تفسیر/ نگاهی به انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ازبکستان

امروز (یکشنبه - نهم ژوئیه) نخستین دوره انتخابات بر اساس قانون انتخاباتی مصوب سال ۲۰۱۹ میلادی جمهوری ازبکستان برگزار خواهد شد. این قانون شامل مکانیزم هایی برای شهروندان ازبک است تا از حقوق خود برای مشارکت در زندگی سیاسی - اجتماعی در داخل کشور با رای دادن استفاده کنند.

رای‌دهندگان ازبک روز نهم ژوئیه به یکی از چهار نامزد شامل"عبدالشکور حمزه‌یف" از حزب محیط زیست (اکولوژیک) ازبکستان ، "راباخان محموداوا" از حزب سوسیال دموکراتیک عدالت ، "الغ‌بیک عنایت‌اف" از حزب دموکراتیک خلق ازبکستان و "شوکت میرضیایف" از حزب لیبرال دموکراتیک ازبکستان رای خواهند داد. جمعیت ازبکستان بیش از ۳۵ میلیون نفر است که بیش از ۲۱ میلیون تن از آن ها واجد شرایط رای دادن در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری هستند.

"شوکت میر ضیایف" رئیس جمهوری ازبکستان حدود دو ماه پیش فرمان انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام در این کشور را امضا کرده است. رئیس جمهوری ازبکستان پیش از امضای این فرمان، در سخنانی گفته بود: «برای اعطای اختیارات جدید به خود به عنوان رئیس جمهوری با هدف کمک به مقابله با فرآیندهای وخیم و پیچیده در جهان، خواستار انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری است».

این اظهارات "شوکت میرضیایف" را باید به معنای پیروزی قطعی وی در انتخابات نهم ژوئیه قلمداد کرد. از هم اکنون قابل پیش بینی است که "شوکت میرضیایف" در انتخابات روز نهم ژوئیه بار دیگر به پیروزی خواهد رسید. به خصوص که "میرضیایف" معمار سیاست خارجی پر جمعیت ترین کشور آسیای مرکزی را یدک می کشد.

"دیمیتری الکساندراف" مدیر بخش مطالعات آسیای مرکزی دانشکده مطالعات استراتژیک روسیه و یک صاحبنظر در امور سیاسی مسائل منطقه آسیای مرکزی و قفقاز معتقد است: «شوکت میرضیایف ، دارای بزرگترین شانس دریافت مقام ریاست جمهوری ازبکستان است». این سیاستمدار روس تصریح کرد: «سیاست ؛شوکت میرضیایف؛ همچنان بر تقویت هر چه بیشتر رابطه با روسیه و دوری از غرب متمرکز خواهد بود».

در مقابل این دیدگاه، برخی صاحبنظران غربی با ابراز مواضع تنگ نظرانه، همچنان درصدد بر هم زدن اوضاع در داخل ازبکستان بوده اند. پیش از این "ادوارد لیمون" یک کارشناس آمریکایی گفته بود: «تعداد اعتراض‌ها در ازبکستان از هفت به ۱۱۳ مورد اعتراض افزایش یافته است. این اعتراض‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی مداوم، ناکامی دولت‌ها در تامین رفاه کافی و افزایش سطح نابرابری است که همه ساله تشدید می شود».

مشخص است نگاه کارشناسان غربی به ویژه آمریکایی بر وضعیت بحرانی در کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان متمرکز است. این نگاه تنگ نظرانه از سیاستمداران غربی به کارشناسان این کشورها نیز تسری یافته است. به رغم این تحلیل ها، کارشناسان مسائل منطقه بر این باورند که بهبود تدریجی قوانین انتخاباتی و شیوه برگزاری انتخابات در ازبکستان در دوران ریاست جمهوری "شوکت میرضیایف" به سطح کیفی جدیدی ارتقا یافته است.

بر اساس قوانین مصوب، تبلیغات انتخاباتی در روز انتخابات و یک روز پیش از آن ممنوع است. به همین دلیل، از یک روز پیش از انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام ازبکستان تمامی برنامه های تبلیغاتی قطع شده است. به عبارت دیگر، هفتم ژوئیه آخرین روز برای تبلیغات انتخاباتی محسوب می شد. از امروز شنبه (هشتم ژوئیه) تمامی رسانه های دولتی و خصوصی در ازبکستان، پخش تبلیغات انتخاباتی را متوقف و پخش برنامه‌های معمولی خود را در دستور کار قرار داده اند.

نکته قابل تامل در ارتباط با انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ازبکستان این است که تقریبا" هر دو سال یکبار یک دوره انتخابات ریاست جمهوری در ازبکستان برگزار می شود. آخرین انتخابات ریاست جمهوری ازبکستان در روز ۲۴ ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی برگزار شد. چنین به نظر می رسد که برگزاری انتخابات زودهنگام یک امتیاز برای شخص رئیس جمهوری محسوب می شود و از اقتدار وی حکایت دارد.