‌توالی سلول‌های کشنده طبیعی (NK) می‌شود که می‌توانند توسط ویروس‌های دیگر مانند SARS-CoV-2 نیز فعال شوند.

این فرضیه با شواهد محافظت پایین‌تر در بیماران مسن پشتیبانی می‌شود، که به نظر می‌رسد  به دلیل ضعف سیستم ایمنی با افزایش سن باید تحت واکسیناسیون واکسن آنفلوآنزا قرار گیرند.

استفاده از واکسن آنفلوآنزا در بهبودی سریع نیز تاثیر دارد و موجب ترخیص سریع خواهد شد چون از انتشار ویروس در اندام تحتانی و ریه‌ها جلوگیری می‌کند. در مرحله دوم، می‌تواند شدت طوفان سیتوکین کنترل نشده مرگبار در کووید-19 را کاهش دهد. بنابراین، تحقیقات آینده باید روی این تاثیرات متمرکز شوند تا به کشف ماهیت و مدت‌زمان حفاظت با واکسن آنفلوآنزا، به‌صورت سیستمی و در مجاری تنفسی کمک کند.