Վիլայաթի դերն ու դիրքը՝ իսլամական հեղափոխության ձեռքբերումների պահպանման գործում

Վիլայաթ Ֆաղիհը եղել է իսլամական հեղափոխության առանցքային սկզբունքը և վերջին չորս տասնամյակների ընթացքում դրա պահպանման և գոյատևման երաշխավորը: Իսլամական հեղափոխության մեծ առաջնորդ լուսահոգի Այաթոլլահ Իմամ Խոմեյնին, որպես  Վալի Ֆաղիհ, հեղափոխության առաջին տասը տարիներին  հանդես է եկել եզակի և հիմնարար դերակատարությամբ՝  Իսլամական հեղափոխության հաղթանակի և Իսլամական Հանրապետության համակարգի  նպատակների առաջմղման գործում:

Իրանի և իսլամական աշխարհի պատմության այս մեծ մարդու՝ իմամ Խոմեյնիի մահվանից 33 տարի անց, նրա մտքերն ու գաղափարները դեռևս  լուսատու ճրագ են Իսլամական Հանրապետության համակարգի համար, և նրա ցուցումներն խթանիչներ են իսլամական համակարգի պահպանման համար: Իմամ Խոմեյնիի կերպարի մասին ոխսելիս կարևոր է նշել, որ նա ուներ բոլոր անհրաժեշտ հատկությունները մուսուլման զանգվածներին առաջնորդելու և օրինակելի դեր կատարելու համար։ Իմամի յուրահատկություններից էին՝   խորը գիտելիքն ու խորը կրոնական ըմբռնումը, արտակարգ ազնվությունը, հզոր առաջնորդի կամք և վճռականություն ունենալը, արտասովոր խելքն ու  բանականությունը,  դժվարությունների  ժամանակ  խիզախության դրսևորումը,  ճնշված ու թույլ խավերի  նկատմամբ համբերությունը, տոկունությունը և կարեկցանքը, ժողովրդի հետ կապ հաստատելու և մարդկանց վրա ազդելու կարողությունը, և ամենակարևորը`  բարեպաշտությունը  և աշխարհիկ վայելքներին ուշադրություն չդարձնելը:

Իմամ Խոմեյնին, որպես իսլամական հեղափոխության ճարտարապետ, Իրանի Իսլամական Հանրապետության հիմնադրումից հետո, հեղափոխության հաջորդ փուլերում, միշտ ընդգծել է ժողովրդի և զինված ուժերի միասնության անհրաժեշտությունը և ժողովրդի աջակցության ազդեցությունը՝ իսլամական համակարգը խռովություններից, դավադրություններից ու սադրանքներից պաշտպանելու հարցում։

Բացի այդ, իմամ Խոմեյնին  մշտապես մարդկանց հորդորում էր լավ գործեր անել և հեռու մնալ վատ գործերից: Նա մշտապես բացահայտում էր թշնամիների դավադրությունները: Իմամի դերը և նրա տեղը կրոնական իշխանության մեջ և նրա արդյունավետ սոցիալական հեղինակությունը մարդկանց շրջանում հանգեցրին իսլամական համակարգի կայունացմանը: Իմամ Խոմեյնին լիովին տիրապետում էր Իսլամական Հանրապետության համակարգի և աշխարհի պայմաններին, բացահայտում էր թշնամիներին և արագ նկատում  համակարգի թշնամիների դավադրությունները և անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան  տրամաբանական դիրքորոշում ընդունում դավադրությունները չեզոքացնելու համար։ 

Իմամ Խոմեյնին մշտապես կարևորում էր  հասարակության մեջ անվտանգության առկայությունը՝ իսլամական համակարգը և դրա ձեռքբերումները պահպանելու համար: Իրականում իշխանությունների ձևավորման հիմնասյուներից և պատճառներից մեկը հանրային անվտանգության հաստատումն է։  Հանրային անվտանգության հաստատումը  դրված է երկու հիմքի վրա՝ արտաքին թշնամիների, ներառյալ  բացահայտ ռազմական ագրեսիայի, կամ ահաբեկչական և ընդհատակյա գործողությունների դեմ անվտանգության միջոցառումների առկայությունը, և ներքին հանցագործություները, քաղաքացիների կյանքին ու գույքին ոտնձգելը կանխելու միջոցների կիրառումը։

Իմամ Խոմեյնին, հղում անելով իսլամի վաղ շրջանի պատմությանը, ընդգծում էր, որ անվտանգության ապահովումը  քաղաքացիության իրավունքներից է, և բոլորը պետք է ապրեն անվտանգ պայմաններում։ Նա նաև ընդգծում էր ժողովրդի և ուժերի միասնությունն ու համերաշխությունը իսլամական համակարգի պահպանման համար։ Իմամ Խոմեյնին մի կողմից զինվորականներին և իրավապահ ուժերին կոչ էր անում պահպանել իսլամական էթիկան թշնամու և իսլամական հասարակության անդամների հետ առերեսվելիս, և մյուս կողմից  զինված ուժերի միջև համերաշխությունը պահպանելու համար իմամ Խոմեյնին ԻՀՊԿ-ի և բանակի ղեկավարներից պահանջում էր արգելել այն մարդկանց մուտքը բանակ և կորպուս, ովքեր տարաձայնություն կառաջացնեն։ 

Իսլամական հեղափոխության պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններում և Իսլամական Հանրապետության ձևավորման ու աճի ժամանակաշրջանում միլիոնավոր մարդկանց մոբիլիզացնելու գործում Իմամ Խոմեյնիի դերն այնքան ակնհայտ է, որ բոլոր վերլուծաբանները հաստատել են դա, և, անշուշտ այս հարցում մեծ նշանակություն ուներ իմամի և ժողովրդի միջև խորը զգայական կապը։ Իմամ Խոմեյնին միշտ ընդգծել է ժողովրդի  աջակցության դերը չարիքի կանխման գործում:  Իմամ Խոմեյնին այս առնչությամբ ասել է. «Ժողովրդի աջակցությամբ դուք կարող եք կանգնեցնել այս չարգործությունները, որոնք երբեմն տեղի են ունենում քաղաքներում: Իրականում ժողովրդին հուսադրելը հիմք է ստեղծում նրա՝ ասպարեզում ներկայության համար, քանի որ հույսը բերում է ուրախություն և ամրացնում ոգին և մեծացնում է դժվարություններին դիմանալու կարողությունը: Նա դա քաջ գիտակցում էր և հիանալի իրականացնում»:

 Իմամ Խոմեյնին միշտ ընդգծել է իսլամական հասարակության միասնությունը և ժողովրդի ու իսլամական համակարգի կապը և բազմիցս զգուշացրել է բառերի տարբերության և դրա բացասական հետևանքների կապակցությամբ: Իմամ Խոմեյնին համոզված էր, որ բառերի տարբերությունները հանգեցնում են Աստծու շնորհից զրկվելուն: Իմամ Խոմեյնին միշտ ժողովրդին  կոչ էր անում չպառակտվել։  Նա կարծում էր, որ ասպարեզում ժողովրդի  ներկայությունը կանխում է երկրին վնաս պատճառելը։ Իմամ Խոմեյնին այս կապակցությամբ ասել է. «Եթե, Աստված մի արասցե, կորցնեք միաբանությունը և ձեր նպատակակետը իսլամական իշխանությունը չլինի,  դուք նորից չեք կարողանա քայլ անել: Եթե չկարողանաք քայլ անել դա  կնշանակի, որ թշնամին մի քայլ առաջ կգա ու դուք կթուլանաք, կնահանջեք,  և նրանք  դավադրությունները կավելացնեն»։

Իսլամական հեղափոխության և դրա ձեռքբերումների պահպանման հարցում Իմամ Խոմեյնիի կարևորագույն քայլերից մեկը թշնամուն ճանաչելն  էր և նրա  շեշտադրումն էր կայսերապաշտության դեմ պայքարի վրա, որի խորհրդանիշն է ժամանակակից դարում որպես մեծ սատանայի՝ ԱՄՆ-ի  քաղաքականությանն ու գործողություններին դիմակայելը։  Նա ճիշտ հասկացավ, որ Իրանի Իսլամական Հանրապետության գլխավոր թշնամին ԱՄՆ-ի կառավարությունն է։ Նա ԱՄՆ-ին  անվանել է «մեծ սատանա»։ Վերջին չորս տասնամյակների ընթացքում մենք մշտապես ականատես ենք եղել ԱՄՆ-ի թշնամական գործողություններին և չարագործություններին իսլամական համակարգի դեմ, այնպես որ Վաշինգտոնը գլխավորելով Արևմտյան բլոկը, օգտագործել է իր բոլոր հնարավորություններն այս համակարգի դեմ։ Իմամ Խոմեյնին, լիովին գիտակցելով Միացյալ Նահանգների իմպերիալիստական բնույթը, բազմիցս զգուշացրել էր այդ մասին և ընդգծել ԱՄՆ-ին արդյունավետ դիմակայելու անհրաժեշտությունը։ 

Իմամի դերը որպես առաջնորդ և ԶՈՒ-ի գլխավոր գերագույն հրամանատար ով պատասխանատու էր պատերազմի ռազմավարության որոշման և առաջնորդման համար, ամենակարևոր արդյունավետ գործոնն է եղել Իրաքի կողմից Իրանին պարտադրված պատերազմի 8-ամյա տարիներին Իրանի ժողովրղի   հերոսական ոգին բարձր պահելու գործում։ Իմամ Խոմեյնիի միստիկական ու էպիկական կերպարը և նրա հայեցողությունը, ուսմունքն ու կյանքը խորը ազդեցություն են թողել Իրանի ժողովրդի և նրա մարտիկների ոգու և թշնամուն դիմակայելու վրա: Իմամ Խոմեյնիի մարտավարության և ժողովրդի  դիմադրության շնորհիվ սրբազան պաշտպանությունը դարձավ Իրանի ժողովրդի կայունության, արժանապատվության, տոկունության, խիզախության, զոհաբերության և նահատակության խորհրդանիշը։

Ներկայումս իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդ Այաթոլլահ Խամենեին որոշիչ, ճակատագրական և առաջնորդող դեր  ունի Իսլամական հեղափոխության հարատևման և նրա ձեռքբերումների պահպանման գործում։ Հաշվի առնելով համաշխարհային իմպերիալիզմի թշնամության և տարբեր դավադրությունների հարատևումը, որոնց բախվել է Իսլամական Իրանը Այաթոլլահ Խամենեիի առաջնորդության օրոք, նրա դերը մեծ է եղել  թշնամիների դավադրություններին դիմակայելու և տարբեր ոլորտներում համակարգի մակրոքաղաքականությունները մշակելու հարցում և  կարելի է ասել Իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդի կարևորագույն քայլերից են համարվում անցած 33 տարիների ընթացքում Իրանի իսլամական հեղափոխության և համակարգի ձեռքբերումները պահպանելու ոլորտում։ 

Իր ելույթներում Գերագույն առաջնորդը նշել է Իսլամական հեղափոխության ձեռքբերումները,  որոնք կարելի է թվարկել հետևյալ կերպ.

- Որոշումների կայացման հարցում անկախ լինելը, երկրի տարածքային ամբողջականության պահպանումը և Իրանին արժանի պատիվ բերելը։

-Իրանի դիրքի բարելավումն աշխարհում, հեղափոխության կարգախոսների արտահանումը և աշխարհի արդարատենչների  իսլամական հեղափոխությամբ ներշնչվելը։

- Հանրային ազատությունների ընդլայնումը, երիտասարդներին  ազատախոհության ու  ազատ քննարկումներ անցկացնելու խրախուսանքը։

- Նախահեղափոխության շրջանի համեմատությամբ հանրային նպաստների և նյութական միջոցների ընդլայնումը։

- Հոգևոր առաջընթաց և հեղափոխության մթնոլորտում կատարելագործման հնարավորությունը։

- Սոցիալական արդարության տարածումը։

- Կոռուպցիայի  դեմ պայքարը։

- Բռնատերերին  և համաշխարհային տիրակալներիին դիմակայելու  կարողությունը։

- Իսլամական հեղափոխության առաջընթացի համեմատությունն աշխարհի այլ հեղափոխությունների հետ։

-Գիտական ​​և արդյունաբերական աճը, շարժում գիտության սահմաններում և արտակարգ առաջընթաց բժշկության, դեղագործության  և միջուկային տեխնոլոգիաների ոլորտում։

Անշուշտ, անհերքելի է իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդի դերն այս ձեռբերումներից յուրաքանչյուրին հասնելու և դրանց պահպանման գործում: Անցած երեք տասնամյակների զգայուն ժամանակահատվածներում նա խոհեմությամբ ու հեռատեսությամբ կարողացավ իսլամական համակարգը  դուրս բերել ծանր  իրավիճակներից: Այաթոլլահ Խամենեին ի պատասխան այն հարցին, թե ո՞րն է առաջնորդի պարտականությունը և ինչպիսի՞ն է նրա կառավարման մեխանիզմը. ասում է.  «Սահմանադրության մեջ առաջնորդի ամենակարեւոր պարտականությունը ընդհանուր քաղաքականություն մշակելն է» և երկրորդ՝ «առաջնորդի պարտականությունն է՝ զգալ, որ տեղի է ունենում մի շարժում, որը շեղում է համակարգի ուղղությունը։ Այստեղ առաջնորդի պարտականությունն է ասպարեզ դուրս գալ  ու ամեն կերպ կանգնեցնել այդ շարժումը։  Նույնիսկ եթե դա աննշան դեպք է: Գործողության ասպարեզում այս երկու պարտականությունների կատարումը մի կողմից հանգեցնում է ընդհանուր ուղղորդման և մակրոմակարդակով ուղու որոշմանը դեպի համակարգի նպատակների իրագործում, իսկ մյուս կողմից դա հանգեցնում  է երկրի խնդիրների մոնիտորինգի և անհրաժեշտ ոլորտներ խելացի մուտքի, որպեսզի  մեխանիզմները չխեղաթյուրվեն և երկիրը չհայտնվի փակուղում»։