چگونه اصفهان به مرکز صنایع دستی ایران تبدیل شد؟

پارس‌تودی- هنرگران اصفهانی در ایران قرن‌هاست که صنایع دستی سنتی مثل میناکاری، قلمکاری و خاتم‌کاری را حفظ کرده‌اند.

استان اصفهان در مرکز ایران، همواره به عنوان پایتخت صنایع دستی این کشور شناخته می‌شود. در این استان، صنایع دستی تنها به عنوان سوغاتی یا میراث فرهنگی دیده نمی‌شوند، بلکه به یک صنعت میلیاردی تبدیل شده‌اند که شغل‌های زیادی ایجاد می‌کنند و صادرات و گردشگری را رونق می‌بخشند. به گزارش پارس‌تودی به نقل از پرس‌تی‌وی، هنرگران اصفهانی، مهارت‌های خود را به عنوان منبعی مهم برای اقتصاد محلی حفظ کرده‌اند. استادکاران در بازارها و کارگاه‌ها، مهارت‌های خود را از نسل‌های قبل به نسل‌های جدید منتقل می‌کنند و این‌گونه میراث ایرانی را حفظ می‌کنند.

اصفهان در دوران صفوی به عنوان "جواهر تاج صنایع دستی ایران" شناخته می‌شد و هنوز هم هنرمندان اصفهانی به حفظ این مهارت‌ها ادامه می‌دهند. هنرگران اصفهانی صنایع دستی مختلفی مانند میناکاری (نقاشی روی فلزات)، خاتم‌کاری (تزئین چوب)، قلمزنی (حکاکی روی فلز)، آیینه‌کاری، فیروزه‌کوبی، فرش‌بافی، سفالگری، کاشی‌کاری، گلدوزی و قلمکاری را به یادگار نگه داشته‌اند.

60 درصد از صنایع دستی ایران در اصفهان تولید می‌شود

اصفهان حدود 60 درصد از صنایع دستی ایران را تولید می‌کند و 200 رشته از 300 رشته صنایع دستی ایران در این استان به اجرا در می‌آید. در حدود 70 هزار هنرمند در این استان فعال هستند و در حدود 9 هزار کارگاه مشغول به کارند. صادرات این صنایع دستی، پتانسیل اقتصادی بالای این صنعت را نشان می‌دهد. در سال مالی که در اسفند 1402 پایان یافت، صادرات صنایع دستی اصفهان به بیش از 15 میلیون دلار رسید که تقریباً دو برابر سال قبل بوده است. در نه ماه اول سال مالی گذشته (از 21 مارس تا 20 دسامبر 2024) صادرات به 7.6 میلیون دلار رسید.

گردشگری نیز یکی از عوامل رشد صنعت صنایع دستی در اصفهان است. در ایام نوروز 1404، حدود 1.6 میلیون گردشگر به اصفهان سفر کردند و 600 غرفه صنایع دستی حدود 250 میلیارد ریال فروش داشتند.

اصفهان؛ مقصد گردشگری محبوب

شناخت جهانی اصفهان نیز جایگاه آن را به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری تقویت کرده است. در سال 2015، شورای جهانی صنایع دستی اصفهان را به عنوان شهر جهانی صنایع دستی معرفی کرد و این اولین شهری بود که چنین عنوانی را دریافت کرد. همچنین در سال 2023، یونسکو اصفهان را به عنوان شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای مردمی معرفی کرد.هنر قلمکاری که یک تکنیک چاپ پارچه با استفاده از مهرهای چوبی است، نیز در سال 2023 به ثبت جهانی رسید. این هنر که بیشتر روی پارچه‌های پنبه‌ای چاپ می‌شود، با طرح‌های گل، هندسی و خوشنویسی ایرانی شناخته می‌شود و ارتباط نزدیکی با دیگر هنرهای ایرانی مثل فرش‌بافی دارد.

صنایع دستی اصفهان در سطح جهانی شناخته شده‌اند

قلمکاری دومین هنر اصفهان بود که به صورت جهانی به ثبت رسید، بعد از میناکاری که هنر نقاشی روی فلزات است. در سال 2024، هنر ساخت کاشی‌های هفت‌رنگ اصفهان به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی آن به رسمیت جهانی رسید. این کاشی‌ها هنوز هم در بناهایی مثل مسجد امام و مسجد شیخ لطف‌الله در اصفهان به چشم می‌خورند. این افتخارات علاوه بر جنبه نمادین خود، موجب جذب گردشگر، گسترش بازارهای بین‌المللی و حفظ مهارت‌های سنتی می‌شوند.

صنایع دستی؛ جایگزینی برای نفت در اقتصاد ایران

صنایع دستی به عنوان یک بخش مهم از اقتصاد ایران، می‌توانند جایگزینی برای نفت باشند. این صنایع نیاز به زیرساخت‌های زیادی ندارند، شغل‌های متنوعی ایجاد می‌کنند و به دیپلماسی فرهنگی این کشور کمک می‌کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که صنایع دستی به یکی از قوی‌ترین صادرات غیرنفتی ایران تبدیل شده‌اند و برای بسیاری از هنرمندان، درآمد پایدار و ثابت به ارمغان می‌آورند. از میناکاری و خاتم‌کاری گرفته تا فرش‌بافی و قلمزنی، کارگاه‌های اصفهان نشان می‌دهند که چگونه صنایع دستی سنتی می‌توانند به شکوفایی اقتصادی مدرن تبدیل شوند و همچنان به پیشرفت اقتصادی ایران کمک کنند.

mrt