Իտալացի դիվանագետ. ԱՄՆ-ն դժվարանում է հասկանալ համաշխարհային զարգացումները
-
2023 թվականի հոկտեմբերի 13-ին, ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Լլոյդ Օսթինի (ձախից) հանդիպումը Պաղեստինի օկուպացված տարածքներում Իսրայելի պաշտպանության նախարար Յոավ Գալանտի հետ
Middle East Eye ամսագիրը հղում կատարելով եվրոպացի մի դիվանագետի, գրել է. -Ամերիկան կորցրել է իր կապը աշխարհի իրողությունների հետ, իսկ ամերիկյան հետախուզական ծառայությունները ծիծաղելի փաստարկներ են ներկայացնում աշխարհի պայմանների վերաբերյալ։
Middle East Eye-ի հրապարակած վերլուծության մեջ Մարկո Կառնելոսը (Իտալիայի նախկին դիվանագետ/Մերձավոր Արևելքի խաղաղության գործընթացի համակարգման հարցերով կառավարության հատուկ ներկայացուցիչ և Իրաքում Իտալիայի դեսպան) գրում է.
ԱՄՆ հետախուզական հանրությունը վերջերս հրապարակեց սպառնալիքների տարեկան գնահատականը, որը կենտրոնանում է գլոբալ սպառնալիքների վրա: Այս փաստաթուղթը արտացոլում է ԿՀՎ-ի, Ազգային անվտանգության գործակալության, Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի և այլ գերատեսչությունների հավաքական վերլուծություններն ու պատկերացումները:
ԱՄՆ-ի հետախուզական հանրության փաստաթղթի մի մասում ասվում է.
«Հաջորդ տարվա ընթացքում Միացյալ Նահանգները բախվելու է ավելի ու ավելի փխրուն գլոբալ կարգի, որը պայմանավորված է մեծ տերությունների միջև ռազմավարական մրցակցության արագացմամբ, ավելի ինտենսիվ և անկանխատեսելի անդրազգային մարտահրավերներով և բազմաթիվ տարածաշրջանային հակամարտություններով՝ ավելի լայն հետևանքներով»:
Նշվում է նաև հետևյալը. «Հավակնոտ, բայց անհանգիստ Չինաստանը, ռազմատենչ Ռուսաստանը, որոշ տարածաշրջանային տերություններ, ինչպիսին է Իրանը, և ավելի ընդունակ ոչ պետական դերակատարները մարտահրավեր են նետում միջազգային համակարգի վաղեմի կանոններին և ԱՄՆ-ի գերակայությանը»:
Այս փաստաթղթում Իրանը, Ռուսաստանը և Չինաստանը դիտվում են որպես միջազգային համակարգին մարտահրավեր նետող չարագործ երկրներ։
Նման վերլուծությունը զարմանալի չէ, քանի որ երկար տարիներ դա եղել է ԱՄՆ քաղաքականության կարգախոսը։
Խնդիրն այն է, որ պարզ չէ, թե զեկույցը որ կանոններին է վերաբերում՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության և նրա կոնվենցիաներում ներառված միջազգային սովորութային իրավունքների՞ն, թե՞ ԱՄՆ-ի գլխավորած աշխարհակարգին:
Հիմնական խնդիրն այն է, որ ԱՄՆ քաղաքական կառուցվածքի և նրա հիմնական արևմտյան դաշնակիցների միջև տարբերություն չկա: Նրանք շատ են սխալվում։
Այս ամերիկյան մտածելակերպը նեոլիբերալ գաղափարախոսության վրա հիմնված և երկակի ստանդարտներով զուգորդված կարգ է. Գազայի աղետը այս համակարգի ամենաակնառու և ամենաթարմ օրինակն է։
Այս օրակարգը կարելի է ամփոփել ոչ պաշտոնական կարգախոսով. -«Իմ ընկերների համար ամեն ինչ, իմ թշնամիների համար՝ օրենք»։
ԱՄՆ պետք է ընդունի պատմությունը
Զարմանալի չէ, որ ԱՄՆ հետախուզական համայնքի զեկույցը մեղադրում է Չինաստանին, Ռուսաստանին և Իրանին, ինչպես նաև մի շարք ոչ պետական դերակատարների (ներառյալ Հեզբոլլահին Լիբանանում, ՀԱՄԱՍ-ին Պաղեստինում և Անսարուլլահին Եմենում): Նման զավեշտալի մոտեցումն այժմ բացահայտորեն ոչ միայն չի ընդունվում, այլեւ քննադատվում է այսպես կոչված գլոբալ հարավի շատ երկրների կողմից: Եվրոպայի և Արևելյան Ասիայի միայն մի քանի երկրներ են համարում ԱՄՆ-ի գերակայությունը որպես միջազգային համակարգի նախապայման։ Աշխարհակարգը միաբևեռից փոխվում է բազմաբևեռ կոնֆիգուրացիայի: Պատմության ընթացքում կայսրություններ են ի հայտ եկել, ապա փլուզվել: ԱՄՆ քաղաքականություն մշակողները խելամիտ կլինեն, եթե հարմարվեն պատմության այս կանոններին: Նրանք այժմ ընտրության առաջ են՝ ընդունել պատմության դատավճիռը, ինչպես Բրիտանիան աստիճանաբար արել է 1945 թվականից ի վեր, կամ աղետալի կերպով դիմադրել դրան:
Այս զեկույցում Գազայի ճգնաժամին անդրադառնալը ավելի հստակ պատկերացում է տալիս ամերիկյան հետախուզական գործակալությունների անիրատեսական տեսակետների մասին։
Ինչպես ասվում է ամերիկյան այս փաստաթղթի մի մասում.
«Միայն պետք է նայել Գազայի ճգնաժամին, որը սկսել է ՀԱՄԱՍ-ի ներսում շատ հզոր ոչ պետական ահաբեկչական խմբավորման կողմից։
Այս գործողությունը սրվում է Իրանի հավակնություններով և Չինաստանի ու Ռուսաստանի կողմից խրախուսվող պատումներով՝ Միացյալ Նահանգներին թուլացնելու նպատակով:
Այս իրավիճակը ցույց է տալիս, թե ինչպես տարածաշրջանային ճգնաժամը կարող է լայն հետևանքներ ունենալ և բարդացնել միջազգային համագործակցությունը այլ հրատապ հարցերի շուրջ»:
Զեկույցի այս հատվածը հստակ ցույց է տալիս, որ ամերիկյան հետախուզական հանրությունը սկզբունքորեն ի վիճակի չէ ճշգրիտ տեսնել Գազայի հակամարտությունը. Ազգային-ազատագրական պայքար, որը սկսվել է տասնամյակներ շարունակ Իսրայելի կողմից պաղեստինյան տարածքների բռնազավթման դեմ։
Օկուպացիա, որը հնարավոր դարձավ ԱՄՆ-ի կողմից լայնածավալ զենքի մատակարարմամբ և Իսրայելի համար քաղաքական վահան ստեղծելով։
Նաև պետք է մատնանշել ԱՄՆ-ի աջակցող դերը Անվտանգության խորհրդում, որը եթե չլիներ, Իսրայելը պատասխանատվություն կկրեր ռազմական հանցագործությունների համար։
Ամերիկայի գլոբալ դիրքի թուլացման իրական պատճառը ոչ թե այդ կառավարությունների ենթադրյալ գործողություններն են, այլ Վաշինգտոնի երկակի ստանդարտների պահվածքը, այդ թվում՝ Գազայում Իսրայելի արյունահեղության նկատմամբ ԱՄՆ-ի աջակցությունը:
Անվտանգության խորհրդում հրադադարի մասին բանաձեւն առաջարկելուց հետո Բայդենի կառավարությունը դեմ է արտահայտվել դրան և փորձել է նվազագույնի հասցնել բանաձեւի նշանակությունն ու ազդեցությունը՝ այն անվանելով ոչ պարտադիր:
Այս փաստաթուղթը հրապարակվել է այն ժամանակ, երբ Գազայում Սիոնիստական ռեժիմի կողմից նահատակվել է ավելի քան 34000 մարդ, որոնց մեծ մասը կանայք և երեխաներ են։
Աղբյուրներ՝
Carnelos, Marco. 2024. Washington has lost touch with reality. If it doesn't adapt, the world will pay. Middle East Eye.