Իրանի և Արևելյան Ասիայի միջև ռազմավարական փոխազդեցությունները հնարավորություն են՝ կայունացնելու տարածաշրջանային դիրքը
Վերջին տարիներին ասիական երկրների, մասնավորապես՝ Չինաստանի հետ Իրանի հարաբերությունները մտել են նոր և ռազմավարական փուլ։ Այս գործընթացը, որն ուղեկցվում է երկարաժամկետ համաձայնագրերի ստորագրմամբ և տարածաշրջանային ինստիտուտներին անդամակցությամբ, կարող է դառնալ հարթակ՝ ասիական և համաշխարհային զարգացումներում Իրանի դիրքը կայունացնելու համար։
Վերջին տասնամյակում Իրանն իր արտաքին քաղաքականության մեջ հետևում է «Հայացք դեպի Արևելք» ուղուն։ Այս քաղաքականության շրջադարձային կետը Չինաստանի հետ ռազմավարական հարաբերությունների զարգացումն էր, որը այժմ համաշխարհային ասպարեզում հիմնական խաղացող է: Թեհրանի և Պեկինի միջև 25-ամյա համաձայնագիրը երկու կողմերի պատրաստակամության նշան է երկարաժամկետ ծրագրեր պլանավորելու և տարբեր ոլորտներում՝ էներգետիկայից և առևտրից մինչև անվտանգություն և տեխնոլոգիաներ, հարաբերություններն ընդլայնելու համար։
Համաձայնագրի շնորհիվ Չինաստանը դարձել է Իրանի կարևոր գործընկերը, իսկ այս փաստաթուղթը տարածաշրջանային և մյուս երկրների համար ազդանշան է, որ Թեհրանը նոր ուղղություն է ընտրել իր արտաքին քաղաքականության մեջ: Մյուս կողմից, այս գործընկերությունը կարող է օգնել Իրանին ունենալ ավելի շատ հնարավորություններ՝ Արևմուտքի ճնշման, մասնավորապես՝ պատժամիջոցների դեմ համագործակցության և փոխազդեցության համար։
ՇՀԿ-ին Իրանի անդամակցությունը նույնպես կարևոր քայլ է երկրի տարածաշրջանային դիրքերի ամրապնդման ուղղությամբ: ՇՀԿ կազմում Իրանը կանգնել է այնպիսի ասիական տերությունների կողքին, ինչպիսիք են Չինաստանը, Ռուսաստանը, Հնդկաստանը և Պակիստանը, և հնարավորություն ունի ավելի ծավալուն հարաբերություններ հաստատել՝ տնտեսական, անվտանգության և քաղաքական ոլորտներում։
Չնայած այս կարողությունների լիարժեք օգտագործումը դեռևս սկզբնական փուլում է, Իրանի ներկայությունը նման կառույցում, հստակ ուղերձ է համաշխարհային խաղացողներին, որ Թեհրանը չի կարող բացառվել տարածաշրջանային հավասարումներից։
Այնուամենայնիվ, կան նաև մարտահրավերներ, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ի ճնշող պատժամիջոցները, որոնք դարձել են Իրանի՝ Արևելքի, մասնավորապես՝ Չինաստանի հետ փոխգործակցության ընդլայնման հիմնական խոչընդոտը։ Արդյունքում՝ Պեկինն ավելի զգույշ է Թեհրանի հետ իր հարաբերություններում և չի օգտագործում Իրանի հետ հարաբերությունների ընդլայնման ողջ ներուժը։
Ընդհանուր առմամբ, Իրանն ունի արժեքավոր հնարավորություններ ասիական երկրների, մասնավորապես՝ Չինաստանի հետ փոխգործակցության մեջ։ Սակայն, որպեսզի այդ հնարավորությունները վերածվեն կայուն առավելությունների, պետք է ձևավորվի երկարաժամկետ շահերի վրա հիմնված արտաքին քաղաքականություն։ Արևելքի հետ Իրանի հարաբերությունների ապագան, առաջին հերթին, կախված է երկրի ներսում որոշումների կայացման նախաձեռնողականության մակարդակից և կայունությունից։ Եթե այս հարթակը ապահովվի, Թեհրանը կարող է տարածաշրջանային գործընկերոջից վերածվել ազդեցիկ խաղացողի զարգացող Ասիայում։
