Arsyet dhe pasojat e tërheqjes së EBA nga Jemeni (1)

Qeveria e EBA ka ulur numrin e trupave të saj ushtarake në luftën kundër Jemenit. Në këtë emision do të njihemi me arsyet dhe pasojat e këtij vendimi të EBA.

Vendimi i Emirateve për t'u tërhequr nga Jemeni ka disa arsye. Këto arsye mund të analizohen në katër nivele të brendshme, brenda koalicionit, në fushën e betejës dhe rajonale.

EBA përbëhen nga 7 emirate. Brenda Emirateve të Bashkuara Arabe dhe midis emirateve të këtij vendi, sidomos emiratit të Sharjahut, Dubai dhe Rais Al-Kahima me Abu Dhabi, pati një polemikë të rëndësishme mbi angazhimin e vendit në luftën në Jemen dhe tani ka mosmarrëveshje serioze rreth vazhdimit të luftën kundër Jemenit. Lajmet tregojnë presionin ndaj udhëheqësit të këtyre emirateve d.m.th. ndaj Mohammad bin Zayed, princi i Kurorës i Emirateve, për t'i dhënë fund pjesëmarrjes në luftën e Jemenit. Arsyeja pse këto emirate i kundërvihen përfshirjes së vazhdueshme në luftë është se këto emirate pësuan humbje ekonomike dhe financiare për shkak të vazhdimit të kësaj lufte.

Një nga arsyet kryesore për vendimin e Emirateve duhet të jetë "brenda koalicionit" dhe intensifikimi i mosmarrëveshjeve midis Abu Dhabit dhe Riadit. Kontestet midis Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite filluan që kur lufta hyri në vitin e dytë. Shkarkimi i Khalid Bakhsh, si kryeministër i qeverisë së Jemenit, ishte çelësi i kësaj mosmarrëveshjeje. Khaled Bakhsh ishte një forcë e afërt me Emiratet e Bashkuara Arabe, por Arabia Saudite, duke ushtruar ndikim mbi presidentin e dorëhequr të Jemenit, Abdarabuh Mansur Hadi, siguroi shkarkimin e Khalid Bakhsh duke vendosur Ahmed ibn Dhahrin si kryeministër i qeverisë de facto të Jemenit. Kjo ka treguar se Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe konkurrojnë në caktimin e qeverisë vartëse të Jemenit. Në maj 2017, mosmarrëveshjet midis Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite mbi Jemenin u bënë më të hapura dhe më vonë u bënë funksionale. Në maj të vitit 2017, Mansour Hadi hodhi poshtë guvernatorin e Adenit dhe zëvendësit e tij Eidruz al-Zubaidi, gjë e cila u bë shkas për të intensifikuar mosmarrëveshjet mes Abu Dhabit dhe Riadit, pasi ngjarja nxiti protesta dhe demonstrata nga mbështetësit e al-Zubaidi dhe shkaktoi formimin e Këshillit kalimtar të Jemenit, të kryesuar nga el-Zubaidi që udhëhoqët nga Emiratet e Bashkuara Arabe. Kjo lëvizje e Emirateve të Bashkuara Arabe ka shkaktuar konflikte të shumta ndërmjet militantëve të lidhur me Arabinë Saudite dhe forcat besnike të Mansour Hadit në Arabisë Saudite. Polemika midis Emirateve të Bashkuara Arabe dhe forcave aleate saudite është aq e lartë saqë Këshilli i Përkohshëm i jugut i përshkroi forcat Hadi si "forca terroriste dhe pushtuese të veriut".

Edhe pse Arabia Saudite dhe EBA janë dy anëtarë kryesorë të koalicionit kundër Jemenit, ka shumë dallime politike midis dy palëve. Në këtë drejtim mund të vërehet kundërshtimi i Emirateve të Bashkuara Arabe ndaj partisë al-Isllah dhe marrëveshja me Arabinë Saudite për këtë parti, si dhe përpjekja për të importuar anëtarët e saj në strukturën e pushtetit jemenas. Emiratet e Bashkuara Arabe po i afrohet përleshjeve me anëtarët e partisë, duke përfshirë grupet selefiste pranë al-Kaidës dhe separatistët jugorë, për t'u përballur me partinë al-Isllah.  Subjekti i Iranit është një tjetër mosmarrëveshje politike midis Abu Dhabit dhe Riadit. Emiratet e Bashkuara Arabe duket se janë kundër Iranit, por ka shumë marrëdhënie ekonomike dhe tregtare me Iranin, gjë që është në kundërshtim me dëshirën e Arabisë Saudite. Riadi dëshiron t'i japë fund tregtisë së Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Iranit, ndërsa Abu Dhabi dëshiron të vazhdojë marrëdhëniet në fjalë. Samuel Ramani, një studiues i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Oksfordit, thotë: "Edhe pse marrëdhëniet e Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite janë dukshëm të qëndrueshme, koalicioni i të dy vendeve bazohet në interesa dhe nuk ka ideologji të mirë. Arabia Saudite ka një pikëpamje fetare dhe mendon se Irani dhe rrymat pro-iraniane po kërcënojnë stabilitetin e rajonit, ndërsa Emiratet e Bashkuara Arabe kundërshtojnë këtë qasje saudite ". Cështja më e rëndësishme në lidhje me këtë është se disa burime të lajmeve kanë informuar se Emiratet e Bashkuara Arabe i kanë bërë kërkesë Iranit për të ndihmuar në tërheqjen e ndershme të vendit nga  vorbulla e Jemenit. "Duket se sundimtarët e Abu Dhabit kanë marrë një vendim strategjik pasi zjarri erdhi në shtëpitë e tyre dhe ata i kanë shtrirë dorën Teheranit dhe Moskës për të dalë nga zjarri", shkruan agjencia Al-Akhbar e Libanit. Kjo qasje tregon kulmin e përplasjes së Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite rreth përballjes me Iranin në rajon, si dhe luftës kundër Jemenit.

Rivaliteti i Arabisë Saudite për udhëheqjen sunnite në botën arabe është një tjetër mosmarrëveshje politike mes dy vendeve. "Rivaliteti ndërmjet Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite mbi Jemenin është një konkurs për udhëheqjen e botës sunite arabe ", shkruan David Hurst në një deklaratë të publikuar në faqen e internetit të Lindjes së Mesme. Konkursi ka bërë që Abu Dhabi dhe Riadi të përpiqen të sjellin një pushtet të varruar prej tyre në strukturën e pushtetit në Jemen. Emiratet e Bashkuara Arabe po përpiqen ta bëjnë pamundur kalimin e pushtetit saudit në Jemen dhe të dështojnë përpjekjet për kthimin e Abdurabuh Mansour Hadit, i cili ka disa anëtarë të partisë të lidhur me Vëllazërinë Myslimane dhe përkundrazi mundohen të vendosin në pushtet Ahmed Ali Saleh, birin e ish-presidentit të Jemenit dhe ish-komandanti i Rojës Republikane dhe ish-ambasadori i Jemenit në Emiratet e Bashkuara Arabe.

Një arsye tjetër për vendimin e Emirateve të Bashkuara Arabe për t'u tërhequr nga Jemeni duhet analizuar në fushën e betejës. Një nga arsyet më të rëndësishme për këtë situatë është ndryshimi i qasjes së Ansarullah dhe Jemenit nga strategjia "mbrojtëse" në "ofensive". Abdulmalek al-Houthi, kreu i lëvizjes Ansarullah në fillim të vitit të pestë të luftës, njoftoi se viti i pestë i luftës është viti i fitores. Në këtë drejtim u morën edhe tre hapa themelorë. Së pari, komitetet ushtarake dhe të inteligjencës në Jemen identifikuan 300 pika të ndjeshme dhe strategjike në Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Së dyti, aftësitë raketore dhe amfibe të ushtrisë dhe komiteteve popullore u forcuan. Së treti, u miratuan strategji të tilla si "aeroporti në aeroport", ndërsa bazat ushtarake dhe objektet e naftës në Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe u vunë në shënjestrën e raketave të Jemenit dhe sulmeve me avionë.

Një nga pasojat më të rëndësishme të kthimit të ushtrisë së Jemenit dhe komiteteve popullore në një strategji ofensive çoi në marrjen e vendimit të Emirateve të Bashkuara Arabe për të reduktuar numrin e ushtrisë së saj në Jemen. Edhe pse Emiratet e Bashkuara Arabe thonë se arsyeja për rënien e ushtrisë së saj në Jemen është të zhvendosë strategjinë nga "lufta" në "paqe", mirëpo kjo është thjesht një faktor "deklarativ". Në praktikë, ajo që bëri që  Emiratet e Bashkuara Arabe të ndërmarrin një qasje të tillë është se Abu Dhabi ka arritur në përfundimin se operacionet ushtarake në Jemen janë të bllokuara dhe se koalicioni është i paaftë për të arritur ndonjë fitore të konsiderueshme ushtarake në Jemen dhe në fakt inefikasiteti i koalicionit saudit në Jemen është vërtetuar.

Emiratet e Bashkuara Arabe arritën në përfundimin se jo vetëm që nuk është e mundur të arrihet fitore në luftën koalicionit saudit në Jemen, por duke pasur parasysh aftësitë e raketave dhe të marinës së ushtrisë dhe komiteteve popullore të Jemenit, dëmtimi i objekteve të naftës, aeroporteve dhe zonat strategjike të EBA janë tepër serioze. Kjo situatë mund të dëmtojë seriozisht ekonominë e Emirateve të Bashkuara Arabe, sepse ekonomia e saj është komerciale dhe siguria është gjithashtu një parakusht për përparimin e një ekonomie të tillë, ndërsa raketat jemenase dhe goditjet e dronëve janë faktorë që frikësojnë Emiratet e Bashkuara Arabe për uljen e nivelit të sigurisë së saj. Sa i përket kësaj, Hassan Manimnah, drejtor i shoqatës Alternativa e Lindjes së Mesme me qendër në Uashington, tërheqjen e Emirateve të Bashkuara Arabe nga Jemeni e konsideron si një përpjekje për të lënë moçalin e Jemenit dhe thotë: "Ne nuk duhet ta ekzagjerojmë analizën e tërheqjes së Emirateve të Bashkuara Arabe nga Jemeni, pasi aktualisht nuk ka më asnjë bazë për të vazhduar luftën ".

Një rritje e tensioneve ndërmjet Iranit dhe Shteteve të Bashkuara është një faktor rajonal që ka çuar në vendimin e Emirateve të Bashkuara Arabe drejt tërheqjes nga Jemeni. Në fakt, frika dhe shqetësimet e emirateve për mundësinë e një konflikti midis Shteteve të Bashkuara dhe Iranit, veçanërisht nëse në të përfshihet edhe beteja e Jemenit, është bërë një faktor kyç në vendimin e Emirateve për t'u tërhequr nga Jemeni. Emiratet e Bashkuara Arabe kanë një arsenal të madh armësh me vlerë rreth qindra miliarda dollarë, por ushtria e Emirateve Arabe nuk ka as gatishmërinë dhe as guximin për të hyrë në ndonjë konflikt me Republikën Islamike të Iranit dhe aleatët e saj rajonalë.