Ողջույն Ձեզ թանկագին բարեկամներ: Ամփոփելով շաբաթը անդրադառնալու ենք Միջին Ասիայի և Կովկասի անցած շաբաթվա կարևորագույն իրադարձություններին,որոնց խորագրերը ներկայացրեցինք Ձեր ուշադրությանը։ Ընկերակցեք մեզ։

Քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Պատահում է, որ Իրանն անխուսափելիորեն պետք է որոշի Կովկասի ճակատագիրը։

Տավուշի մարզի չորս գյուղատեղերի Ադրբեջանին հանձնելու Նիկոլ Փաշինյանի պատրաստակամությունը, որն արտահայտվեց անցած շաբաթվա աղմկահարույց գործողություններով, ինչպես և սպասվում էր, չհանգեցրեց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության թուլացման։ Պարզվեց, որ այս տարածքները ոչ մեկին չեն հետաքրքրում։ Եվ հակառակը, Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը սկսեցին բացահայտ հալածել Հայաստանը՝ նախապատրաստվելով հաջորդ սադրանքներին։ Ապրիլի 5-ին Փաշինյանի հանդիպումը Միացյալ Նահանգների և Եվրամիության ներկայացուցիչների հետ Հայաստանի ընդդիմախոսներին հասցրեց այն աստիճանի, որ նրանք «խելագարվել են»։ Բայց  ռուս-ադրբեջանական վերջին ակտիվությունը Հայաստանում զգում է իր թուլությունը։ Եվ ինչպես միշտ, պետք էր սպասել փրկարար «զանգ ընկերոջը»՝ Թուրքիային:

Ապրիլի 1-ին Սերգեյ Լավրովը զանգահարել է Ֆիդանին և խոսել տարածաշրջանային ձևաչափով «3+3» հարթակի գործարկման մասին։ Հետաքրքիր է, ինչու հանկարծ հիշեցին այս ֆորմատը։ Հասկանալի է, թե ինչու. նրանք հիշեցին, որ առանց Իրանի այլևս հնարավոր չէ որևէ բան լուծել տարածաշրջանում. սա 1920-ականները չեն։ Կովկասի նախկին «վարչապետը» վերադարձել է - ու վերադարձել իր քմահաճույքներով։ Վերջին խոսքն այժմ նրանն է, թե որքան տհաճ է գիտակցել Լենին-Կամալյան ժամանակների սիրահարներին։

Սա, իհարկե, չի հեշտացնում Հայաստանի գործը։ Բայց եթե Հայաստանի իշխանություններն ունեն թեկուզ մի կաթիլ խելք, ապա տարածաշրջանային ուժերի հարաբերակցության մեջ կարող են տեսնել ոչ միայն պետականությունը պահպանելու, այլեւ աշխարհի հետ հավասար խոսակցության մեջ մտնելու լուրջ հնարավորություն։ Շարունակել մսխել մեր տարածքները թուրքերի ու ռուսների բարեհաճության հույսով ուղղակի հիմարություն է, եթե ոչ ծիծաղելի։ Մեր հակառակորդները վաղուց ցույց են տվել, որ իրենց ոչ թե տարածքներն են հետաքրքրում, այլ պետականության իրավունքը։ Ավելի կոնկրետ՝ նրանց հետաքրքրում են այն մեխանիզմները, որոնք ստիպում են Հայաստանին հրաժարվել պետականության իրավունքից։

Բայց ի՞նչ են ուզում Իրանից։ Իրանական քաղաքականության հիմքում ընկած է երրորդ երկրների մուտքը տարածաշրջան կանխելու սկզբունքը։ Միակ հանգամանքը, որը Իրանին մոտեցնում է Ռուսաստանին և Թուրքիային, դա տարածաշրջանում արևմտյան երկրների զորքերի հայտնվելու սպառնալիքն է։ Հայաստանին ուղղված մեղադրանքը, թե նա փորձում է իր տարածքում արևմտյան երկրների զորքեր տեղակայել, Իրանին Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ դաշինքի մեջ ներքաշելու միակ մեխանիզմն է։ Սա այն է, ինչ անում է Ռուսաստանը՝ փորձելով համոզել Իրանին աջակցել տարածաշրջանում 3+3 ձևաչափին։ Հայաստանի համար պետք է պարզ լինի, որ այս ձևաչափի քաղաքականության էությունը Հայաստանի մեկուսացումն է Արևմուտքից և ստիպելը կատարել ռուս-թուրքական դաշինքի կամքը՝ ճեղքել Սյունիքով միջանցքը և գրավել Հայաստանի տարածքը։

Բայց խնդիրն այն է, որ արմատական հակասություն կա Հայաստանի երեք տարածաշրջանային հարեւանների շահերի մեջ։ Համաձայնելով համագործակցել 3+3 ձևաչափի շրջանակներում երրորդ ուժերի մուտքը տարածաշրջան կանխելու համար՝ Իրանը հանդես է գալիս Հայաստանի տարածքում ընդլայնման հակառակորդ։ Հենց այստեղ է առաջանում Հայաստանի համար հնարավորությունների պատուհանը։ Հայաստանը պետք է Իրանին առաջարկի համագործակցություն՝ հիմնված երրորդ կողմերին տարածաշրջան չթողնելու սկզբունքի վրա. նման համագործակցությունը, արևմտյան երկրների հետ Հայաստանի համագործակցության հետ մեկտեղ, կարող է ապահովել Հայաստանի շուրջ շահերի անհրաժեշտ հավասարակշռությունը։

Պետք է նկատի ունենալ, որ ԱՄՆ-ն պատասխանատվություն չի կրում Հայաստանին անվտանգության երաշխիքներ տրամադրելու համար, սակայն պատրաստ է օգնել Հայաստանին պաշտպանել իր անվտանգությունը։ Ըստ այդմ, Հայաստանի այս ռազմավարությունը չի կարող առանձնահատուկ դժվարություններ առաջացնել ԱՄՆ-ի համար։ Հատկանշական է, որ Հայաստանի առաջարկած ռազմավարությունը բավականին ձեռնտու է հարեւան Վրաստանին. Վրաստանին նույնպես անհրաժեշտ է ռուս-թուրքական ճնշմանը հակազդելու մեխանիզմ։

*** 

Հայաստանն այսօր կառավարվում է Արեւմուտքի դուրսպրծուկների, Սորոսի եւ ամերիկյան որոշակի կառույցների կողմից: Այս մսին ասել է Վրաստանի ազգերի համաշխարհային կոնգրեսի նախագահ, Ռուս եւ վրացի ժողովուրդների միասնության հիմնադրամի ղեկավար, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Վլադիմիր Խոմերիկինը, «Իրավունք» թերթի հետ հարցազրույցի ժամանակ:

- Վլադիմիր Կիրիլովիչ, իրավիճակը մեր տարածաշրջանում բավական լարված է: Ձեր գնահատմամբ՝ ի՞նչ է սպասվում թե՛ Վրաստանին, թե՛ Հայաստանին:

- Իսկապես, հիմա շատ մեծ փորձությունների միջով է անցնում թե՛ Հայաստանը, թե՛ Վրաստանը: Տարածաշրջանում իրավիճակը լարված է, իսկ լուծումները՝ բարդ: Այս տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքականությունը փոխվում է։ Արեւմտյան երկրների եւ Միացյալ Նահանգների հետաքրքրությունն այս տարածաշրջանում միայն այն պլացդարմ դարձնելն է սեփական շահերի համար՝ բացարձակապես հաշվի չառնելով ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ էլ Վրաստանի շահերը։ Իսկ մեր հարեւանությամբ ՆԱՏՕ-ի անդամ մեծ պետություն կա՝ ի դեմս Թուրքիայի, որը, բնականաբար, ունի իր հեռահար ծրագրերը մեր երկու պետությունների տարածքների առնվազն մի մասի նկատմամբ, եւ նա ամեն կերպ ապակայունացնելով իրավիճակը տարածաշրջանում՝ փորձելու է ամրապնդել իր դիրքերը։ Թուրքիայի էքսպանսիան շարունակվում է: Մենք այսօր տեսնում ենք նաեւ, թե ինչպես է այն գործում Ուկրաինայում ընդդեմ Ռուսաստանի, ինչպես է երախը բացել Ղրիմի դեմ: Այնպես որ, մեր երկու պետություններն էլ կանգնած են մեծ մարտահրավերների առաջ։ Դրա համար մեր երկրների ղեկավարությունը եւ առողջ ընդդիմությունը պետք է միավորվեն, որպեսզի պաշտպանեն իրենց պետությունների անկախությունը, թույլ չտան, որ դրանք կլանվեն ուրիշի կողմից, գործեն միասին՝ անկախ եւ ուժեղ մնալու համար։ Իսկ դրա համար, բնականաբար, նրանց գործընկեր է պետք: Գործընկեր, որն անհիշելի ժամանակներից ունեցել ենք, Ռուսաստանն է, որը ժամանակին փրկել է Վրաստանը (նկատի ունեմ Գեորգիեւյան պայմանագիրը) եւ Հայաստանը՝ թուրքական ջարդից։ Ռուսաստանը երբեք ոտնձգություն չի կատարել մեր երկրների տարածքի հանդեպ, քանի դեռ մեր պետությունները չեն սկսել նրան որոշակի տհաճ մարտահրավերներ նետել՝ փորձելով վտանգները մոտեցնել իր սահմաններին։ Ուստի, կարծում եմ՝ այսօր ստեղծված իրավիճակը պահանջում է հենց առողջ դիրքորոշումների միավորում: Այս առումով ողջունելի է այն պլատֆորմը, որը ձեւավորել է «Ուժեղ Հայաստան Ռուսաստանի հետ. հանուն նոր Միության» շարժումը՝  առաջնորդվելով առողջ ուժերի միավորմամբ եւ առաջին հերթին՝ սեփական պետության ու ժողովրդի շահով:

- Ռուսաստանի հարցում Վրաստանը, կարծես թե, սկսել է բավական զուսպ քաղաքականություն վարել, ավելի կառուցողական դաշտում դիրքավորվել: Կարելի՞ է ասել, որ ի տարբերություն Հայաստանի՝ Վրաստանը դասեր քաղել է անցյալից:

- Այո, միանգամայն ճիշտ եք: Համապատասխան եզրակացություններ Վրաստանն արել է: Վրաստանն անցավ այս ամենի միջով, բայց, ցավոք, Հայաստանն էլ կրկնեց այդ ճանապարհը ու կորցրեց Ղարաբաղը։ Վրաստանը եւ Հայաստանը, ցավոք, այսօր կառավարվում են Արեւմուտքի դուրսպրծուկների, Սորոսի եւ ամերիկյան որոշակի կառույցների կողմից, որոնք հատուկ պատրաստել են մասնագետների, որպեսզի փոխեն տարածաշրջանի արտաքին վեկտորը եւ մեր պետությունները դարձնեն  պարզապես իրենց վասալները։ Սա մենք տեսանք Սահակաշվիլիի վարած քաղաքականության օրոք, որը հանգեցրեց տարածքի մի մասի կորստի եւ, ըստ էության, երկրի հետագա փլուզման։ Այսօր, իհարկե, Վրաստանում եկել են նոր իշխանություններ, որոնք այս հարցը վերցրել են իրենց ձեռքը։ Բայց, ցավոք սրտի, նրանք նույնպես մեծ ճնշման տակ են դրսից։ Նրանց փորձում են ներքաշել Ուկրաինա ռազմական հակամարտության մեջ, կոչ է արվում պատժամիջոցներ կիրառել Ռուսաստանի դեմ եւ այլն: Սակայն Վրաստանի այսօրվա ղեկավարությունը հստակ հայտարարել է, որ մենք գործում ենք մեր երկրի եւ մեր ժողովրդի շահերից ելնելով։ Սա նրանք հասկացել են, թեպետ Վրաստանը ՆԱՏՕ-ում ունի թեկնածուի կարգավիճակ, որը 10 տարի հետո կարող է ինչ-որ իրավական ուժի մեջ մտնել, բայց, ամենայն հավանականությամբ, իհարկե, չի էլ ստանա այդ կարգավիճակը: Պարզապես, նրանք առայժմ ստիպված են խաղալ այս խաղերը եւ կատարել այն, ինչ պարտադրվում է՝ ԼԳԲՏ-ականների համար «կանաչ լույս վառել» եւ այլն: Հայ ժողովուրդը պետք է ուշադիր լինի եւ չկրկնի Վրաստանի սխալը: Դուք կորցրեցիք Ղարաբաղը, հաջորդիվ կարող է Հայաստանի մյուս տարածքները կորցնեք: Սա պետք է զգուշացնել հայ ժողովրդին: Ձեզ օրինակ թող լինի Վրաստանը: