سفر به دنیای طعم‌های ایرانی؛ از خیابانهای چابهار تا خورشت «فسنجان ملس»
-
سفره ایرانی؛ رنگارنگ با غذاهای خاص و طعم فراموش ناشدنی
ایران با داشتن اقلیم چهارگانه، اقوام، تاریخ، بناهای تاریخی و فرهنگی هزاران ساله از جمله کشورهایی است که قابلیت‌های فراوانی در حوزه گردشگری دارد. علاوه بر این قابلیت‌ها، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، گردشگری خوراک نیز به یکی از جاذبه‌های مهم کشورها تبدیل شده است که در این زمینه نیز ایران با تنوع غذایی بالا، دارای پتانسیل بی‌نظیری است.
به گزارش پارس تودی، در خصوص جاذبه‌های گردشگری خوراک در ایران با «سروش پرهامی»، دانش‌آموخته مدیریت برنامه‌ریزی گردشگری و پژوهشگر خوراک، گفت‌وگو کردیم. او معتقد است خوراک یک رسانه است و در توضیح این جمله می‌گوید: «خوراک دومین عاملی است که گردشگران را در جهان جذب می‌کند. خوراک هویت یک مکان را معرفی می‌کند و ابزاری مهم برای نمایش آداب و رسوم و فرهنگ جاری است.»
پرهامی ادامه می‌دهد: «اصالت خوراک، ادبیات آن است و مزه‌ها و ادویه‌ها حروف آن را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل خوراک‌ها در مناطق مختلف، متفاوت هستند حتی اگر ماهیت اصلی آنها یکسان باشد. برای مثال کسی که در شیراز غذا می‌خورد معمولاً با غذایی با گوشت گوسفند و کم ادویه روبرو می‌شود و طعم و اصالت غذا تغییر نمی‌کند. از اینجاست که موضوع، هیجان‌انگیز و قابل تجربه می‌شود.»
غذاهای ایرانی درون‌گرا هستند
پرهامی در توضیح این جمله می‌گوید: «شما از ظاهر غذای ایرانی نمی‌توانید طعم و مزه آن را تشخیص دهید و حتی نمی‌دانید با چه چیزی طرف هستید. برای مثال اگر استیک را امتحان می‌کنید، از ظاهرش متوجه می‌شوید که گوشت خواهید خورد یا مثلاً فندوی سوئیسی با همه تنوعش در نهایت پنیر است، اما غذای ایرانی این‌گونه نیست. شما باید فسنجان را تست کنید تا بفهمید با چه چیزی روبرو هستید. این ویژگی جذاب محسوب می‌شود.»
تنوع مواد اولیه؛ ویژگی خاص در گردشگری خوراک ایران
ایران دارای اقلیم‌های متنوعی است و در بسیاری از مناطق، اختلاف ارتفاع بالایی وجود دارد؛ این موضوع سبب می‌شود که محصولات کشاورزی متنوعی در یک منطقه تولید شود. برای مثال در برخی مناطق ایران، درخت نخل در کنار درخت گردو یا برنج در کنار گندم کاشته می‌شود. این تنوع در یک منطقه، قابلیت تولید خوراک‌های متنوع و خاص هر منطقه را فراهم می‌کند. برای نمونه، برنج جنوب ایران کاملاً متفاوت با برنج شمال است و این تفاوت، غذاهای منطقه را خاص می‌کند.
روغن زیتون، ادویه‌ها، ماهی، برنج و گوشت در ایران؛ متنوع و خاص
پرهامی در مورد تنوع مواد غذایی ایران ادامه می‌دهد: «تنوع روغن زیتون، ادویه‌ها، برنج و حتی گوشت در ایران بسیار جالب توجه است. ما انواع زیتون و روغن زیتون، ادویه‌ها و برنج‌های مختلف داریم که غذاها را خاص می‌کنند. ایران همچنین دارای محصولاتی منحصر به فرد مثل انار، گل‌سرخ، زعفران و پسته است که به تنوع خوراکی کشور اضافه می‌کند.»
بازارهای محلی؛ جاذبه‌های گردشگری خوراک
بازارهای محلی محصولات کشاورزی از جاذبه‌های مهم گردشگری خوراک در ایران هستند. این بازارها در شمال و جنوب کشور و شهرهای مختلف وجود دارند و مکانی زیبا برای تجربه غذاهای محلی محسوب می‌شوند.
قصه‌ها و اسطوره‌های جذاب در بخش خوراک و نوشیدنی
پرهامی همچنین به وجود قصه‌ها و روایت‌های متنوع در بخش خوراک اشاره می‌کند که به جذابیت این حوزه می‌افزایند. برای مثال، می‌توان به داستان عروسی درخت نارنج در شیراز اشاره کرد که نمادی از این قصه‌هاست.
غذاهای خیابانی؛ یکی از محورهای گردشگری خوراک
اختصاص خیابانهای خاص به غذا موضوعی است که در جهان مورد توجه قرار گرفته است. غذاهایی که در این خیابان‌ها عرضه می‌شوند باید ویژگی‌هایی مثل قیمت مناسب، آماده‌سازی سریع و طعم‌های متنوع داشته باشند. نمونه‌ای از این خیابان‌ها در چابهار وجود دارد که باید توسعه یابد.
ردپای غذاها در اطلس غذایی
یکی از موضوعات مهم در گردشگری خوراک، تهیه اطلس خوراکی است و ایران با تنوع مواد غذایی خود، پتانسیل خوبی در این زمینه دارد. می‌توان ردپای غذاها را در اطلس‌ها دنبال کرد و آنها را به مواد غذایی مشابه در کشورهای دیگر متصل کرد. مثلا گستره خوراک‌های خمیری را دنبال کنیم از دامپینگ چین به منتو افغانستان ،جوش‌پره گناباد ایران ،خینکالی گرجستان و مانتی ترکیه می رسیم و این بسیار شگفت‌آور است.
خوراک؛ راهی برای نزدیکی بیشتر انسان‌ها
پرهامی با اشاره به برگزاری رویدادهای غذایی کشورهای مختلف می‌گوید: «خوراک ابزاری برای شبکه‌سازی و ارتباط میان انسان‌هاست. غذا می‌تواند زبان مشترک مردمانی شود که در فواصل جغرافیایی دوری از هم قرار دارند. آنها می‌توانند به واسطه غذا ساعت های متمادی باهم ارتباط برقرار کنند.»
مشترکات غذایی میان کشورهای مختلف
موضوع جالب توجه اشتراک غذایی بسیار میان کشورهای مختلف جهان است. در بسیاری از کشورهای جهان ما شاهد غذاهایی با نام‌های متفاوت اما با مواداولیه مشترک هستیم. برای مثال ما در اقلید فارس که در ارتفاع 4 هزار متری در کوه های بل واقع شده، «کلوخ‌پزان» را داریم و در کشور پرو در همان ارتفاع در کوه آند «هواتیا» را. (غذاهایی با سیب زمینی که به گونه خاص با آتش درست می‌شود). این شباهت غذایی با این فاصله جغرافیایی جالب توجه است.
مشترکات غذایی بسیار با کشورهای همجوار
ما رویداد هند، افغانستان، چین و ژاپن و برخی کشورهای دیگر را هم برگزار کردیم. در موضوع افغانستان شباهت‌های غذایی زیادی بین ماست. غذای اصلی افغانستان قابلی‌پلو است که در مناطق مختلف ایران به نام‌های دیگر بسیار شبیه به قابلی‌پلو آنها طبخ می‌شود. در مرزهای جنوبی ایران، سیستان و بلوچستان ما غذاهای مشابهی با غذاهای هندی و پاکستانی می بینیم. با عراق و ترکیه نیز مشترکات غذایی بسیاری داریم.
مراقبت سینه به سینه از میراث‌ها
پرهامی تأکید می‌کند که برای حفظ فرهنگ غذایی، غذاها باید در خانه‌ها و میان مردم طبخ شوند و تنها محدود به رستوران‌ها یا طبقات خاص نباشند.
آشپزهای ایرانی و تلاش برای کسب جایگاه‌های جهانی
در سال‌های اخیر، آشپزهای ایرانی تلاش‌های بسیاری برای بهبود و معرفی غذاهای ایرانی کرده‌اند و برخی از آنها توانسته‌اند در عرصه‌‌های بین‌المللی بدرخشند، که این خود نویدبخش آینده‌ای روشن در این حوزه است.
عبارات کلیدی: سفره ایرانی، غذاهای ایرانی، طعم غذا، فرهنگ، مشترکات غذایی، اطلس غذا
A.D
