تحولات ترکیه
طی یک سال گذشته ترکیه با چالش های داخلی و خارجی مختلفی از جمله تنش با کشورهای اروپایی بویژه اتریش، فرانسه، آلمان و هلند، تشدید اختلاف ها با آمریکا در بخش های مختلف و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی روبه رو بود.
«عمر چلیک» وزیر امور اتحادیه اروپای ترکیه صدر اعظم اتریش را به نژادپرستی متهم کرد.
عمر چلیک طی سخنانی در نخستین روزهای سال 1397، در کمیته امور خارجی پارلمان ترکیه گفت: مواضع ضد ترکیه‌ای دولت و شخص صدر اعظم اتریش از مخالفت به تخاصم تبدیل شده است. چلیک گفت: «سباستین کورتس» صدر اعظم اتریش با اتخاذ مواضع خصمانه علیه ترکیه "از نژادپرستان هم نژادپرست‌تر شده است."
وی همچنین با متهم کردن کورتس و دولت اتریش به دورویی، اعلام کرد: "این که بگویند باید مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا متوقف شود، اما در همان حال خواستار بهبود روابط در دیگر حوزه‌ها هستند، بزرگترین دروغی است که در اروپا گفته می‌شود.
روابط ترکیه و اتریش در اواخر سال 2016 میلادی و در پی ممانعت دولت وین از سفر سیاستمداران ترک به این کشور به منظور تبلیغ برای همه‌پرسی اصلاح و تغییر قانون اساسی، تیره شده است.
دولتمردان آنکارا در مساله پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا از یک وضعیت دوگانه رنج می برند. کشورهای اروپایی خواهان حفظ روابطی با ترکیه هستند که منافع غرب را تضمین کند. در مقابل، دولت های اروپایی نشان داده اند که تمایلی به تامین منافع ترکیه در رابطه با غرب ندارند.
در ارتباط با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا، «سینان جدی» پژوهشگر مسائل ترکیه در موسسه «استراتفور» (stratfor) معتقد است:
"ترکیه نمی تواند در آینده نزدیک وارد اتحادیه اروپا شود. اتحادیه اروپا بر روی مسائلی پا فشاری می کند که به نظر نمی رسد خواهان عقب نشینی از آن ها باشد. در مقابل، وضعیت فعلی ترکیه نیز زمینه ممانعت هر چه بیشتر این اتحادیه را برای پیوستن ترکیه فراهم می سازد."
تنش میان آنکارا و پاریس
«رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه، بار دیگر دولت فرانسه را به تشویق تروریست ها به ارتکاب جنایت متهم کرد.
اردوغان تصریح کرد: "دولت فرانسه با «پذیرایی از تروریست ها» در کاخ الیزه، آن ها را در ارتکاب به جنایت تشویق می کند."
طی چندسال گذشته بویژه از زمان آغاز جنگ سوریه، دولتمردان ترک همواره اتهام هایی نظیر ارتباط با تروریست ها و همراهی با آن ها علیه دولت های غربی ازجمله فرانسه مطرح کرده است.
باید گفت، تنش های آنکارا و پاریس زمانی شدت گرفت که «امانوئل ماکرون» رییس جمهوری فرانسه در روز 30 مارس سال 2018 میلادی در دیدار با یک هیأت نمایندگی سوری از یگان های مدافع خلق (YPG) و حزب اتحادیه دموکراتیک سوریه (PYD) که دولت ترکیه آن ها را گروه های تروریستی خطاب می کند، حمایت پاریس از روند برقراری ثبات در شمال سوریه را تضمین کرد.
دولت دمشق همواره حمله ارتش ترکیه به شهرهای سوریه را نقض حاکمیت ملی این کشور اعلام کرده است. درحقیقت، مقام های دولت ترکیه علاوه بر اشغال بخشی از اراضی سوریه (برغم مخالفت دولت دمشق) به عنوان میزبان با بسیاری از کشورهای جهان از جمله فرانسه سخن گفته اند که این اقدام مغایر با قوانین و عرف بین المللی است.
در حالی که دولت قانونی دمشق ضمن محکوم کردن تلاش های اشغالگرانه ارتش ترکیه و سایر اشغالگران غربی، خواستار خروج فوری نظامیان ترک از سوریه شده اند.
در ارتباط با رفتارهای نامناسب و مشکوک رهبران دولت آنکارا، «ضیا یلماز» (Zia yalmaz) یک کارشناس سیاسی فعال ترکیه در عرصه رسان های این کشور گفت:
"مقام های دولت آنکارا به عنوان کشوری شکست خورده در موضوع سوریه، تلاش دارند از تجزیه خاک ترکیه جلوگیری به عمل آورند."
اظهارات این کارشناس ترک به معنای آن است که مقام های دولت آنکارا به منظور جلوگیری از تجزیه ترکیه پیش دستی کرده و با یورش به سوریه، تلاش می کنند تقدیر دیگری را برای کشورشان رقم بزنند.
اردوغان پیروز انتخابات ریاست جمهوری ترکیه
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری 64 ساله ترکیه درانتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ماه ژوئن، بار دیگر با اکثریت آرا به پیروزی رسید.
شکی نیست که انتخابات زودهنگام 24 ژوئن که 18 ماه زودتر از تاریخ اصلی انتخابات برگزار شد، نقطه عطفی در تاریخ ترکیه است. بویژه که اجرای برخی از قوانین تغییر یافته و اصلاح شده قانون اساسی ترکیه، این کشور را در شرایط بی سابقه ای قرار خواهد داد.
در واقع، با پایان انتخابات ریاست جمهوری، ترکیه به طور رسمی از نظام پارلمانی خارج و وارد نظام ریاستی شده است و با توجه به اصلاحات قانونی، بیشتر اعضای نهادهای کلیدی کشور ازجمله قوۀ قضاییه و دادگاه قانون اساسی و نهادهای مشابه از سوی رئیس جمهوری انتخاب خواهند شد.
این امر به اردوغان فرصتی دیگری داد تا با یک دست کردن نهادهای اصلی و اساسی ترکیه، خواسته ها و اهداف خود را در این کشور اجرایی کند. جدا از نگرانی های داخلی و نگاه احراب موافق و مخالف به عملکرد اردوغان طی سال های آینده، به نظر می رسد برخی از همپیمانان ترکیه در غرب بویژه آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به شدت نگران اختلاف های آینده با این کشور فعال درخاورمیانه هستند.
درهمین زمینه، «الیزابت تئومان» درمقاله ای در پایگاه اینترنتی «فاکس نیوز» نوشت:
"درنتیجه اصلاحات جدید قانون اساسی، اردوغان آماده خواهد بود تا به زیان دیگر بازیگران منطقه ای، با شدت بیشتر برای گسترش حضور در منطقه، جامه عمل بپوشاند و حداقل تا سال 2028 میلادی در راس قدرت باقی بماند. این امر در شراکت ترکیه با آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اختلاف بوجود خواهد آورد."
پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری و موفقیت حزب حاکم «عدالت و توسعه» در انتخابات پارلمانی ترکیه در جریان انتخابات زودهنگام ماه ژوئن، در شرایطی بود که گفته می شود، مردم ترکیه از سیاست های اشتباه و برنامه های اقتصادی دولت اردوغان به تنگ آمده اند، نارضایتی از افزایش بیکاری تشدید شده و درآمدهای سرشار حاصل از رانت به جای تولید و جاذبه های ترکیه برای گردشگران و سرمایه گذاران خارجی از دست رفته است. با وجود این، انتخاب دوباره اردوغان به سمت ریاست جمهوری برای مردم ترکیه و همچنین کشورهایی که با این کشور رابطه دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است.
سایه قتل خاشقجی بر روابط آنکارا و ریاض
«جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد رژیم سعودی، روز دوم اکتبر پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه، ناپدید شد.
رژیم سعودی روز 19 اکتبر، بعد از 18 روز سکوت و تکذیب، سرانجام تحت فشارهای جامعه جهانی تایید کرد: جمال خاشقجی درکنسولگری این کشور به قتل رسیده است.
پیش از آن، نام این نویسنده منتقد در فهرست افراد بازداشتی و تحت تعقیب رژیم سعودی قرار داشت. وی از بیم دستگیرشدن در خارج از عربستان زندگی می کرد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه که از جمله افراد پیگیر در زمینه معرفی آمران قتل این نویسنده سعودی بوده است، اعلام کرد: "شواهد نشان می‌دهد، جمال خاشقجی با بی‌رحمی و به طور برنامه‌ریزی‌شده به قتل رسیده است."
روزنامه بریتانیایی گاردین نیز با انتشار گزارشی نوشت: "روند تحولات عربستان در سال های اخیر از یک الگوی واضح پیروی می کرده است. در واقع از زمانی که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان شده، ریاض هرگونه مخالفتی را صرفنظر از آن که از سوی چه کسی باشد، به طرز وحشیانه سرکوب کرده است."
به این ترتیب باید گفت: در سال گذشته، ترکیه سال پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. تخریب رابطه با اروپا و آمریکا، مداخلات هر چه بیشتر در امور داخلی کشورهای همسایه و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی 18 ماه پیش از زمان مقرر و تعیین شده و کشته شدن یک منتقد رژسم سعودی در خاک ترکیه از جمله مهمترین رویدادهای یکسال گذشته این کشور بوده است.
