تشکیل دولت فراگیر در کابل، خواست صریح همسایگان افغانستان

ضرورت تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و لزوم ثبات در مرزهای این کشور با همسایگان، در یک سال اخیر از نشست های چندجانبه نظیر کنفرانس های همکاری کشورهای آسیای مرکزی و یا کنفرانس شانگهای گرفته تا نشست های دو جانبه همانند دیدار سران تاجیکستان و پاکستان، همواره یکی از محورهای ثابت گفتگوی بین همسایگان افغانستان بوده است.

دقیقا شانزده ماه از حضور گروه طالبان بر مسند قدرت در افغانستان می گذرد و در این مدت پیوسته مسئله تشکیل دولت فراگیر در افغانستان مطرح بوده است. گروه های قومی، سیاسی و مذهبی در این کشور همچنان بر مشارکت در حاکمیت براساس وزن سیاسی و جمعیتی شان تاکید دارند.

 کم کاری طالبان در اجرای این خواسته از یک سو باعث مانع سازی در روند شناسایی حکومت طالبان و همچنین انسجام مخالفان آن شده و از سوی دیگر باعث ایجاد ذهنیت غیر عادی انگاری در خصوص حکومت طالبان بر افغانستان از سوی همسایگان شده است. از این رو همسایگان افغانستان پیوسته بر تشکیل دولت فراگیر در این کشور تأکید کرده اند چراکه این اقدام را زمینه ساز حکمرانی با ثبات در این کشور و اثر آن بر کشورهای همسایه می دانند. در این رابطه « شهباز شریف » و « امامعلی رحمان » در دیدار روز پنجشنبه با یکدیگر گفته اند که "مبارزه مشترک با تروریسم و ایجاد دولت فراگیر به منظور برقراری صلح و ثبات در افغانستان ضرورت دارد".

از آنجا که جلوگیری از شکل گیری گروههای مسلح و کنترل امنیت و ثبات داخلی توسط طالبان در افغانستان از رهگذر تشکیل دولت فراگیر می گذرد و این به خودی خود باعث ایجاد تعهد به حسن همجواری و شکل گیری روابط حسنه با همسایگان می شود. طبیعتا کشورهای همسایه افغانستان به دلیل فرصت های منطقه ای ناشی از تشکیل دولت فراگیر و با ثبات در افغانستان بر ضرورت این موضوع تأکید می کنند.    

فراگیر بودن دولت و اتکای به منابع داخلی و بهبود روابط با کشورهای منطقه می تواند باعث تحرک افغانستان در سازمان های منطقه ای همانند شانگهای شود و در خصوص رفع انسداد منابع افغانستان در آمریکا و بازپس گیری این منابع از واشنگتن کمک حال دولت کابل باشد. بنابراین توجه طالبان به سیاست همسایگی و استفاده از ظرفیت های منطقه ای برای حل معضلات اقتصادی به واسطه توسعه تجارت و ترانزیت زمانی قابلیت اجرایی سازی پیدا می کند که روابط عادی با همسایگان شکل بگیرد .

این درحالی است که طالبان تا کنون گام های مهمی برای تحقق این امر بر نداشته است. "حسین مزاری" کارشناس افغانستان در این باره می گوید: «طالبان ظاهرا وعده تشکیل دولت فراگیر را داده بودند اما در عمل به آن وفادار نماندند و همچنان دولت موقت طالبان به شکل انحصاری شکل گرفته است و اعضای غیر پشتون نیز از طالبان هستند، و در راس قدرت این گروه تعیین می شوند، نه ساز و کاری که مردم در آن نقش داشته باشند». 

اگرچه گاهی موضوع ضرورت و وجود دولت فراگیر در افغانستان از سوی طالبان با اشاره به حضور برخی از مقامات گروه های قومی و مذهبی مختلف در هیأت حاکمه این گروه توجبه می شود اما با این حال عدم تشکیل دولت فراگیر ثبات زا نخواهد بود و حتی زمینه را برای اظهارات مداخله جویانه دیگر کشورها را نیز فراهم می کند. منطقی است که طالبان با استفاده از تجربه حاکمیت قبلی خود در افغانستان برای تشکیل دولت فراگیر تلاش کند. چراکه سابقه حکمرانی در افغانستان نشان می دهد هر نوع نظام سیاسی اعم از پادشاهی، جمهوری و مذهبی در این کشور به دلیل رعایت نکردن ساز و کارهای مشارکت جمعی محتوم به شکست بوده است.

به طور کلی می توان گفت، دولت طالبان در کنار تشکیل دولت فراگیر ملی با مشارکت همه اقوام و گروه های سیاسی افغانستان می تواند ضمن ترمیم روابط افغانستان با همسایگان و تعهد به ثبات منطقه، برای بازسازی و مطالبه منابع و اموال مردم افغانستان از آمریکا نیز همراهی بیشتر ایجاد کند.