خدا را بخوان چه در سختی چه در خوشی / جایگاه دعا در زندگی
-
خدا را بخوان چه در سختی چه در خوشی / دعا در زندگی
پارستودی- به گفته یک محقق، انسانها وقتی آسیب میبینند میفهمند فقط خدا تعیین کننده است و به یاد پناه بردن به خدا میافتند، ولی در خوشی و نعمت، برای غیر خدا هم نقش قائل میشوند، یادشان میرود که همه معادلات و مدیریت هستی فقط دست خداست.
با خدا صحبت کردن نه فقط برای سختیها که برای خوشیها هم هست. دعا در تفکر اسلامی و قرآنی بسیار مهم است. در زمینه بررسی جایگاه دعا و نیایش و تأثیر آن بر روح و روان، دکتر محمد عابدی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ایران به گفتوگو با خبرگزاری مهر پرداخته که در این مطلب از مجله پارستودی گزیدهای از آن را مشاهده میکنید:
ساختار آفرینش انسانها به گونهای است که هر انسانی در بزنگاههای زندگی فردی و اجتماعی حتی در خلوتهای خود هر گاه به بن بست میرسد، ناخواسته رو به سوی خدا میکند و او را میخواند. یعنی دعا ویژگی مشترک و فطری همه بشریت است؛ البته ممکن است این حس مشترک خیلی خودش را در لایههای بیرونی شخصیت انسان به خاطر مسائل و تعلقات متنوع دنیایی نشان ندهد؛ ولی وقتی حوادث رخ میدهد و ثروت و قدرت و شهوت و آبرو و موقعیت و … کاری از دستش برای نجات انسان برنمی آید غبارها کنار میرود و انسان بازهم متوجه خدا میشود، خودش را در دامن او میاندازد.
آیات قرآن دقیقاً به حس دقیقه نودی همه انسانها توجه داده و آنها را به این سمت میکشاند که در طول نود دقیقه هم با یاد خدا بازی مرگ و زندگی را مدیریت کنید و در حالت عادی و روزمره زندگی هم خدا را فراموش نکنند و علیه دستورهای فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی او طغیان نکنند.
![](https://media.parstoday.ir/image/4c6ee06d3a98012i7h3_800C450.jpg)
انسانها وقتی آسیب میبینند میفهمند فقط خدا تعیین کننده است و به یاد پناه بردن به خدا میافتند، ولی در خوشی و نعمت، برای غیر خدا هم نقش قائل میشوند، یادشان میرود که همه معادلات و مدیریت هستی فقط دست خداست طبق آیات قرآن کریم خداوند میفرماید و اذا مس الانسان ضر دعا ربه منیبا الیه… هنگامی که به انسان زیانی رسد، پروردگارش را میخواند و به سوی او باز میگردد؛ امّا وقتی خدا نعمتی به او عطا کند، آنچه را به خاطر آن قبلًا خدا را میخواند از یاد میبرد و برای خداوند همتایانی قرار میدهد.
چند مثال را بررسی کنیم. مثال اول در مواجهه با دریا هنگام سوار شدن به کشتی است یکی از جاهایی که هر انسانی وقتی اولین بار میبیند حتماً در برابرش احساس کوچکی و ناتوانی میکند دریاست. خداوند از این تجربه بشر استفاده میکند تا او را متوجه سازد که دعا در فطرت هر بشری هست ولی بهتر است که این ابزار را صرفاً برای روزهای خطر نگه ندارد و در هر حالی متوجه خدا باشد و به خواست او زندگی کند. بر همین اساس میفرماید فاذا رکبو فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین…؛ هنگامی که سوار بر کشتی شوند، خدا را با اخلاص میخوانند (و غیر او را فراموش میکنند)؛ امّا هنگامی که خدا آنان را به خشکی رساند و نجات داد، باز مشرک میشوند.
در مثال دوم مواجه شدن او با موجهای خروشان دریاست که میفرماید و اذا غشیهم موج کالظلل دعوا الله مخلصین له الدین…؛ وقتی (در سفر دریا) موجی همچون ابرها آنان را بپوشاند (و بالا رود و بالای سرشان قرار گیرد)، خدا را با اخلاص میخوانند؛ امّا وقتی آنها را به خشکی رساند و نجات داد، بعضی راه اعتدال را پیش میگیرند (و به ایمان خود وفادار میمانند، در حالی که بعضی دیگر فراموش کرده راه کفر پیش میگیرند)؛ ولی آیات ما را هیچکس جز پیمانشکنان ناسپاس انکار نمیکنند.
قرآن در همین دقیقه نودها هم تاکید میکند که اگر بشر خدا را صدا بزند، جواب خواهد شنید. امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء…؛ کسی که دعای مضطرّ را اجابت میکند و گرفتاری را برطرف میسازد...
این آیهای است که همه ما صدها بار خدا را با آن خواندهایم، مخصوصاً در مساجد و تکیهها و … شنیدهاید که برای مریض بدحال، برای گرفتاری که کارد به استخوانش رسیده و…یعنی برای کسی که در حال اضطرار و طوفان زده است، این آیه را چند بار بخوانید امن یجیب المضطر اذا دهاه و یکشف السوء…؛ و این یعنی حتی اگر کسی و دستگاهی و کشوری و قدرتی کل طول بازی زندگی فردی و سیاسی و علمی و اقتصادی و… را غافل بود ولی دقیقه نود متوجه خدا شد، خدا باز هم رهایش نمیکند. این اوج شفقت، رحمت، مهربانی، آقایی داور هستی است که حتی لحظه آخر بخواهد برگردد، کنار بشر هست و قول هم می هد که رهایش نکند.
در همه آیاتی که عرض شد یک نکته مهم وجود دارد و آن توحید است (اشهد ان لا اله الا الله) رسیدن و شهود و درک اینکه فقط طبق خواست و اراده و قانون خدا باید زندگی کرد؛ یعنی خدا بارها تاکید میکند که حواست باشد و باور کن همه چیز به دست من است و برگی بی اذن من بر زمین نمیافتد و اگر قدرتی و شوکتی دست دیگران میبینی به اجازه من است و اگر نخواهم نه آتش قدرت سوزندگی پیدا میکند و نه دریا قدرت جریان و غرق کردن خواهد داشت نه تسلیحات بشری قابل استفاده خواهد بود بدان و بفهم که حتی تو به عنوان پیامبر اکرم (ص) وقتی تیر میاندازی به اذن من خدا است «و ما رمیت اذ رمیت و لکن الله رمی» پس در مسیر زندگی؛ در سبک زندگی؛ در مسائل اقتصادی؛ در مسائل زناشویی؛ در مسائل سیاسی و… فقط و فقط به دستورات من گوش بده؛ گمان نکن غیر من به صورت استقلالی و بدون اذن من میتوانند کاری برای تو بکنند. اگر به این رسیدی یعنی مضطری، یعنی غیر از من پناهی نمی یابی و میشوی مصداق «ففروا الی الله».
عبارات کلیدی: دعا چیست، چگونه دعا کنیم، استجابت خدا، خداوند صدای ما را می شنود، از خدا چه بخواهیم، دعا در قرآن