پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت فرارسیدن سالروز انعقاد قرار داد ننگین ۱۹۱۹
-
پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت فرارسیدن سالروز انعقاد قرار داد ننگین ۱۹۱۹
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، در پیامی در فضای مجازی به مناسبت فرارسیدن سالروز انعقاد قرار داد ننگین ۱۹۱۹ تصریح کردند: قدرت های استعمارگر و سلطه‌گر سعی‌شان در ایجاد حسّ حقارت در آن ملّتهایی است که می خواهند بر آنها تسلّط پیدا کنند.
ایشان در این زمینه ازقرارداد ۱۹۱۹ که به سند وثوق‌الدّوله معروف است، بعنوان یک نمونه تاریخی یاد کردند .
اما داستان این قرار داد چه بود و در چه شرایطی امضا شد ؟
دوره قاجاریه را می‌توان دوره نفوذ گسترده کشورهای استعماری در ایران و انعقاد قراردادهای تحمیلی دانست . قرارداد 1919 از جمله این قراردادهاست . این قرارداد یک سال پس از پایان جنگ جهانی اول به طور محرمانه میان وثوق‌الدوله، نماینده ایران، و "سرپرسی کاکس"، وزیر مختار انگلیس، به امضا رسید. به موجب این قرارداد «نظارت بر تشکیلات نظامی و مالی ایران منحصرا در دست مستشاران انگلیسی قرار می‌گرفت و در مقابل دولت انگلستان متعهد می‌شد قرضه‌ای به ایران بدهد و خسارت وارد به این کشور در زمان جنگ را جبران و در احداث راه آهن و تجدیدنظر در تعرفه‌های گمرکی اقدام نماید».
در یک نگاه آغاز و پایان این قرار داد را می بایست در جریان نفوذ و حرکتی سلطه جویانه از سوی بریتانیای متجاوز خلاصه کرد .
در واقع در شرایطی که احمدشاه قاجار در آخرین ماه‌های حکومت خود فاقد هرگونه نفوذ سیاسی در کشور بود و سلسله قاجار در آستانه انقراض قرار داشت، لرد کرزن، وزیر خارجه وقت بریتانیا برای تثبیت نفوذ کشورش در ایران، قرارداد 1919 را طراحی کرد .
پس از امضای قرارداد، بین وثوق‌الدوله، دو وزیرش و «سر پرسی کاکس» وزیر مختار انگلیس در 17 مرداد 1298، که خبر آن محرمانه نگاه داشته شده بود، انگلیسی‌ها منتظر تصویب قرارداد از طرف مجلس ایران نمانده و یک هیأت نظامی به ریاست ژنرال «دیکسون» و یک هیأت مالی به ریاست «آرمیتاژ اسمیت» برای تشکیل سازمان جدید ارتش ایران و اداره امور مالیه کشور به ایران فرستادند.
سر دنیس رایت، سفیر پیشین انگلستان در ایران در کتاب مستند خود تحت عنوان «انگلیسی‌ها در میان ایرانیان» اعتراف می‌کند که «قرارداد 1919 بریتانیا را در امور داخلی ایران کاملاً مختار می‌ساخت و عملاً از مداخله سایر قدرت‌ها مانع می‌شد.
برای ایرانیان این قرارداد در حکم تنگ‌تر شدن حلقه طنابی بود که بریتانیا به گردن ایران انداخته بود.
سیدحسن مدرس از جمله شخصیت هایی بود که نقش مهمی در افشای ابعاد معاهده 1919 و بسترسازی برای لغو آن ایفا کرد. مخالفت مردم با این قرار داد ننگین با برگزاری راهپیمایی در اکثر شهرهای ایران ابعاد تازه‌ای گرفت . در پی بالا گرفتن مخالفت‌ها ، احمدشاه قاجار که پیش تر از انعقاد قرارداد 1919 ابراز خشنودی کرده و گفته بود در ایران همه از این قرارداد مسرورند، ناگزیر از لغو این قرارداد شد.
شاید هنوز هم برخی براین باور غلط باشند که تکیه بر قدرت های خارجی با پذیرش انواع ذلت ها و تحقیرها تنها راه گذر از مشکلات است در حالیکه تاریخ درس های عبرت آموز فراوان دارد و نشان می دهد که روحیه ضعیف و درماندگی و انفعال در مقابل فشارها و خواسته های قدرت های استکباری نتیجه ای جز عقب ماندگی تاریخی نخواهد داشت . ملت ایران به تجربه آموخته است که تنها راه استقلال ؛ پیشرفت و سربلندی تکیه بر توانمندی ها و باور اقتدار ملت ایران در مقابل دشمنان است . پیام رهبر معظم انقلاب در واقع باز یاد آوری درس های ماندگار تاریخ و عبرت گرفتن از گذشته برای رسیدن به آینده ای روشن است .
