تحلیل / تکرار کودتای نافرجام در قرقیزستان

منابع خبری در قرقیزستان از انجام یک کودتای نافرجام دیگر در این کشور خبر دادند.

در این ارتباط ، نیروهای امنیتی قرقیزستان اعلام کردند: مظنونان تلاش برای کودتا در کشور را دستگیر کرده اند. کمیته امنیت ملی قرقیزستان نیز امروز (دوشنبه- 5 ژوئن) اعلام کرد: "در حال حاضر مشخص شده است که این افراد قصد کودتا داشته و تمام شرکت کنندگان فعال و مظنونین در بازداشت هستند".کمیته امنیتی ملی قرقیزستان از ذکر نام فعالان و همدستان کودتا و همچنین این که با کدام سیاستمدار ممکن است مرتبط باشند، خودداری کرده است. هویت افراد بازداشت شده تاکنون مشخص نشده است. این منابع همچنین اعلام کردند: "افراد بازداشت شده به دنبال چنگ انداختن بر قدرت با زور بودند". مقامات دولت بیشکک، هنوز واکنشی به کودتای نافرجام نشان نداده اند. موضوع کودتاهای نافرجام در قرقیزستان موضوع جدیدی نیست و هر از گاهی این واقعه در این کشور آسیای مرکزی رخ می دهد. بعد از موفقیت کودتاهای موسوم به انقلاب رنگی در اوکراین و گرجستان ، بنیاد سوروس سراغ قرقیزستان رفت و کودتای نافرجامی را در این کشور تدارک دید. کودتای بنیاد سوروس در قرقیزستان در سال 2005 میلادی به نتیجه دلخواه آمریکا و متحدانش منجر نشد. اما زمینه های بروز اغتشاشات و متعاقب آن سوء استفاده سیاستمداران قرقیزستان از اوضاع نابهنجار اقتصادی را در این کشور فراهم کرده است. در سال های گذشته تقریبا" هر دوسال یکبار یک کودتای نافرجام در قرقیزستان رخ داده است. اما پس از مدتی مشخص شده است که دولتمردان حاکم بر بیشکک با طراحی کودتا ، تلاش کرده اند جای پای خود را در راس حاکمیت این کشور آسیای مرکزی مستحکم تر سازند. در مقابل فعالیت های جریان حاکم ، رفته رفته جریان مخالفان دولت بیشکک نیز در حال شکل‌گیری بود که می توانست با توجه به ضعف‌های عدیده دولت مرکزی بیشکک ، از پتانسیل نارضایتی مردم در موضوعات اقتصادی و حتی مذهبی استفاده و جریان قدرت را با چالشی جدی مواجه سازد. بدیهی است که در این روند ، هیچگاه نهادهای وابسته به بخش های خصوصی غربی (جی. ان. پی.) بیکار نبوده و همواره از طریق رسانه های داخلی و شبکه های اجتماعی برای سرنگونی دولت های حاکم بر بیشکک تلاش کرده اند.

جدا از کودتاهایی که با حمایت های آمریکا و نهادهای به اصطلاح وابسته به بخش های خصوصی غربی در قرقیزستان در سال های 2005 ، 2008 ، 2013 ، و 2015 رخ داده است ، در سال 2017 میلادی کودتای نافرجام دیگری اوضاع داخلی قرقیزستان را به هم ریخته است. از همان ابنتدای کودتای نافرجام ماه فوریه سال 2017 میلادی ، جریان گولن و دولت ترکیه به انجام کودتا در قرقیزستان متهم شد. با وجود آن که چند ماه بعد دولت بیشکک تحت فشارهای خارجی مسوولیت کودتا در قرقیزستان را از دولت آنکارا ساقط کرد ، اما بسیاری از کارشناسان قرقیز نوک تیز حملات خود را به سمت دولت آنکارا نشانه رفتند. در این راستا ، تلاش های بی وقفه تیم رسانه‌ای ترکیه با هدف سیاه‌نمایی در قرقیزستان ، قزاقستان ، ازبکستان ، ترکمنستان و حتی منطقه خودمختار "سین‌کیانگ" در چین برای ایجاد نفرت به خوبی مشهود بوده است. ممکن است این تفرقه‌افکنی به جنگ واقعی میان کشورهای ذینفع منجر نشود ، اما مردم این کشورها در روابط متقابل، تهدیدات را جدی‌تر تلقی خواهند کرد. در مورد نقش ترکیه چنین به نظر می رسد که دیگر راهی برای رسیدن به اهداف سازمان گولن در قرقیزستان وجود نداشت. چرا که استراتژی معمولی دولتمردان آنکارا و متحدانش از جمله جریان گولن ، آموزش و پرورش نسل جدید و جا به جایی سیاستمداران قدیم با جوانان تحصیل‌کرده در نهادهای آموزشی وابسته به این سازمان آن هم به مرور زمان ، بود. این حقیقت را نباید نادیده گرفت که در بیش از دو دهه اخیر مدارس و دانشگاه‌های وابسته به جریان گولن علاوه بر این که در سطح آموزشی خوبی پشتیبانی می‌شوند ، اما به تدریج و در اوقات فراعت دانشجویان سعی در القاء وطن‌پرستی آن هم از نوع ترکیه‌ای دارند. بدون شک ، اغلب فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و مدارس وابسته به جریان گولن در قرقیزستان وطن‌پرست تربیت می‌شوند. در همین ارتباط ، "مرلیس وولو" کارشناس برجسته قرقیز، می گوید: "پیروان جریان گولن در ترکیه اهمیت سیستم اطلاع‌رسانی را درک می‌کنند و این حوزه پر از مقامات وابسته به سازمان گولن است. زیرا وی برای آموزش و پرورش جوانان در حوزه خبر ، سرمایه‌گذاری قابل توجهی را انجام داده است". اما باید توجه داشت که عاقبت ترکیه با وجود تربیت افراد وطن‌پرست چگونه خواهد بود. در همین ارتباط ، "مرلیس وولو" کارشناس برجسته قرقیز ، متعتقد است: "باید به خاطر داشت که یک کشور بیگانه هیچ گاه نمی‌تواند حس وطن‌پرستی را به شهروندان یک کشور دیگر آموزش بدهد ضمن آن که ترویج حس وطن‌پرستی در شهروندان قرقیز ، وظیفه دولت قرقیزستان است و نباید نسل جدید در معرض افکار و ایدئولوژی مقامات سازمان‌های ترک قرار بگیرند". این نگاه کارشناسان قرقیز به سیاست های ترکیه این حقیقت را آشکار می سازد که در قرقیزستان تحرکات جریان گولن و نهادهای امنیتی ترکیه به خوبی رصد می شود. به هر حال، در یک جمعبندی کلی ار روند کودتاهای پی در پی در قرقیزستان باید گفت: اصرار نهادهای غربی که تماما" به آمریکا و دولت های اروپایی مرتبط هستند و هدف اصلی شان به سلطه در آوردن کشورهایی نظیر قرقیزستان است، محکوم به نابودی هستند. بدیهی است که این نهادها علاوه بر تلاش برای روی کار آوردن جریان های وابسته به غرب در قرقیزستان ، به منظور فشار بر روسیه نیز از جمهوری های پیرامونی روسیه در آسیای مرکزی ، قفقاز، اروپای شرقی و مرکزی در جهت منافع آمریکا تلاش مضاعفی را در دستور کار دارند.