در سوگ ماه سامرا

در سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) بر محمد(ص)، رسول خدا و خاندان پاک و مطهرش، سلام و درود می فرستیم و خدا را به خاطر وجود این سرچشمه های هدایت سپاس می گوئیم. 

هشتم ربیع الاول سال 260 هجری، روزی حزن انگیز  برای شهر سامرا بود؛ زیرا خبر شهادت امام عسکری در  جوانی همه جا را فرا گرفت. بازارها تعطیل شد و توده های محرومی که محبت خود را نسبت به امام، از ترس سرکوب نظام، نهان می داشتند، امروز عنان عواطف خروشان خویش را از کف دادند و شتابان وگریان به سوی خانه امام حرکت کردند.

امام حسن عسکری علیه السلام، یازدهمین پیشوای متقیان، در سال 232 ه. ق چشم به جهان گشود. پدرش امام دهم، حضرت هادی علیه السلام و مادرش بانویی پارسا و شایسته به نام حدیثه است. از آن جایی که امام حسن علیه السلام به دستور خلیفه عباسی در سامرا در محله عسکر سکونت اجباری داشتند «عسکری» نامیده می شود. از مشهورترین القاب حضرت؛ نقی و زکی و کنیه اش ابومحمد است. او 22 ساله بود که پدر ارجمندش به شهادت رسید. مدت امامتش شش سال و عمر شریفش 28 سال بود. ایشان در خانه خود در شهر سامرا کنار مرقد پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد. اینک در سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) بر محمد ، رسول خدا و خاندان پاک و مطهرش، سلام و درود می فرستیم و خدا را به خاطر وجود این سرچشمه های هدایت سپاس می گوئیم . 

زندگی مردان بزرگ سراسر پندآموز و عبرت ‏آمیز است و کسانی که به دنبال راه هدایت و سعادت هستند باید پیرو و دنباله رو آنانی باشند که دانای راز و بَلَد راهند و امام حسن عسگری(ع) از کوکبهای درخشان هدایتگری هستند که مرام ایشان نشانگر معرفت والایشان است. امامی که از خوف و خشیت خداوند همواره سر بر سجده می‏ نهادند، روزها را به روزه می‏ نشستند و شبها را به نیایش بر می‏ خاستند. ایشان عابدترین شخص عصر خود بود. «محمد شاکری» از همراهان امام می‏گوید: امام علیه السلام در محراب عبادت می ‏نشست و سجده می‏ کرد. من می ‏خوابیدم و بیدار می‏ شدم، او هنوز در حال سجده بود.»

بعد از شهادت امام هادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) در حالی که جوانی 22 ساله بود، مسئولیت امامت مسلمین را برعهده گرفت. آن حضرت در شش سال دوران امامت، همواره زیر ذرّه بین مراقبان و جاسوسان حکومت بود. در عصری که تیرگی بر افکار مردم سایه افکنده و انواع بدعتها به دین راه یافته بود، امام حسن عسکری(ع) با بیان نافذ و تاثیرگذار خود، حقیقت دین را برای تشنگان حقیقت آشکار می ساخت. امام در راه دفاع از تعالیم اصیل و ناب اسلامی بسیار کوشید. آن حضرت انحرافات فِرق مختلف اسلامی را گوشزد می کرد و راه رهایی و رسیدن به رستگاری را به حق طلبان نشان می داد. آیت الله خامنه ای ، رهبر انقلاب اسلامی ایران در توصیف  اعتراف مخالفان به فضل و شجاعت و استقامت امام حسن عسکری بیان می کنند: «امامی که موافقان، شیعیان، مخالفان، غیرمعتقدان، همه، شهادت دادند و اعتراف کردند به فضل او، به علم او، به تقوای او، به طهارت او، به عصمت او، به شجاعت او در مقابل دشمنان، به صبر و استقامت او در برابر سختی‌ها، این انسان بزرگ، این شخصیت باشکوه، وقتی به شهادت رسید، فقط بیست و هشت سال داشت. در تاریخ پرافتخار شیعه، این نمونه‌ها را کم نداریم. پدر امام زمان عزیز ما با آن همه فضیلت، با آن همه مقامات، با آن همه کرامات، وقتی با سم و جنایت دشمنان از دنیا رفت، فقط بیست و هشت سال داشت؛ این می شود الگو؛ جوان احساس میکند یک نمونه‌ی عالی در مقابل چشم دارد...این امام عسکری (علیه‌الصّلاةوالسّلام) است که در بیست و هشت سالگی به شهادت رسیده است؛ و این همه فضیلت، این همه مکرمت، این همه عظمت، که نه فقط ما به آنها قائلیم و مترنّمیم، بلکه دشمنانشان، مخالفانشان، کسانی که اعتقاد به امامت آنها نداشتند، همه اعتراف کردند.»

 زندگانی کوتاه امام حسن عسکری علیه السلام در محدودیت‏ها و خفقان سیاسی ـ اجتماعی حکومت عباسی سپری شد. ایشان 28 سال زندگی کرد. اما در این مدت کوتاه، حضوری بسیار موثر در جامعه آن روز داشت. شهادت امام در این سن، گویای این حقیقت است که خلفای ستمگر عباسی از وجود چنین شخصیت تاثیرگذاری درمیان مردم، بسیار نگران بودند. امام همواره مردم را به هوشیاری در امور دعوت می کرد و سیاستهای حاکمان ستمگر را مورد انتقاد قرار می داد. در شرایطی که جامعه از فقر، بی عدالتی و تبعیض در رنج بود ، چطور شخصیتی مانند امام حسن عسگری (ع) می توانست سکوت کند. آن حضرت با احساس مسئولیت فراوان نسبت به آنچه در پیرامونش می گذشت، به ایجاد آگاهی سیاسی، بیداری فکری درمیان پیروان خود پرداخت. عباسیان با دربند کردن امام و ایجاد مانع بر سر ارتباط مستقیم مردم با ایشان، دشمنی دیرینه خود را با خاندان حقیقت جوی علوی ابراز می‏ کردند. گرچه امام حسن عسکری علیه السلام به حکم اوضاع نامساعد و محدودیت بسیار شدیدی که حکومت عباسیان برقرار کرده بود، موفق به گسترش دامنه دانش خود در سطح جامعه نشد، اما در عین حال، در همان فشار و خفقان شاگردانی تربیت کرد که هر کدام به سهم خود در نشر و گسترش معارف اسلام و رفع شبهات دشمنان نقش موثری داشتند. شیخ طوسی(ره) شاگردان حضرت را متجاوز از صدنفر ثبت کرده است که در میان آنها چهره های روشن و شخصیت های برجسته ای مانند احمد اشعری قمی، عثمان بن سعید عَمْری، علی بن جعفر و محمد بن حسن صفّار به چشم می خورند.

یازدهمین ستاره آسمان ولایت، حضرت امام حسن عسکری علیه السلام از جایگاه ویژه ای در میان معصومین علیهم السلام برخوردار است؛ زیرا ایشان باید پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام را برای ورود به دوران غیبت امام معصوم علیه السلام آماده می کرد. در عصری که تیرگی بر افکار سایه افکنده و انواع بدعتها در دین راه یافته بود ، امام حسن عسکری (ع) حقیقت دین را به صورت شفاف و روشن برای مردم مطرح ساخت . جالب‏ترین فعالیت سیاسی امام عسکری علیه السلام تقویت و توجیه سیاسی رجال مهم شیعه در برابر سختی‏های مبارزه برای دفاع از آرمان‏های تشیع بود. از آنجا که شخصیت‏ های بزرگ شیعه در فشار بیشتری بودند، امام با راهنمایی‏های خویش می‏ کوشید میزان بردباری و آگاهی آنان در برابر فشارها، تنگناها و تنگدستی‏ها فزونی یابد تا بتوانند مسئولیت خطیر اجتماعی، سیاسی و وظایف دینی خود را به خوبی انجام دهند. امام عسکری علیه السلام در نامه ‏ای به «علی بن حسین بن بابویه قمی»؛ از فقهای بزرگ شیعه، پس از بیان توصیه‏ ها و رهنمودهای لازم، چنین یادآوری می‏ کند: «صبر کن و منتظر فرج باش که پیامبر فرموده است: برترین اعمال امت من انتظار فرج است. شیعیان ما پیوسته در غم و اندوه خواهند بود تا فرزندم، امام دوازدهم، ظاهر شود؛ همان کسی که پیامبر بشارت داده که زمین را از قسط و عدل پر خواهد کرد، هم‏چنان‏که از ظلم و جور پر شده باشد. ای بزرگ مرد و مورد اعتماد و فقیه من، صبر کن و شیعیان مرا نیز به صبر فرمان بده. زمین از آن خداست و هرکسی از بندگانش را بخواهد، وارث (حاکم) آن قرار می ‏دهد. فرجام نیکو، تنها از آنِ پرهیزکاران است. سلام و رحمت خدا و برکات او بر تو و همه شیعیان باد.»

نگاه خاندان رسالت به مسائل مادی و زندگی دنیایی به گونه ‏ای بود که بتوانند با خشنودی پروردگار، مشکلات مردم را حل کنند. بنابراین در موارد رضایت پروردگار از مصرف دارایی و ثروت خود دریغ نمی‏ کردند. «ابویوسف» ـ شاعر متوکل عباسی ـ روایت کرده است: پسری برایم زاده شد در حالی که تنگ‏دست بودم. به عده‏ ای یادداشت نوشتم و از آنان کمک خواستم. با ناامیدی بازگشتم. بر گرد خانه امام حسن عسکری علیه السلام یک دور چرخ زدم و به سوی در رفتم که ناگهان ابوحمزه که کیسه‏ ای سیاه در دست داشت، بیرون آمد. درون کیسه چهارصد درهم بود. او گفت: سرورم می‏گوید: این مبلغ را برای نوزادت خرج کن که خداوند در او برای تو برکت قرار دهد.»

با عرض تسلیت مجدد سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع)، گوهری  از گنجینه کلام ایشان را برگزیده ایم که می شنوید. ایشان می فرماید: «شما را به تقوای الهی، پرهیزکاری در دین، کوشش در راه خدا، راست‏گویی، ادای امانت به آن‏که چیزی به شما سپرده است ـ چه نیک و چه بد ـ طول سجده ‏ها و رفتار خوب با همسایگان ـ که پیامبر بدان مبعوث شده است ـ سفارش می‏ کنم. هنگامی که کسی از شما در دین پرهیزکار باشد، در گفته‏ هایش راست بگوید، امانت‏داری درست‏کار باشد و با مردم خوش خُلقی کند؛ می‏گویند: او شیعه است و این مرا خشنود می‏کند. از خدا بترسید. زینت ما باشید نه خار چشم ما. نیکی ‏ها را به سمت ما آورید و زشتی‏ ها را از ما دور کنید. هر خوبی که گفته شود، در ما است و هر بدی که به ما نسبت داده شود، از آن دور هستیم. حق ما در کتاب منصوص الهی و پیوند ما با رسول خدا صلی الله علیه و آله آشکار و طهارت ما به وسیله پروردگار عیان است. کسی جز ما نمی ‏تواند چنین ادعایی کند مگر دروغ‏گویان. همواره نام خدا را به یاد آورید و مرگ را فراموش نکنید. پیوسته قرآن بخوانید و بر پیامبر اکرم درود بفرستید؛ زیرا در صلوات بر پیامبر خدا ده حسنه است. وصایای مرا حفظ کنید. شما را به خدا می‏ سپارم و به همه سلام می‏ رسانم.»