تحولات جمهوری آذربایجان

جمهوری آذربایجان سال 1397 را در وضعیت بحرانی سپری کرد.

اگرچه این وضعیت بحرانی با بحران اقتصادی سال های پیش تفاوت فراوانی داشته است ولی تاثیرات بحران های مالی و اقتصادی جمهوری آذربایجان که ازسال 2013 میلادی آغاز شده و در سال های بعد از آن به اوج رسیده بود، همچنان در فضای اقتصادی و معیشتی این کشور مشاهده می شد.

در یک سال گذشته، جمهوری آذربایجان همچنین در عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امور دینی فراز و نشیب های فراوانی داشته و از سوی دیگر درگیری های ارضی جمهوری آذربایجان و ارمنستان همچنان ادامه داشته است. 

در خطوط تماس تنش های مرزی با تلفات انسانی، مادی و معنوی همراه بود و نهادهای بین المللی در پایان دادن به مناقشه طولانی مدت قره باغ همچنان ناکام مانده اند.

برگزاری هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان، تغییر نخست وزیر این کشور پس از 22 سال، تعطیلی خبرگزاری بزرگ آپا و برگزاری تظاهرات گسترده مخالفان دولت «الهام علی اف» در باکو را باید از جمله مهمترین رویدادهای جمهوری آذربایجان طی یکسال گذشته دانست. 

انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری آذربایجان

انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری آذربایجان روز 11 آوریل با رقابت هشت نامزد و با حضور 900 ناظر بین المللی در 125 حوزه انتخاباتی در سراسر کشور برگزار شد و الهام علی اف برای هفت سال دیگر، زمام امور را جمهوری آذربایجان به دست گرفت.

هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان در واقع نخستین دوره انتخابات پس از اصلاح قانون اساسی جمهوری آذربایجان محسوب می شد که در آن دوران ریاست جمهوری از 5 سال به 7 سال افزایش یافته است. 

الهام علی اف که برای چهارمین دوره پیاپی سمت ریاست جمهوری آذربایجان را در اختیار گرفته است، پس از اعلام نتایج نهایی آرا در پیامی اعلام کرد: 

"مردم جمهوری آذربایجان به ثبات، امنیت و توسعه رای دادند و ما آذربایجان قوی تری خواهیم ساخت."

الهام علی اف  از سال 2003 میلادی در مسند ریاست جمهوری آذربایجان قرار دارد. برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری آذربایجان با انتقاد احزاب مخالف این کشور مواجه شد. مخالفان انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری را اقدام خودسرانه الهام علی اف و دولت باکو اعلام کردند.

در این ارتباط، «علی کریملی» رییس جناح اصلاح طلب های حزب جبهه خلق جمهوری آذربایجان و از سیاستمداران مخالف دولت باکو با انتشار پیامی، از تصمیم الهام علی‌اف برای تغییر زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری انتقاد کرد و گفت:

"احزاب مخالف دولت آذربایجان تصمیم گرفته بودند که با آغاز فصل بهار در ماه مارس ۲۰۱۸ میلادی تجمعات سیاسی خود را در کشور آغاز کنند، اما حاکمیت با هدف ممانعت از آن زمان برگزاری انتخابات را ۶ ماه به جلو کشید."

«نوروز محمداف» دستیار رییس جمهوری آذربایجان در امور سیاست خارجی، به عنوان نخست وزیر جمهوری آذربایجان معرفی شد. 

نوروز محمداف که پیش از این دستیار رییس جمهوری آذربایجان در امور روابط خارجی بود، از سوی الهام علی اف به عنوان نامزد پست نخست وزیری به مجلس ملی این کشور معرفی شد.

وی در حالی در ماه آوریل به سمت نخست وزیری جمهوری آذربایجان منصوب شده است که پیش از آن، «آرتور راسی زاده» 82 ساله، به مدت 22 سال  این سمت را در اختیار داشت .

نکته قابل تامل این که رییس جمهوری آذربایجان بدون صدورحکمی مبنی بر برکناری آرتور راسی زاده از سمت نخست وزیری، نوروز محمداف را به عنوان نامزد نخست وزیری به مجلس ملی جمهوری آذربایجان معرفی کرد.

تعطیلی خبرگزاری آپا

پس از یک ماه تعطیلی موقت، مدیر خبرگزاری نیمه دولتی آپا به صورت رسمی تعطیلی این رسانه بزرگ آذری را اعلام کرد.

خانم «وصاله ماهرقیزی» مدیر خبرگزاری تعطیل شده آپا در ماه سپتامبر اعلام کرد: "مدیریت این خبرگزاری، خود تصمیم به تعطیلی آن گرفته است."

هولدینگ آپا، شامل خبرگزاری آپا، شبکه اینترنتی «آپا تی وی» و شماری سایت از جمله «آپا اسپورت»، «لنت آذ» و «کولیس» بود. این نخستین باری نبوده است که یک رسانه بزرگ و فعال در جمهوری آذربایجان تعطیل شده است.

پیش از این شبکه های رسانه ای و تلویزیونی (آ.ان.اس.جمهوری آذربایجان) متعلق به شخصی به نام «واحد مصطفی اف» نیز به سرنوشتی مشابه دچار شده بود.

این درحالی است که برخی از رسانه های مکتوب، دیداری و شنیداری وابسته به بخش خصوصی در جمهوری آذربایجان، به دلیل ورشکستگی و یا فقدان منابع مالی، از گردونه رقابت در عرصه های سیاسی جمهوری آذربایجان به حاشیه رانده شده اند.

با وجود آن که گفته می شود، خبرگزاری آپا یک فعل در جمله الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان را جا به جا کرده است، خانم وصاله ماهرقیزی در زمینه تعطیلی این رسانه بزرگ، گفت:

"ازمدت ها قبل «بازی های کثیفی» برای تصاحب دارایی های خبرگزاری آپا آغاز شده بود و تحریف «فعل یک جمله» از سخنان الهام علی اف صرفا" بهانه و فرصتی برای طراحان این بازی جهت پیشبرد نقشه های شان فراهم کرد."

تظاهرات ضد دولتی در خیابان های باکو

هزاران نفر از معترضان به سیاست های دولت الهام علی اف، با برپایی تظاهرات ضد دولتی در باکو، خواستار استعفای وی شدند.

در ماه ژانویه 2019، پیش از دوهزار نفر از مخالفان دولت باکو در چارچوب تشکیلاتی موسوم به «ائتلاف شورای ملی نیروهای دموکراتیک» با سردادن شعارهای ضد دولتی به سیاست‌های دولت باکو در زمینه برخورد با زندانیان سیاسی از جمله «مهمان حسین‌اف» اعتراض کرده و خواستار آزادی «مهمان حسین‌اف» و دیگر زندانیان سیاسی شدند. 

با توجه به تنگناها و محدودیت های اعلام شده توسط دولت باکو برای شرکت کنندگان در تظاهرات ضد دولتی احزاب مخالف، شکی نیست که حضور و مشارکت بیش از دو هزار تن در تجمع ائتلاف شورای ملی نیروهای دموکراتیک، نشان دهنده به تنگ آمدن مردم از سیاست های نادرست دولت الهام علی اف در عرصه های داخلی و خارجی است.

طی چندسال گذشته، تظاهرات ضددولتی احزاب مخالف عمدتا" اهداف خاص و تعریف شده ای داشته است. حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، پایان دادن به حیف و میل اموال دولتی و درآمدهای نفتی، اجرای برنامه های مبارزه با فساد و آزادی زندانیان سیاسی و اسلامگرا از جمله خواسته های معترضین به سیاست های دولت باکو در عرصه های داخلی بوده است.

آزادسازی اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان و بازگرداندن آوارگان آذری به خانه و کاشانه شان، پایان دادن به روابط گسترده با رژیم اشغالگر قدس، حمایت از سیاست های ملت های مظلوم و ستمدیده نظیر فلسطین و سوریه، تقویت همکاری با کشورهای مسلمان و همسایه نیز از جمله خواسته های معترضین در عرصه سیاست خارجی جمهوری آذربایجان بوده است. 

در یک جمع‌بندی کلی از وضعیت جمهوری آذربایجان در سال گذشته می توان به ناکامی ها و موفقیت های این کشور اشاره کرد. در بخش آزادسازی اراضی جمهوری آذربایجان می توان به تداوم ناکامی های این کشور حوزه قفقاز جنوبی اشاره کرد. در حالی که، در بخش های اقتصادی با افزایش نسبی قیمت های جهانی نفت، اوضاع اقتصادی این کشور نیز به سمت بهبودی پیش رفته است. 

در سال آینده نیز جمهوری آذربایجان همچنان با چالش هایی نظیر تداوم مناقشه ارضی با ارمنستان بر سر مالکیت منطقه قره باغ، اجرای طرح های توسعه اقتصادی در داخل و جذب سرمایه گذاری های خارجی مواجه خواهد بود.

بدیهی است که این چالش ها در عمل، جمهوری آذربایجان را با شرایط جدید و غیرقابل پیش بینی مواجه خواهد کرد.