روز شهادت رئیسعلی دلواری، روز مبارزه با استعمار انگلیس
جنگ جهانی اول برای ملت ایران که هیچ ارتباطی با نبردها و کشورگشایی ها نداشت، قحطی بسیار و کشتار غیرنظامیان را به همراه داشت.
سال 1293 در آغاز جنگ جهانی اول قوای روس از شمال و نیروهای انگلیس از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی‌های جنگی انگلیس در مقابل بوشهر لنگر انداختند . نیروهای اشغالگر در ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ بصورت تدریجی بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را اشغال کردند. یک روز پس از اشغال بوشهر، چهارده نفر از ساکنین آن علیه اشغالگران اعتراض کردند، ولی دستگیر و به هند تبعید شدند. ساحل خلیج فارس روز های غم انگیزی را سپری می کرد.
جوانی مبارز به همراه گروهی کوچک از تفنگ داران در جلسات مخفی خود تصمیم گرفتند جلوی امپراطوری پرطمطراق انگلیس بیاستند. چند تلگراف به مقامات دولتی در تهران و شیراز فرستادند و کار را شروع کردند.
دکتر غضنفری استاد دانشگاه بوشهر جزییات مبارزات این دلیرمرد را در دو بخش مبارزه دلواری با انگلیسی ها و قیام او با اجازه علما علیه انگلیس توضیح می دهد.
(1- صحبت درباره مبارزه دلواری با انگلیسی ها )
شبیخون های غافلگیرانه رئیسعلی دلواری ، انگلیسی ها را شوکه کرده بود. این اقدامات رئیسعلی برای دولت بریتانیا غیرقابل تحمل بود و سبب شد سرفرماندهی نیروهای انگلیسی در شرق، نیروهای آماده اعزام به بغداد را که تعدادشان دو هزار نفر بود، جهت مقابله و حمله به پایگاه رئیسعلی، به بوشهر اعزام کند. در نبردی سرنوشت ساز ، رئیسعلی با ۴۰۰ نفر از نیروهای خود به قوای انگلیسی شبیخون زدند و ۶۰ نفر از نیروهای متجاوز از جمله یک ژنرال بلندپایه را از پای درآوردند.یک پیوند خوب بین مردم و علمایی که از رییس علی حمایت کردند استعمار را در گل فرو برده بود.
( 2- رییس علی به شدت مذهبی بود و قیام او با اجازه علما علیه انگلیس انجام گرفت)
رییسعلی بعد از این پیروزی طرح حمله سراسری و آزادسازی بوشهر را آماده کرد. درست در شبی که نیروها مشغول آماده سازی تدارکات بودند در شب ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ برابر با ۲۳ شوال ۱۳۳۳ و سوم سپتامبر ۱۹۱۵ میلادی هنگامیکه او قصد حمله به نیروهای انگلیسی را داشت، در محلی به نام تنگک صفر از پشت مورد اصابت گلوله یکی از همراهان خائنش به نام غلامحسین تنگکی قرار گرفت و در سن ۳۴ سالگی به شهادت رسید.از آن موقع به بعد روز شهادت رییسعلی روز مبارزه با استعمار انگلیس شده است.
3- مقام معظم رهبری:
(نام سردار مؤمن و شجاعی مثل شهید «رئیسعلی دلواری» از نامهائی است که همیشه دلهای مؤمن را که آشنائی به وضع او و مبارزات او داشته‌اند، در سراسر این کشور به خود جذب میکرده است. و خدا را شاکریم که بعد از پیروزی انقلاب، این نامی که سعی میشد پنهان بماند و این چهره ناشناخته بماند، بر سر زبانها افتاد؛ او را شناختند، شخصیت او را ستودند، مظلومیت و شهادت مظلومانه‌ی او را همه دانستند و فهمیدند. البته امروز با آن دوران خیلی فرق کرده است. آن روز عده‌ی معدودی همراه با یک جوان شجاع ناچار بودند در مقابل قدرت استعماری و استکباری انگلیس، مظلومانه مقاومت کنند؛ اما امروز رئیسعلیهای دلواری کم نیستند، تنها هم نیستند)
ایران هیچ وقت مستعمره امپراطوری ملکه نشد ولی غل و زنجیر سیاست هایش کشور ما را رها نکرد. از ماجرای سقوط هرات، محاصره خرمشهر، قراداد دارسی و انحراف مشروطه گرفته تا به قدرت رساندن رضاخان و بعدها عزل او . قراداد های نفتی پر سود و کودتای 28 مرداد.
نهضت ملی دهه 30 بعد از ماجرای دلیران تنگستان اولین حرکتی بود که کاملا جهت ضد انگلیسی داشت.