Samiti botëror për ndryshimin e klimës

Liderët e vendeve anëtare të Kombeve të Bashkuara janë mbledhur për pesë ditë në selinë e OKB në Nju Jork për të diskutuar pikëpamjet e tyre për çështjet më të rëndësishme me të cilat përballet bota, nga ndryshimi i klimës deri tek zhvillimi i ekuilibruar dhe mbi krizat rajonale në Lindjen e Mesme, nga Kashmiri dhe Hong Kongu deri tek paqja në Afganistan.

Për këtë qëllim, të hënën (23 shtator 2019), Asambleja e Përgjithshme e OKB mbajti një takim mbi ndryshimin e klimës me pjesëmarrjen e liderëve botërorë. Në këtë samit, liderët botërorë diskutuan për klimën e planetit nga 2015 deri në 2019. Ka një raport në këtë drejtim që do t'ju paraqitet në vazhdim.

Organizata Botërore e Meteorologjisë (ËMO) lëshoi një raport të Dielën e kaluar (22 Shtator 2019) në prag të takimit të Asamblesë së Përgjithshme të OKB mbi ndryshimin e klimës nga 2015 deri në 2019, mbi shenjat dhe efektet e jashtëzakonshme të ndryshimit të klimës si p.sh. Vihet re rritja e nivelit të detit, shkrirja e akullit dhe stuhitë e mëdha. Sipas raportit, këto vite kanë qenë pesë vitet më të ngrohta në temperaturën rekorde në botë që nga viti 1850 dhe përqendrimi i gazrave serë ka arritur nivelin më të lartë në histori. Raporti Botëror i Klimës gjithashtu vuri në dukje se temperatura mesatare globale gjatë periudhës para-industriale ishte 1.1 gradë dhe 0.2 (dy të dhjetat) më e lartë se e njëjta e paraqitur në raportin e periudhës 2011-2015.

Kriza e kësaj rritje të temperaturës mesatare globale është e kuptueshme kur e dimë se qëllimi origjinal i marrëveshjes së klimës të Parisit, e nënshkruar në vitin 2015 midis gati 200 vendeve ishte mbajtja e ngrohjes globale nën 2 gradë mbi temperaturën para-industriale. Por rritja prej 0.2 (dy të dhjetat) gradë më pak se pesë vjet pas nënshkrimit të traktatit është shumë përtej qëllimit kryesor të traktatit, ndërsa qëllimi afatgjatë i Marrëveshjes së Parisit është të kufizojë rritjen e temperaturës globale në 1.5 gradë mbi temperaturën para-industriale.

Sekretari i Përgjithshëm i OKB, Antonio Guterres gjithashtu tregoi për këtë fakt dhe në një intervistë tha: "Emetimet në botë po arrijnë nivele të pashembullta dhe nuk janë një shenjë e përfundimit të tyre". Katër vitet e kaluara kanë qenë katër vitet më të nxehta dhe temperaturat në Arktik në dimër nga viti 1990 janë rritur deri në 2 gradë Celsius. Nivelet e detit po rriten, shkëmbinjtë koralorë po zhduken dhe ne po dëshmojmë efektet jetike kërcënuese të ndryshimit të klimës në shëndetin e njeriut. Ndotja e ajrit dhe valët e nxehtësisë kanë ndikime serioze në jetën e njerëzve dhe prishin ekonomitë kombëtare. Kjo është shumë e kushtueshme për ne sot dhe do të jetë edhe më e kushtueshme në të ardhmen. Por gjithnjë e më shumë kuptohet se ekzistojnë zgjidhje me kosto efektive dhe të shkallëzueshme që na mundësojnë të gjithë të hidhemi në ekonomi më të pastra, më elastike. Analizat e fundit tregojnë se, nëse veprojmë tani, ne mund të ulim emetimet e karbonit deri në 5 vjet dhe të rrisim temperaturat mesatare globale nën 2 gradë Celsius dhe madje, duke u mbështetur në hulumtimin më të fundit shkencor, deri në një e gjysmë gradë mbi nivelin para-industrial. Shqetësimet mbi ndryshimin e klimës kanë nxitur demonstrata në nëntë vende të botës për të protestuar ndaj ndryshimit të klimës në të njëjtën kohë me samitin. Protestuesit kërkuan një ekzaminim të shkaqeve të rritjes së deteve, varrosjen e mbeturinave toksike në brigjet e Afrikës së Jugut, braktisjen e mbeturinave plastike në Indi dhe zgjerimin e eksporteve dhe përdorimit të qymyrit në Australi dhe Shtetet e Bashkuara. Përveç njerëzve të zakonshëm, sindikatat e punës, mjekët dhe infermierët, mësuesit etj., gjithashtu morën pjesë në demonstratat mbarëkombëtare, sipas The Guardian. Punonjësit e kompanive Microsoft, Google, Amazon, Facebook dhe Tëitter në qytete të ndryshme të SHBA-së, përfshirë Nju Jorkun, San Francisko, San Jose dhe qytete të tjera, kanë shoqëruar protestuesit.

Reagimi ndërkombëtar ndaj ndryshimit të klimës filloi në 1992 në Samitin e Tokës në Rio. Samiti ratifikoi Konventën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimin e Klimës (UNFCCC) dhe 160 vende u zotuan të ndalojnë ngrohjen globale. Por ishte në samitin e Parisit në 2015 që për herë të parë në 20 vjet pas negociatave të OKB, vendet në mbarë botën ranë dakord të nxjerrin një dokument për të adresuar ndryshimin e klimës. Sipas dokumentit, temperatura mesatare globale parashikohet të bjerë nën dy gradë në vitin 2050. Në samitin e Parisit, presioni i publikut ndaj Uashingtonit për të pranuar marrëveshje ndërkombëtare për klimën bëri që administrata Obama të binte dakord të ulë emetimet e gazrave serrë në SHBA dhe të ratifikojë konventat përkatëse. Obama tha: "Personalisht kam ardhur këtu si udhëheqësi i ekonomisë më të madhe në botë dhe prodhuesi i dytë më i madh i gazrave serë për të thënë se Shtetet e Bashkuara jo vetëm që e kanë pranuar rolin e saj në ndryshimin e klimës, por do të veprojë në këtë drejtim".  Ai madje premtoi se do t'u sigurojë vendeve të varfra ndihmë financiare për të zgjidhur këtë problem global.

Por me inaugurimin e Donald Trump si President i Shteteve të Bashkuara në vitin 2008, ai u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga Pakti i Parisit, pavarësisht se ishte një nga prodhuesit më të mëdhenj të gazrave serë në botë. Ai pretendoi se marrëveshja do të përfundonte në humbjen e gjashtë milion e gjysmë të vvendeve të punës dhe 5 trilionë dollarë të PBB-së. Vendimi i Trump është kritikuar shumë nga anëtarët e tjerë të marrëveshjes dhe grupet e mjedisit. Sierra Club, një OJQ mjedisore në SHBA, gjithashtu sulmoi administratën Trump dhe tha: "Eshtë e panevojshme të thuhet, jo të gjitha vendet e tjera të botës janë mbledhur për t'u marrë me krizën e klimës dhe Donald Trump është një turp dhe është rrezik se mund të izolojë Amerikën në skenën botërore".

Rezultati i një vendimi të tillë sot po përballet me më shumë sfida në ngrohjen globale dhe ndryshimin e klimës. Një raport i fundit i Organizatës Botërore të Meteorologjisë vuri në dukje gjithashtu se emetimet e gazit serë vazhduan të rriten me 20 përqind gjatë së njëjtës periudhë në pesë vitet e fundit dhe do të rriten deri në fund të vitit 2019. Akulli polar shkrihet në Antarktik dhe Grenlandë dhe ngrohja e oqeanit thuhet se ka përkeqësuar fatkeqësitë natyrore, siç janë ciklonet tropikale dhe përmbytjet, duke shkaktuar dëmin më ekonomik në mes të katastrofave natyrore. Më shumë se 90 përqind e katastrofave natyrore kanë të bëjnë me motin, më të zakonshmet janë uraganet dhe përmbytjet.

Sipas ekspertëve, duhet ndërmarrë veprime urgjente për të zgjidhur krizën. Analizat e fundit tregojnë se nëse veprojmë tani, ne mund të zvogëlojmë emetimin e karbonit deri në 5 vjet dhe ta mbajmë ngrohjen globale nën 5 gradë Celsius. Në këtë drejtim, Sekretari i Përgjithshëm i OKB, Antonio Guterres u bëri thirrje të gjithë liderëve që të hartojnë plane gjithëpërfshirëse dhe realiste për të përmirësuar partneritetet e tyre specifike kombëtare për të zvogëluar emetimet e gazit serë me 5% gjatë dekadës së ardhshme dhe ta çojnë atë në zero deri në vitin 2050.

Sipas Sekretarit të Përgjithshëm të OKB, takimi mblodhi shoqërinë civile, autoritetet lokale dhe organizatat e tjera ndërkombëtare për të zhvilluar zgjidhje ambicioze në gjashtë fusha. Këto përfshijnë: Tranzicionin global në energjinë e rinovueshme, infrastrukturë dhe qytete të qëndrueshme, bujqësi të qëndrueshme dhe menaxhimin e pyjeve dhe oqeaneve, qëndrueshmëri dhe përshtatje ndaj ndryshimeve klimatike dhe shtrirjen e financave publike dhe private me ekonomitë me emetime zero të karbonit. Zgjidhje që mund të përmirësojnë ekonomitë e botës, të sjellin ajër më të pastër dhe të ruajnë biodiversitetin tonë dhe habitatet natyrore. Arritja e këtij qëllimi të rëndësishëm, natyrisht, është e mundur vetëm kur fuqitë botërore heqin dorë nga një pjesë e interesave të tyre.