واشنګټن ولې له بریکس څخه ویره لري؟

پارس ټوډې - د بریکس د مخ په زیاتیدونکي ودې او د نړۍ د جنوب مهمو هیوادونو ته د هغې د پراختیا سره، امریکا یو ځل بیا دغې ډلې ته ګواښ وکړ، او ویې ویل چې نور یې یوازې د یوې اقتصادي ډلې په توګه نه ګوري، بلکې د خپلې مشرۍ لاندې نړیوال نظم ته د ګواښ په توګه ګوري.

د سپینې ماڼۍ ویاندې کارولین لیویټ وویل چې د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ هوډ لري چې ډاډ ترلاسه کړي چې له امریکا سره په نړیواله کچه عادلانه چلند وشي، ټینګار یې وکړ چې ټرمپ باور لري چې د بریکس ډله د واشنګټن ګټو ته زیان رسولو هڅه کوي او د هیوادونو د متحده ایالاتو او د هغې د خلکو د ناوړه ګټه اخیستنې د مخنیوي لپاره به هر هغه اقدام وکړي چې اړین وي.

د متحده ایالاتو ولسمشر په خپل ټولنیز پیغام رسولو خدمت، ټروت سوشیل، کې په دې اړه په یوه پوسټ کې لیکلي: "هر هغه هیواد چې د بریکس غړو هیوادونو د امریکا ضد پالیسیو سره سمون لري د 10 سلنې اضافي تعرفې تابع به وي. د دې پالیسۍ څخه به هیڅ استثنا نه وي. دې مسلې ته ستاسو د پاملرنې لپاره مننه!"

د سپینې ماڼۍ د ویاند او د امریکا د ولسمشر د دفتر څرګندونې په حقیقت کې د واشنګټن د ژورې اندیښنې ښکارندویي کوي چې د نوي، څو قطبي نظم د جوړولو په اړه دي؛ یو داسې نظم چې نور د لویدیځو قدرتونو، په ځانګړې توګه د متحده ایالاتو د یو اړخیزو قوانینو تابع نه دی، او هڅه کوي چې د غفلت شویو هیوادونو غږونو سره نړیوال مساوات بیا تعریف کړي.

خو امریکا ولې اندیښمنه ده؟ د کلونو راهیسې، نړیوال نظم د متحده ایالاتو د مالي او سیاسي سیسټم د تسلط لاندې جوړ شوی، او کوچني هیوادونه اړ شوي چې د واشنګټن لخوا تعریف شوي چوکاټ کې لوبې وکړي. په داسې شرایطو کې، د BRICS په څیر ادارو راڅرګندیدل، چې د متحده ایالاتو د تسلط څخه د سیاسي او اقتصادي خپلواکۍ پر بنسټ والړ دي او په طبیعي ډول د متحده ایالاتو تسلط ننګوي، د واشنګټن لخوا د سخت غبرګون لامل شوی. د ډلې د ودې په اړه د ټرمپ وروستي غبرګونونه یوازې د ځواک خبره نه ده، بلکې د ژورې ویرې خبره ده؛ یوه ویره چې یو قطبي نظم به سقوط وکړي او یو څو قطبي نظم به راڅرګند شي چې پکې نور د متحده ایالاتو د ارادې اطاعت کولو مکلفیت نشته.

په دې برخه کې، بریکس، چې په پیل کې یوازې برازیل، روسیه، هند، چین او سویلي افریقا پکې شامل وو، نن ورځ په یوه اغیزمنه او پراخېدونکې جیوپولیتیک بلاک بدل شوی دی. د ډالر د واکمنۍ ننګولو، د ملګرو ملتونو د جوړښت د اصلاح کولو، د نوي پراختیا بانک (NDB) په څیر د خپلواکو مالي ادارو رامینځته کولو او د سویل-سویل همکارۍ هڅولو په تمرکز سره، دا ډله د نړیوال وجهي صندوق او نړیوال بانک په څیر د دودیزو لویدیځ پلوه ادارو لپاره یو عملي بدیل وړاندې کوي. له بلې خوا، متحده ایالات، چې د کلونو لپاره یې د ډالر د امتیازاتو او بندیزونو، تعرفو او ګواښونو په څیر وسیلو څخه په ګټې اخیستنې سره د نړیوال تعامل لپاره لاره هواره کړې، اوس د بریکس د راپورته کیدو سره د جدي خنډ سره مخ دی. په ریو دي جنیرو کې د بریکس په وروستۍ سرمشریزه کې، غړو یو ځل بیا د امریکایی ډالر څخه خپلواک نړیوال مالي سیسټم رامینځته کولو اړتیا باندې ټینګار وکړ او په سوداګرۍ کې یې د ځایی اسعارو د زیاتوالي غوښتنه وکړه. د مصر او متحده عربي اماراتو په څیر هیوادونو داخلیدل د ایتلاف د نفوذ د پراختیا او د دودیزو جغرافیایي او سیاسي پولو څخه د تیریدو ثبوت هم دی.

د بریکس دا کچه او پراختیا یوه بله مسله ده چې واشنګټن یې اندیښمن کړی دی، ځکه چې د غړو شمیر کې زیاتوالی، په ځانګړي توګه د هغو هیوادونو ننوتل چې د انرژۍ لویې زیرمې او مهم جیوپولیتیک موقعیتونه لري، کولی شي په نړیوالو ادارو کې د بریکس د معاملې ځواک زیات کړي. له بلې خوا، د بریکس غوښتنې چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا کې اصلاحات راولي او د نړیوال رایې ورکولو سیسټم بیاکتنه وکړي د متحده ایالاتو او د هغې د متحدینو دودیز تسلط ته مستقیم ګواښ دی چې په نړیوالو سازمانونو کې متمرکز دي.

له بلې خوا، پداسې حال کې چې امریکا د اقتصادي لیبرالیزم په اصولو ټینګار کوي چې په هغې متمرکز دي، بریکس ټینګار کوي چې اوسنی نړیوال سیسټم د دوهمې نړیوالې جګړې وروسته دورې انعکاس دی او نور د نړۍ د ډیری هیوادونو اړتیاوې نه پوره کوي. دا نظر د ډونالډ ټرمپ او د هغه د سیاسي ملاتړو د نظر سره مخالف دی، څوک چې باور لري چې امریکا باید خپلې ګټې د هر نړیوال تړون او جوړښت په سر کې ځای په ځای کړي. د ټرمپ ادارې په نظر، بریکس یو متقابل جوړښت دی چې د متحده ایالاتو د کمزوري کولو په هدف رامینځته شوی، نه یوازې یو خپلواک اقتصادي اتحاد.

په حقیقت کې، د بریکس په وړاندې د متحده ایالاتو دښمنانه دریځ د نړیوال نظم د راتلونکي په اړه د ریښتینې اندیښنې څخه رامینځته کیږي. هغه نړۍ چې یو وخت یوازې د لویدیځ په اوږو ولاړه وه اوس د نوي او ډیر متوازن وزن سره مخ ده. پداسې حال کې چې بریکس نه یوازې د متحده ایالاتو سره د مقابلې هڅه نه کوي، بلکې په موجوده غیر فعال جوړښتونو کې هم بدلون غواړي. په هرصورت، تر هغه چې په واشنګټن کې د بهرني سیاست لپاره د مقابلې چلند غالب وي، د ډیر عادلانه سیسټم رامینځته کولو لپاره هر ډول هڅه به د مقاومت سره مخ شي.

پدې برخه کې، شاید دا د واشنګټن لپاره وخت وي، د نورو د راپورته کیدو پرځای، په نوي نړیوال نظم کې د خپل ځای په اړه بیا غور وکړي؛ یو داسې نظم چې نور به د یو ځواک لخوا تسلط ونلري، مګر د ملتونو ترمنځ د تعامل او توازن لخوا به جوړ شي.