Korridori Zangezur: Rrugë drejt Paqes apo Urë për konspiracion?

Pars Today – Në javët e fundit, Shtëpia e Bardhë publikoi lajmin për një marrëveshje midis Republikës së Azerbajxhanit dhe Armenisë, e cila lidhet me Korridorin e Zangezurit.

Në mes të trazirave gjeopolitike në Azinë Perëndimore dhe në mes të gushtit 2025, Shtëpia e Bardhë priti nënshkrimin e një marrëveshjeje që në pamje të parë duket si një hap drejt paqes, por që sipas disa burimeve ka një prapavijë të ndërlikuar konspirative. Sipas Pars Today, duke cituar IRNA-n, Korridori i Zangezurit – i njohur edhe me emrin e diskutueshëm “Rruga e Trumpit” – nuk është thjesht një kalim tranziti, por një levë për rishkrimin e hartës së pushtetit në Kaukazin e Jugut.

Çfarë është Korridori i Zangezurit?

Ky korridor, rreth 43 kilometra i gjatë në provincën Syunik të Armenisë, synon të lidhë Azerbajxhanin me rajonin e Nakhçivanit dhe të bëhet pjesë e “korridorit të mesëm” që shtrihet nga Azia Qendrore në Evropë. Sipas raportimeve, dorëzimi i kontrollit për 99 vite te një konsorcium amerikano-armen ka ngritur shqetësime të thella në rajon. Përtej aspektit të transportit, projekti shihet si pjesë e një strategjie të NATO-s dhe aleatëve izraelitë për të rrethuar Teheranin, dobësuar Moskën dhe kufizuar Pekinin.

Nga Karabaku në Zangezur: Rrënjët e një Krize

Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitet 1990, u ndez konflikti për Karabakun. Armenia mori kontrollin e rajonit dhe përpjekjet e Iranit, Rusisë dhe Grupit të Minskut për ndërmjetësim dështuan. Lufta e vitit 2020, me mbështetjen e Turqisë, i riktheu Karabakun Azerbajxhanit. Marrëveshja e armëpushimit e nëntorit të atij viti, që përmendte “zhbllokimin e rrugëve të aksesit”, u përdor si pretekst për projektin e korridorit të Zangezurit.  Edhe pse Irani kishte lejuar me bujari kalimin përmes lumit Aras për Azerbajxhanin drejt Nakhçivanit, presioni perëndimor e shndërroi këtë korridor në një mjet për të goditur interesat iraniane dhe ruse.

Kontrollimi i Euroazisë: Tre fuqi në shënjestër

Nëse sovraniteti armen mbi këtë korridor dobësohet, “Rruga e Trumpit” mund të hapë rrugën për ndikimin amerikan mbi Detin Kaspik dhe burimet energjetike të Azisë Qendrore. Ky projekt përfaqëson një bosht strategjik për kufizimin e Iranit, Rusisë dhe Kinës. Në kontekstin e luftës në Ukrainë, dëbimi i forcave ruse nga Kaukazi dhe spekulimet për anëtarësimin e Armenisë dhe Azerbajxhanit në NATO e zbehin ndikimin e Moskës. Ndërkohë, Kina përballet me kufizime në aksesin ndaj energjisë dhe mineraleve të rajonit, duke rrezikuar projektin e saj “Një Brez, Një Rrugë”.  Për Iranin, ky korridor nënkupton ndërprerje të lidhjeve tokësore me Armeninë dhe kufizim të rrugëve të tranzitit në veriperëndim drejt Turqisë. Zyrtarët iranianë kanë paralajmëruar vazhdimisht se lidhjet me Armeninë nuk duhet të ndërpriten, duke theksuar se Kaukazi është pjesë e identitetit historik të Iranit dhe nuk duhet të shndërrohet në një arenë për ndikim të huaj.