تحولات پاکستان
محرومیت دائمی برخی از سران حزب مسلم لیگ نواز، پیروزی حزب تحریک انصاف در انتخابات پارلمانی، احضار رئیس جمهوری سابق پاکستان به دیوان عالی، لغو کمک 300 میلیون دلاری آمریکا به پاکستان، دیدار نخست وزیر پاکستان از عربستان و واکنش تند مردم و احزاب پاکستان به سفر ولیعهد عربستان به اسلام آباد از مهمترین تحولات یکسال گذشته پاکستان بود.
«محمد نواز شریف» نخست وزیر برکنار شده پاکستان، از سوی دادگاه عالی اسلام آباد به 10 سال حبس محکوم شد.
دادگاه اسلام آباد پایتخت پاکستان «محمد نواز شریف»، « مریم نواز» دختر و « صفدر» همسر وی را به جرم پولشویی و اختلاس، به ترتیب به 10، 7 و یک سال حبس و جریمه نقدی محکوم کرد.
دادگاه عالی پاکستان ماه ژانویه 2017 نواز شریف را به اتهام فساد مالی از سمت نخست وزیری برکنار و پس ازآن وی را برای همیشه از فعالیت های سیاسی محروم کرد.
نواز شریف و فرزندان وی، مریم نواز، حسین نواز و حسن نواز براساس اسنادی که موسسه پانامایی «موساک فونسکا» Mossack Fonseca، در سال های گذشته افشا کرد، به اتهام دست داشتن در فساد مالی، مجرم شناخته شدند و نواز شریف توسط حکم دادگاه عالی سلب صلاحیت و سپس برکنار شد.
حکم حبس ده ساله نواز شریف در حالی صادر شد که این شخصیت معروف سیاسی در پاکستان وعده بازگشت مجدد به فعالیت های سیاسی در این کشور را داده بود.
نواز شریف در سناریویی که محقق نشد، امیدوار بود با پیروزی حزب مسلم لیگ نواز در انتخابات پارلمانی 2018، قوانین پاکستان به گونه ای تغییر کند که زمینه برای حضور دوباره وی در عرصه سیاسی مهیا بشود.
سودای نواز شریف برای بازگشت به فعالیت سیاسی در حالی مطرح شد که چند ماه پیش دادگاه عالی پاکستان به محرومیت دائم وی از فعالیت سیاسی رای داده بود.
اگر چه برکناری و محرومیت مادام العمر از فعالیت سیاسی برای نواز شریف بشدت بر کاهش اقبال عمومی به حزب مسلم لیگ نواز که توانسته بود در سال ۲۰۱۳ بر رقبای خود پیروز شود تاثیر گذار بود اما رای به حبس ده ساله وی امیدهای اندک این حزب در انتخابات فرا رو را هم به یاس مبدل کرد.
پیش بینی ها در داخل پاکستان به خصوص در بین هواداران نواز شریف و حزب مسلم لیگ نواز این بود که دستگاه قضایی این کشور در خصوص پرونده فساد مالی وی به برکناری و محرومیت دائمی از فعالیت های سیاسی اکتفا می کند، اما رای دادگاه اسلام آباد به حبس ده ساله نواز شریف نشان داد که این نهاد قانون را بدون توجه به موقعیت افراد و احزاب اجرا می کند.
با توجه به اینکه پرونده فساد مالی نواز شریف با شکایت عمران خان رییس حزب تحریک انصاف در دستور بررسی قضایی قرار گرفت، صدور حکم حبس ده ساله برای رییس سابق حزب مسلم لیگ نواز سوژه ای جدید برای عمران خان بود که شعار ضد فساد را برای حزب خود در انتخابات پارلمانی برگزید.
با رای زندان ده ساله برای نواز شریف شاید بتوان گفت که سیطره خاندان شریف بر حزب مسلم لیگ به نقطه پایان نزدیک شده است.
حزب تحریک انصاف، پیروز انتخابات پارلمانی پاکستان
حزب تحریک انصاف پاکستان به رهبری عمران خان توانست پیروز انتخابات پارلمانی این کشور در ژوئن 2018 بشود.
عمران خان درنخستین نشست خبری خود پس از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی پاکستان و پیشتازی وی در این انتخابات در خصوص سیاست خارجی دولت آتی اسلام آباد گفت: "پاکستان نیاز به صلح و ثبات دارد و دولت آتی، روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران گسترش می دهد."
رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان همچنین افزود: "افغانستان تنها کشوری است که در امر مبارزه با تروریسم بیش از همه زیان دیده است."
عمران خان خاطرنشان کرد: "امنیت پاکستان در گرو امنیت افغانستان است و زمانیکه این کشور از آرامش برخوردار باشد، پاکستان نیز از این امر مستثنی نخواهد بود."
وی در عین حال از کشمیر به عنوان مهم ترین مساله میان پاکستان و هند یاد کرد و گفت: "مردم کشمیر تحت کنترل هند بیش از 30 سال گذشته هدف نقض حقوق بشر قرار دارند."
سخنان عمران خان دراولین نشست خبری پس از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی پاکستان که حزب تحریک انصاف با کسب 119 کرسی سایر احزاب را پشت سر گذاشت، ترسیم خطوط اصلی سیاست خارجی این کشور در دولت آینده اسلام آباد بود.
رهبرحزب تحریک انصاف با آسیب شناسی از سیاست خارجی پاکستان دستکم در دو دهه گذشته، در این نشست مسائلی را در خصوص روابط با همسایگان مطرح کرد که نوعی تغییر در اولویت های دیپلماسی این کشور محسوب شد.
اسلام آباد و تهران در مسیر گسترش روابط
تاکید عمران خان بر توسعه روابط با تهران حاکی از عزم جدی وی برای تقویت همکاری ها با تهران به دلیل نقش صادقانه ایران در کمک به تامین امنیت منطقه و همچنین جایگاه ایران در قالب شریک تجاری و اقتصادی قابل اتکا برای اسلام آباد است.
ایران که جزء تولیدکنندگان عمده انرژی در جهان است، می تواند نقشی موثر در تامین انرژی مورد نیاز پاکستان ایفاء کند.
«هومن پیمانی» کارشناس مرکز تحقیقات انرژی آسیا و اقیانوسیه می‌گوید:
"پاکستان برای تامین نیاز انرژی خود هیچ راهی به جز واردات گاز از ایران ندارد."
اگر چه دولتهای پیشین پاکستان هم در مسیر توسعه همکاری با تهران گام هایی برداشتند، اما طولانی شدن زمان اجرای خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان در سال های اخیر، نشانه ای از تاثیر پذیری این کشور از فشارهای آمریکا در جهت کاهش همکاری با ایران بود.
با توجه به مواضع سال های اخیرعمران خان در مخالفت با سیاست های یکجانبه آمریکا به خصوص حملات هواپیماهای سرنشین این کشور به مناطق قبایلی پاکستان و رویکرد ملی گرایانه وی، پیش بینی می شود رهبر حزب تحریک انصاف گام های موثری در توسعه مناسبات با ایران بردارد.
عمران خان علاوه بر تاکید بر لزوم تعمیق مناسبات با ایران به نکاتی راهبردی در خصوص جنگ افغانستان در مبارزه با تروریسم و آینده روابط اسلام آباد با کابل هم اشاره کرد.
با وجود آنکه در گذشته مقامات مختلف پاکستان، این کشور را بزرگترین قربانی تروریسم در منطقه معرفی می کرند، اما عمران خان در رویکردی متفاوت، افغانستان را بزرگترین قربانی افراط گرایی دانست که این مسئله می تواند بر ایجاد فضای مثبت روانی درروابط پر تنش کابل و اسلام آباد تاثیر معنا داری داشته باشد.
از نظرعمران خان، چالش و تنش در روابط خارجی پاکستان با همسایگان موجب اتلاف هزینه های مضاعف از سوی این کشور شده است و چنانچه سیاست خارجی اسلام آباد در مسیر تنش زدایی قرار بگیرد، تمرکز دولت پاکستان بر امور داخلی به ویژه ساماندهی اقتصادی این کشور بیشتر خواهد شد.
واکنش مردم پاکستان به سفر ولیعهد عربستان به اسلام آباد
سفر محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به پاکستان که تحت تدابیر شدید امنیتی انجام شد، واکنش تند مردم و احزاب این کشور را به همراه داشت.
محمد بن سلمان در دیدار از پاکستان با برخی مقامات سیاسی و نظامی این کشور گفتگو کرد.
البته قبل و همزمان با سفر ولیعهد عربستان به پاکستان تظاهرات گسترده ای در شهرهای مختلف این کشور در مخالفت با آل سعود برگزار شد.
خشم مردم پاکستان از سفر ولیعهد عربستان به آن کشور در چارچوب واکنشی بود که به طور معمول کشورهایی که محمد بن سلمان از آنها دیدار می کند، بروز پیدا کرد.
سیاست های ماجراجویانه عربستان در منطقه و جنایات این کشور در کشتار مردم یمن در چهارسال گذشته که محمد بن سلمان آنرا هدایت کرده است، موجب شده تا دیدارهای وی از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای با خشم مردم این کشورها مواجه شود.
از زمان اعلام خبر سفر ولیعهد عربستان به پاکستان از حدود یک هفته قبل از انجام این دیدار، اعتراض ها بتدریج گسترده تر شد و علاوه بر انتقاد های تند برخی احزاب و رسانه ها از میزبانی اسلام آباد از محمد بن سلمان، مردم نیز در شهرهای مختلف پاکستان با برگزاری تجمعات، مخالفت خود را با این سفر اعلام کردند.
این نگرانی در بین معترضین در پاکستان در خصوص سفر ولیعهد عربستان به آن کشور وجود دارد که این دیدار و توافقات بین ریاض و اسلام آباد بر روابط پاکستان با کشورهای منطقه به ویژه همسایگان تاثیر منفی بگذارد.
به خصوص آنکه پیش از آغاز سفر محمد بن سلمان به پاکستان، ژنرال راحیل شریف فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش این کشور که در حال حاضر فرماندهی ائتلاف شکست خورده عربستان علیه مردم یمن را بر عهده دارد به اسلام آباد بازگشت و با برخی مقامات پاکستان دیدار کرد.
علامه راجه ناصرعباس جعفری دبیرکل مجلس وحدت مسلمین پاکستان گفته است:
"اسلام آباد با همکاری با عربستان در جنگ این کشور ضد مردم یمن وجهه پاکستان را در سطح بین‌المللی خدشه‌دار کرد."
مهمترین هدف ولعیهد عربستان از سفر به پاکستان جلب همکاری رسمی و جدی این کشور در جنگ علیه مردم یمن بود.
ریاض امید دارد، پس از موافقت با اعطای وام 12 میلیارد دلاری عربستان به پاکستان، ارتش این کشور برای نجات ائتلاف شکست خورده عربستان در جنگ یمن از ناکامی مطلق وارد این کارزار شود.
همین مسئله در ماه های اخیر حساسیت های گسترده مردم پاکستان در خصوص سیاست عمران خان نخست وزیر این کشور در گسترش مناسبات با ریاض را برانگیخته است.
البته اعتراضات در پاکستان درباره سفر ولیعهد عربستان پس از سخنان شاه محمود قریشی وزیر خارجه آن کشور شدت بیشتری پیدا کرد.
وی در مصاحبه با روزنامه الحیاه گفت: "پاکستان کشور دوم محمد بن سلمان است و دیدار وی از پاکستان افتخاری برای این کشور است."
طرح این گونه اقدامات تامل برانگیز از سوی وزیر خارجه پاکستان درباره میزبانی این کشور از محمد بن سلمان در حالی که مردم پاکستان همانند سایر مسلمانان جهان از اقدامات ریاض در جنایات علیه مردم یمن که عربستان را به رژیمی کودک کش تبدیل کرده است تنفر شدیدی پیدا کرده اند، برای حزب حاکم تحریک انصاف پاکستان چالش های بسیاری را ایجاد کرد.
