Սիոնիստական ռեժիմի իրական դեմքը` վավերագրական կինոյում

Իրականությունն այն է, որ Պաղեստինի կինոռեժիսյորների նոր սերունդը, յուրաքանչյուր ֆիլմ ներկայացնելու համար, պարտավոր է ցույց տալ իր երկրի անցյալն ու ներկան: Հենց այդ պատճառով էլ, պատմական փաստաթղթերը, այդ թվում` վավերագարական ֆիլմերը, կարող են Պաղեստինի ժողովրդի մշակույթի ու պատմության մասին պատմող լավ աղբյուրներ հանդիսանալ:

 Այն ինչը նպաստել է, որպեսզի պաղեստինյան կինոն համաշխարհային համբավ ձեռք բերի, վավերագրական կինոն է:

Վերջերս Թեհրանում կայացած «Սինեմատեկ» փառատոնի նոր փուլում ցուցադրվեց «The Wanted 18» 75 րոպեանոց վավերագրական ֆիլմը, որը ներկայացնում է սիոնիստների բռնությունները պաղեստինցիների նկատմամբ: Ֆիլմի ռեժիսյորն է Ամեր Ալ Շումելին: Պրոդյուսերն է  Սանդ Էնդոնին, իսկ սցենարի հեղինակը` Պոլ Քոանը: Երիտասարդ ռեժիսյորն իր ֆիլմում ներկայացնում է 1987թ առաջին ինթիֆադայից հետո պաղեստինցիների կրած դժվարությունները: Ֆիլմի պատմությունը մի գյուղի մասին է, որ կարողացավ հեշտությամբ ինքնաբավ դառնալ և կարիք չունենալ սիոնսիտական ռեժիմի արտադրած ապրանքներին: Ֆիլմում պատմվում  է  պաղեստինցիների մի խմբի մասին, ովքեր ապրում են Բեթղեհեմ քաղաքի արևելքում գտնվող Բեյթ Սահուր գյուղում: Նրանք պաղեստինցիներից գնում են 18 կով և ստեղծում են կոոպերատիվ` «Ինթիֆադայի Կաթ» անունով: Նրանք գյուղի բնակիչներին կոչ են անում գնել իրենց կաթնամթերքը, ինչից հետո գյուղացիներն արդեն սիոնիստների արտադրանքի կարիքը չունեն: Իսկ իսրայելական արտադրության ապրանքներն այդ գյուղի բնակիչների կողմից բոյկոտվելուց հետո, հարցը քաղաքական բնույթ է ստանում, ինչից հետո, սիոնիստները որոշում են գտնել կովերին: Ֆիլմում ներկայացված են հարցազրույցներ առաջին ինթիֆադայի վկաներից: Բացի այդ, ֆիլմում, խոսում են նաև կովերը` անիմացիայի միջոցով: Ֆիլմում անդրադարձ է կատարվել նաև Իսակ Ռաբինին, ով գյուղացիներին սպառնում է  ուժ կիրառել, եթե հրաժարվեն բանակին հարկ վճարելուց: Այդ ժամանակ սիոնիստական ռեժիմի բանակը հրաման ուներ գտնել ու կալանավորել կովերին, որոնք սպառնում էին ռեժիմի ազգային անվտանգությանը: Ականատեսներից մեկը խոսում է  այն մասին, թե ինչպես գյուղի բնակիչներին հաջողվեց թաքցնել կովերին, որպեսզի զինվորները դրանց չտեսնեն: Ամեր Ալ Շումելին, այս վավերագրական ֆիլմում գեղեցիկ կերպով և հումորով շաղախված մեկնաբանությամբ, ներկայացնում է  այլ մտքի հաղթանակը: Երբ գյուղի բնակիչները հրաժարվում են հարկ վճարել, քանի որ Սիոնսիտական ռեժիմը չի ներկայացնում իրենց շահերը, գյուղը շրջափակվում է: Այս հարցը միջազգային արձագանք է ստանում և ՄԱԿ-ը այն որպես հակամարդկային քայլ է  բնութագրում:

Այս վավերագրական ֆիլմն առաջին անգամ էկրան բարձրացավ 2014թ.` Տորոնտոյի կինոփառատոնում: Այնուհետև այն  ցուցադրվել է նաև Մոնտրեալում, Աբու Դաբիում, Քարտաժում: Այն արժանացել է Թիր Ուրս փառատոնի մրցանակին: Պաղեստինցիներն այս ֆիլմն ընտրել են Օսկարի մրցանակաբաշխությունում իրենց ներկայացնելու համար, չնայած հայտնի է, որ այն որևէ մրցանակի չի արժանանալու:  

Ֆիլմի ռեժիսյորը մի քանի տարի ապրել է Ռամալլահում  և իր ստեղծագործությունը ներկայացրել է նաև ԱՄՆ-ի մարդու իրավունքների ֆիլմի փառատոնում: Սակայն իսրայելցիները թույլ չտվեցին, որ ռեժիսյորը Երուսաղեմ մտնի` ԱՄՆ-ի վիզա ստանալու համար: Նրանք պատճառաբանեցին, որ Շումելին սպառնալիք է Իսրայելի անվտագության համար: Հեռավոր անցյալից մինչ օրս, քաղաքական վավերագրությունը համարվում  է պաղեստինյան կինոյի անքակտելի մասը: Պաղեստինում նկարահանվում են հիմնականում նման ֆիլմեր, քանի որ տարածաշրջանի իրավիճակն այնպիսին է, որ ֆիլմ կարող են արտադրել միայն քաղաքական կազմակերպությունները: Կազմակերպություններ, որոնք պաղեստինցիների ազատագրման ու նրանց քաղաքական նպատակների ու ինքնավար կառավարություն ունենալու իրավունքի  ջատագովն են: Սակայն պաղեստինյան կինոն, որպես նորահայտ երևույթ, վերջին տարիներին հուսադրող քայլեր է անում և ներկայումս այնպիսի ֆիլմարտադրողներ են մուտք գործել այս ոլորտ, ինչպես` Էլիա Սոլեյմանը և Հանի Աբուասադը: Անցյալում, այս երկրի կինոարտադրությունը մշտապես ազդված էր Եգիպտոսի ու այլ արաբական երկրների կինոյից: Սակայն վերջին տարիների ընթացքում, մշակութային վերածնունդը աշխարհին ներկայացրեց ֆիլմարտադրողների նոր սերունդ, որոնք ներկայացրեցին իրենց հայրենիքի վայրիվերումներով լի պատմությունը, նրա ժողովրդի քաղաքական պայքարը: Այս պաղեստինցի ֆիլմարտադրողները ձեռք էին բերել ինքնավստահություն` իրենց ցնցող պատմությունները ներկայացնելու համար: Նրանք փորձել են լիարժեք օգտվելով փոխաբերական պատկերներից, վավերագրական իրականությունների փոխարեն ներկայացնել իրենց փորձը: Իհարկե արևմտյան երկրներում ավելի շատ ճանաչում են այնպիսի ֆիլմեր, ինչպես` Էլիա Սոլեյմանի «Աստվածային միջատությունը» , Ռաշիդ Մաշրալի  «Սպասում» -ը, Աբու Վայելի «Ծարավ» -ը:

Պաղեստինի ֆիլմարտադրությունը սկսվել է 20-րդ դարի 60-ականներին: Մինչ այդ, թեև նկարահանվել են մոտ 100 վավերագրական ֆիլմեր, որոնցում ներկայացված է պաղեստինցիների պայքարն իրենց հայրենիքը վերադարձնելու համար, սակայն այդ ֆիլմերը մեծ մասամբ նկարահանվել են արաբական երկրներում` Սիրիայում, Իրաքում, Ալժիրում և Թունիսում: Այսինքն կարելի է ասել, որ Պաղեստինում կինոարտադրությունը  ծնունդ առավ 1968թ: Իհարկե սկզբում ֆիլմերը ներկայացնում էին հիմնականում պաղեստինցիների կյանքը ճամբարում և իսրայելցիների բռնատիրությունը, ինչպես նաև զինված պայքարի անհրաժեշտւթյունը: 1973-1977թթ. նկարահանվեցին մի քանի ֆիլմեր` Պաղեստինի արվեստի ու արվեստագետների մասին: 80-ական թվականներին, պաղեստինցիներն իրենց ֆիլմերի համար ստացան մի շարք միջազգային մրցանակներ: Մինչև 1987թ., Պաղեստինի փախստական ռեժիսյորների կողմից նկարահանվեց  մոտավորապես 52 ֆիլմ: Իսկ նույն տարում, Ինթիֆադայի շարժումը սկսվելուց հետո, ֆիլմարտադրությունը տեղափոխվեց Գազա, այնուհետև` Արևմտյան ափ: Համաշխարհային ասպարեզում հայտնի պաղեստինցի առաջին ռեժիսյոր Միշել Խալիֆեն, իր «Հարսանիք Ալ Ջալիլում» (1987թ.) ֆիլմով, ճանապարհ հարթեց այլ ռեժիսյորների համար: Այնուհետև, վերջիններս, ինչպես` Հանա Էլիասը և Հանի Աբուասադը, շարունակեցին նրա ճանապարհը: Նրանք որոշ ֆիլմերում օգտվեցին հումորի լեզվից` պաղեստինցիների դժվարությունները ներկայացնելու համար: Պաղեստինցի ռեժիսյորների նպատակն էր պաղեստցիների ու պաղեստինյան կինոյի  մասին մեկ այլ ավելի ճիշտ պատկեր ներկայացնել: Դա այն դեպքում, երբ քաղաքականությունն իր ազդեցությունն էր թողել պաղեստինցիների մշակույթի, այդ թվում` կինոյի վրա: Նրանք այդպիսով  ցանկանում էին պայքարել սիոնիստների ստեղծած խոչընդոտների դեմ և փոխել Արևմուտքի տեսակետը պաղեստինցիների վերաբերյալ: Այս ռեժիսյորների նոր սերունդը նվիրվեց այս գաղափարին, որպեսզի այլ ժողովուրդներին ներկայացնի իր անձնական փորձը, որպես փախստական: Իսկ կին ռեժիսյորներն այս գործում առաջիններից էին: Նրանք մարտահրավեր նետեցին տղամարդակենտրոն կինոյին, որպեսզի իրենց ասելիքը ներկայացնեն աշխարհին, որպես պաղեստինցի կին: Պետք է նշել, որ թվային տեխնոլոգիայի զարգացումը վերջին տարիներին մեծ օգնություն է  ցուցաբերել պաղեստինցի կինոարտադրողներին: Սակայն բռնագրավված տարածքներում կինոարտադրության համար սարքավորումներ հայթհայթելը մեծ դժվարություն է  առաջացրել: Նրանք, ովքեր չեն ցանկանում օգտվել այս թվային համակարգից, պարտավոր են իրենց ֆիլմը նախնական արտարդությունից հետո ուղարկել Եվրոպա: Իսկ դա ֆինանսական մեծ բեռ է դնում նրանց ուսերին, դժվարացնելով անկախ ֆիլմարտադրողների աշխատանքը: Որպես օրինակ, վերջին տասնմյակում պակասել են քաղաքական կազմակերպություններին դիմումները, որպեսզի նրանց կողմից ֆինանսական աջակցություն տրամադրվի: Իսկ ներդրողների մեծ մասն իր ներդրումն անում է  գեղարվեստական ֆիլմերի վրա: Խնդիրներից մեկն էլ այն է, որ Պաղեստինում արտադրվող ֆիլմերը երբեք չեն կարողացել գտնել իրենց իսկական` ազգային հանդիսատեսին: Երկրում փակվել են մեծ թվով կինոթատրոններ և գոյություն չունի ֆիլմի տարածման լուրջ համակարգ: Հենց այս պատճառով էլ պաղեստինյան ֆիլմերի մեծ մասը ներկայացվում է միջազգային կինոփառատոներում: Այդուհանդերձ, Պաղեստինի կինոարտադրությունը, որ կյանքի է կոչվել պատերազմի ու պայքարի սրտից` բռնազավթողներից փրկվելու համար, փորձում է նոր ինքնություն գտնել միջազգային ասպարեզում, ազատվելով հին ստանդարտներից: Պաղեստինցի ֆիլմարտադրողները` վավերագրական, թե գեղարվեստական, այս օրերին արտադրում են այնպիսի ֆիլմեր, որոնց թեման հիմնականում փախստականներն են և պաղեստինցիների իրավունքների ոտնահարումը պատերազմական իրավիճակում: Նրանք փորձում են միջազգային ասպարեզ դուրս գալ` համաշխարհային հանրությանը Իսրայելի իսկական դեմքը ցույց տալու նպատակով: