قائنات در خراسان جنوبی، زادگاه مرغوب‌ترین زعفران جهان
-
قائنات در خراسان جنوبی، زادگاه مرغوب‌ترین زعفران جهان
پارس‌تودی- برای قرن‌ها، زعفران قائنات در استان خراسان جنوبی ایران به عنوان یکی از مرغوب‌ترین و خوش‌عطرترین زعفران‌های جهان شناخته شده است.
قائنات که از بیابان‌های وسیع جنوب نیشابور تا سیستان در مرز پاکستان امتداد دارد، از دیرباز مهد کشت زعفران اصیل ایرانی بوده است. به گزارش پارس‌تودی به نقل پرس‌تی‌وی، کارشناسان می‌گویند پیاز زعفران در مناطق سرد و نیمه‌خشک با بارندگی مناسب بهترین عملکرد را دارد؛ و همین اقلیم خاص است که به زعفران قائنات خلوص و قدرتی استثنایی بخشیده است.
زمستان‌های سرد، بارندگی اندک و خاک حاصلخیز و زهکشی‌شده، شرایطی ایده‌آل برای رشد گل زعفران در این منطقه فراهم کرده‌اند.
شهرت جهانی زعفران قائنات به دلیل غلظت بالای ترکیبات شیمیایی کلیدی آن است: «کروسین» برای رنگ، «سافرنال» برای عطر و «پیکروکروسین» برای طعم. این ترکیبات در قائنات بیشتر از تقریباً هر نقطه دیگری در جهان یافت می‌شوند و همین ویژگی، زعفران قائنات را به معیار طلایی گران‌ترین ادویه دنیا تبدیل کرده است.
در سال ۲۰۱۸، برند زعفران قائنات به رسمیت شناخته شد و نشان ملی کیفیت را دریافت کرد؛ افتخاری که جایگاه این محصول را به عنوان نماد برتری ایرانی در سطح جهانی تثبیت کرد.
بر اساس گفته‌های محسن اسفندیاری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، سطح زیر کشت زعفران در این استان اکنون به ۱۶٬۱۲۱ هکتار رسیده است.
بزرگترین شهرستان‌های تولیدکننده زعفران در استان عبارتند از: قائنات با ۵٬۰۰۰ هکتار، سرایان با ۳٬۴۵۷ هکتار و فردوس با ۳٬۱۷۷ هکتار.
عملکرد متوسط در مزارع مدیریت‌شده حدود ۲٫۴ کیلوگرم زعفران خشک در هر هکتار است و بیش از ۲۳٬۵۰۰ خانوار کشاورز در خراسان جنوبی معیشت خود را از طریق زعفران تأمین می‌کنند.
این استان از نظر کیفیت زعفران رتبه نخست کشور را دارد و از نظر حجم تولید، پس از استان هم‌جوار خراسان رضوی، در جایگاه دوم قرار گرفته است.
برداشت زعفران از اواخر مهر آغاز می‌شود و تا اوایل آذر ادامه دارد؛ زمانی که هزاران کارگر فصلی در صبح‌های خنک، پیش از گرم شدن هوای کویری، گل‌های بنفش زعفران را با دست می‌چینند.
قدرت صادراتی ایران در بازار زعفران جهان
ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان، به‌گفته سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، نه‌تنها تأمین‌کننده اصلی این ادویه گران‌بهاست، بلکه زعفران به یکی از ارکان مهم صادرات غیرنفتی و میراث فرهنگی کشور تبدیل شده است.
در نیمه نخست سال جاری خورشیدی (از ۱ فروردین ۱۴۰۴)، بیش از ۹۹٫۵ تن زعفران به ارزش بیش از ۹۴ میلیون دلار از ایران صادر شده است؛ آماری که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۷۳ درصد رشد حجمی و ۴۵ میلیون دلار افزایش ارزش را نشان می‌دهد.
بیشتر این صادرات در قالب بسته‌های کوچک خرده‌فروشی ۱۰ تا ۳۰ گرمی انجام شده که موجب افزایش ارزش برند زعفران ایرانی در بازارهای جهانی و فاصله گرفتن از فروش فله‌ای با حاشیه سود پایین شده است.
بر اساس آمار گمرک، امارات متحده عربی با واردات ۲۹٫۶ تن به ارزش ۲۹٫۱ میلیون دلار، اسپانیا با ۱۹٫۶ تن (۱۸٫۹ میلیون دلار)، چین با ۱۲٫۶ تن (۱۲٫۵ میلیون دلار)، افغانستان با ۱۰٫۵ تن (۱۰٫۳ میلیون دلار) و آلمان با ۳ تن (۱٫۶ میلیون دلار) از بزرگترین خریداران زعفران ایران در این بازه زمانی بوده‌اند.
سایر واردکنندگان شامل بریتانیا، هلند، بلژیک، سوئیس، عراق، ترکیه، عمان، فیلیپین، هنگ‌کنگ و استرالیا بوده‌اند.
در مقایسه، ایران در مدت مشابه سال گذشته ۵۷ تن زعفران به ارزش ۴۹٫۴ میلیون دلار صادر کرده بود که نشان‌دهنده رشد چشمگیر صادرات از نظر حجم و ارزش است.
نماد فرهنگ و پایداری
زعفران برای ایرانیان فراتر از یک ادویه است؛ نمادی از استقامت، هنر و هویت ملی.
از دستان کشاورزان قائنات در سپیده‌دم‌های سرد پاییز تا بسته‌بندی‌های شکیل روی قفسه‌های مادرید، دبی یا شانگهای، هر گرم زعفران روایت‌گر میراث و هنر ایرانی است.
فراتر از ارزش اقتصادی، کشت زعفران زندگی هزاران خانواده روستایی را تأمین می‌کند، مانع مهاجرت از روستاها می‌شود و سنتی چندصدساله را حفظ می‌کند که با نام ایران گره خورده است.
امروز زعفران قائنات هم مایه افتخار است و هم منبعی برای رونق اقتصادی.
رشته‌های سرخ و خوش‌عطر آن همچنان بیابان‌های ایران را به سفره‌ها و آزمایشگاه‌های جهان پیوند می‌زنند.
در هر معنا، قائنات قلب تپنده صنعت زعفران جهان باقی مانده است؛ سرزمینی که آفتاب، خاک و تلاش انسان، طلای ناب می‌آفرینند.
hk
