تحلیل: اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای
-
عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، یک بازی برد - برد برای ایران و دیگر اعضا است
پس از پایان جنگ دوم جهانی ، تشکل های متعددی در گوشه و کنار جهان با اهداف منطقه ای و بین المللی تاسیس و فعال شدند.
هر کدام از تشکل های منطقه ای و بین المللی به منظور دستیابی به اهداف خاص و ویژه ای راه اندازی شده اند. اتحادیه اروپا، سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا ( آ. سه. آن. ) ازجمله این اتحادیه های منطقه ای و بین المللی هستند که توانسته اند بخشی یا تمامی اهداف و خواسته های دولت ها و ملت های عضو را محقق سازند. با وجود تمامی تلاش های سیاستمداران کشورهای مختلف برای ایجاد یک تشکل جامع و کامل منطقه ای و بین المللی، این حقیقت را نمی توان انکار کرد که هیجکدام از تشکل ها نتوانسته اند اهداف کاملی را برای دولت ها و ملت های یک منطقه فراهم کنند. در این میان، سازمان همکاری شانگهای که در دهه پایانی قرن بیستم میلادی تاسیس شد ، توانسته است، بسیاری از خواسته های ملت ها و دولت های عضو را محقق سازد.
سازمان همکاری شانگهای (Shanghai Cooperation Organization) با هدف مقابله با تهدیدهای امنیتی جدید درسال ۱۹۹۶ میلادی با عنوان گروه شانگهای ۵ پا به عرصه وجود گذاشت. پنج سال بعد، در سال 2001 میلادی با اهداف خاص و ویژه ای تاسیس رسمی خود را اعلام کرد. در واقع، از زمان تاسیس سازمان همکاری شانگهای درسال ۲۰۰۱ میلادی درشانگهای چین ، این سازمان با فراز و نشیب های متعددی همراه بوده است. این در حالی است که ایران در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ میلادی درخواست عضویت دائم خود را در این سازمان ارائه کرد. با پیوستن ایران به این سازمان بین المللی بین دولتی، این انتظار در میان دولت ها و ملت های عضو به میزان زیادی تقویت شد که سازمان شانگهای از قدرت نظامی و دفاعی غیرقابل رقابتی در جهان برخوردار شود. در همین ارتباط ، در مراسم ویژه ای، صورت جلسه نتایج رایزنی‌های ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای امضا شد.
درمراسم امضای این سند، "ولادیمیر ناروف" معاون وزیر امور خارجه ازبکستان ، مسوولان سازمان همکاری شانگهای و روسای نهادهای این تشکیلات بین دولتی حضور داشتند. این سند از آمادگی ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای و رعایت اهداف و اصول منشور این تشکیلات بین دولتی توسط ایران حکایت داشته است.
این در حالی است که ایران در جریان نشست سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه به عضویت این سازمان بین دولتی درآمده است. درهمان زمان بسیاری ازمحافل سیاسی مستقل و کارشناسان سیاسی و امنیتی، ایران را حلقه مفقوده سازمان همکاری شانگهای معرفی می کردند.
در این ارتباط، ولادیمیر ناروف معاون وزیر امور خارجه جمهوری ازبکستان و یک صاحبنظر برجسته در امور سازمان های بین دولتی ، معتقد است: "با ورود کشوری مانند ایران ، مسوولیت جغرافیایی سازمان همکاری شانگهای گسترش یافته و چشم‌انداز جدیدی برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای باز شده است".
شاید به همین دلیل است که محافل سیاسی مستقل، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را یک بازی برد - برد برای ایران و دیگر اعضای این سازمان تلقی می کرده اند. در کنار نفعی که ایران از این عضویت خواهد برد با پتانسیل عظیم ژئوپلیتیک (سیاست جغرافیایی) و ژئو اکونومیک ( سرزمینهایی که در اقتصاد جهانی نقش دارند) خود ، می‌تواند در قدرتمندی این سازمان نقش تاثیرگذاری ایفا کند.
یکی از دلایل مخالفت غرب با عضویت ایران نیز در همین واقعیت نهفته بوده است. مروری بر جغرافیای قاره پهناور آسیا و علی الخصوص منطقه غرب آسیا، از منحصر به فرد بودن موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در این قاره پهناور حکایت دارد. در حقیقت، از ایران در اکثر تقسیم بندی‌های سیاسی و جغرافیایی قاره آسیا نام می برند.
ایران عضوی از مجموعه کشورهای غرب آسیا است. یکی از اعضای کشورهای واقع درحاشیه خلیج فارس است. از اعضای کشورهای حاشیه دریای خزر است و با مناطق آسیای مرکزی و قفقاز و حتی روسیه ارتباط زمینی یا آبی دارد. در عین حال، ایران بخشی از زیرمجموعه آسیای جنوب غربی قلمداد می شود و از اعضای موسس و فعال سازمان همکاری اقتصادی - اکو- است. بدیهی است که چنین موقعیت منحصر به فردی، ایران را از یک سو به چهارراه مواصلاتی (راه دسترسی) غرب و شرق جهان و از سوی دیگر به مرکز ثقل ارتباطی شمال و جنوب تبدیل کرده است. در عین حال ، ایران یکی از کشورهای اصلی جهان از نظر ذخایر نفت و گاز تلقی می شود و با دارا بودن جمعیتی بیش از ۸۰ میلیون نفر، از بزرگترین کشورهای منطقه به شمار می‌رود. از این نظر در کنار موقعیت منحصر به فرد ژئوپلیتیکی ، ایران دارای یک موقعیت ژئو اکونومیکی با پتانسیل‌های عظیم اقتصادی است.
بیشتر بخوانید:
